Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη
Η Ντένια Πάτρα γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ζάκυνθο. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Ευρωπαϊκού Πολιτισμού και παρακολουθεί το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών Δημόσια Ιστορία του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.
Από παιδί αγαπούσε πολύ τα βιβλία. Είναι συντονίστρια στη Λέσχη Ανάγνωσης Κερίου Ενηλίκων και εμψυχώτρια σε δράσεις φιλαναγνωσίας για παιδιά και ενήλικες στην Ξενοπούλειο Παιδική Βιβλιοθήκη. Είναι μέλος του ευρωπαϊκού οργανισμού NECI. Από το 2019 είναι διαπιστευμένη εκπαιδεύτρια του διεθνούς οργανισμού Living Values in Education.
Αγαπάει ν’ ακούει το ζωηρό και γάργαρο γέλιο των παιδιών και τον ήχο των σελίδων ενός βιβλίου καθώς γυρίζουν. «Η αέρινη παρέα» είναι το πρώτο της παιδικό βιβλίο και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Ποια ήταν η αφορμή ώστε ν’ ασχοληθείτε με την παιδική λογοτεχνία;
ΝΤΕΝΙΑ ΠΑΤΡΑ: Από μικρή αγαπημένη μου συντροφιά ήταν τα βιβλία. Με κάθε βιβλίο ταξίδευα σε έναν γοητευτικό, μαγικό κόσμο. Αν και η συγγραφή δεν ήταν ένα παιδικό μου όνειρο προέκυψε στην πορεία και μου χάρισε πρωτόγνωρη χαρά και συγκίνηση. Η απόλαυση της ανάγνωσης γέννησε την επιθυμία να αφηγηθώ τις δικές μου ιστορίες. Η συναναστροφή με τα παιδιά είναι μοναδική. Είναι μοναδικό το συναίσθημα να κεντρίσεις το ενδιαφέρον τους, να τα συγκινείς, να τα συντροφεύεις, να τα αφουγκραστείς. Συνεχώς, αναζητάς νέους τρόπους επικοινωνίας και ταξιδεύεις σε νέους δρόμους. Ο πειραματισμός και η εξερεύνηση αποτελούν μια πρόκληση.
Μ.Γ.: Τι οφείλει να προσέχει ένας συγγραφέας που απευθύνεται σε παιδιά;
Ν.Π.: Το καλό παιδικό βιβλίο πρέπει να διαθέτει όλες τις αρετές και τις αξίες που αναγνωρίζουμε στην καλή λογοτεχνία, ανεξάρτητα από αναγνωστικές ομάδες και ηλικιακά γκρουπ. Το παιδικό βιβλίο δεν απευθύνεται αποκλειστικά στα παιδιά. Οφείλει να έχει πρωτοτυπία, στοχασμό, να καλλιεργεί τη φαντασία και τη δημιουργικότητα. Η αφήγηση πρέπει να είναι κατανοητή από τους μικρούς αναγνώστες. Κάθε ποιοτικό παιδικό βιβλίο πρέπει να εμπνέει, να ξυπνάει τη χαρά της ανάγνωσης, να θίγει με απλό και κατανοητό τρόπο ζητήματα που αφορούν την εποχή του. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης.
Μ.Γ.: Είστε συντονίστρια στη Λέσχη Ανάγνωσης Κερίου Ενηλίκων και εμψυχώτρια σε δράσεις Φιλαναγνωσίας για παιδιά και ενήλικες στην Ξενοπούλειο Παιδική Βιβλιοθήκη. Τι είναι αυτό που θέλετε να επιτύχετε σε σχέση με τα παιδιά;
Ν.Π.: Στη σύγχρονη εποχή τα παιδιά δέχονται καθημερινά πολλά ερεθίσματα από το διαδίκτυο και τα μέσα ενημέρωσης. Σήμερα, τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά διαβάζουν ελάχιστα. Η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας, είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές των συγχρόνων εκπαιδευτικών συστημάτων. Οφείλουμε να αναζητήσουμε τρόπους ώστε τα παιδιά να αγαπήσουν το διάβασμα και να κερδίσουν τα οφέλη και την απόλαυση που προσφέρει η ανάγνωση ενός καλού λογοτεχνικού βιβλίου. Οι δράσεις φιλαναγνωσίας κεντρίζουν το ενδιαφέρον των παιδιών και τα βοηθούν να δημιουργήσουν μια ελεύθερη σχέση με το βιβλίο. Ο Τζιάνι Ροντάρι έλεγε «Το να καταφέρει ένα βιβλίο να κάνει τα παιδιά να παίξουν είναι μεγάλη επιτυχία». Στην Ξενοπούλειο Παιδική Βιβλιοθήκη στις δράσεις φιλαναγνωσίας κάθε βιβλίο γίνεται αφορμή για συζήτηση, παιχνίδι, χορό. Σε κάθε παιδί δίνεται η ευκαιρία να εκφραστεί καλλιτεχνικά, να μοιραστεί τις σκέψεις του. Ακόμη, οι δράσεις αυτές κατορθώνουν να δημιουργήσουν δεσμούς μεταξύ των παιδιών, καλλιεργούν την ενσυναίσθηση, προάγουν τις αξίες, το ήθος, τον πολιτισμό και ευαισθητοποιούν τα παιδιά για διάφορα θέματα.
Μ.Γ.: Στα παιδικά βιβλία που γράφετε, με τι είδους θέματα καταπιάνεστε;
Ν.Π.: Το βιβλίο μας ταξιδεύει στο μαγικό και υπέροχο κόσμο της λογοτεχνίας. Κάθε ιστορία καταφέρνει με έναν μαγικό τρόπο να ξεκλειδώνει τη φαντασία και την ψυχή του μικρού αναγνώστη που κάθε φορά τη διαβάζει. Με ενδιαφέρει τα θέματα των βιβλίων μου να αγγίζουν τις παιδικές ψυχές. Επιθυμώ τα παιδιά να γνωρίσουν τον δημιουργικό κόσμο της φαντασίας και του ονείρου, να αισθανθούν τους ήρωες. Γνωρίζω ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη φόρμουλα για το τι βιβλία πρέπει να διαβάζουν τα παιδιά. Όμως, ξέρω με βεβαιότητα ότι για κάθε παιδί υπάρχει μια ιστορία που είναι ικανή να το παρασύρει στη μαγεία του βιβλίου.
Μ.Γ.: Πώς πρέπει να δομούνται οι ήρωες ενός παιδικού βιβλίου;
Ν.Π.: Το παιδικό βιβλίο οφείλει να έχει λειτουργική δομή και καλοδουλεμένους ήρωες. Οι μικροί αναγνώστες πρέπει να μπορούν να αναγνωρίσουν στους ήρωες δικά τους στοιχεία, να αισθανθούν την ιστορία και να γίνουν μέρος της. Θεωρώ ότι έχει αυξηθεί η ανάγκη για την εξερεύνηση του εσωτερικού κόσμου των ηρώων. Τα παιδιά δεν αρκούνται στο να διαβάσουν μια ιστορία, αλλά θέλουν να γνωρίζουν τα συναισθήματα του ήρωα, τα κίνητρα και τις προσδοκίες του. Οι απαιτήσεις των παιδιών έχουν αυξηθεί, άρα είναι καλό να μην μένουμε στην εικόνα. Η σκιαγράφηση του ήρωα είναι πολύ γοητευτική διαδικασία και αποτελεί κλειδί για μια όμορφη και ενδιαφέρουσα ιστορία.
Μ.Γ.: Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο σας «Η Αέρινη Παρέα» από τις εκδόσεις Πνοή. Ποιος είναι ο συμβολισμός της αέρινης παρέας;
Ν.Π.: Αφορμή για το βιβλίο στάθηκε η διστακτικότητα που έδειχναν ορισμένα παιδιά στα ομαδικά παιχνίδια. Με συγκινεί πολύ η εικόνα ενός ανθρώπου που η εσωστρέφειά του στέκεται εμπόδιο στην κοινωνικότητά του ή στις επιθυμίες του. Το βιβλίο αναφέρεται στο θέμα της απομόνωσης που βιώνουν αρκετά παιδιά στο κοινωνικό και σχολικό τους περιβάλλον.
Μ.Γ.: Ο Ορέστης, ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου, δεν έχει φίλους. Λυπάται που είναι μόνος του. Το βιβλίο σας σε ποιους απευθύνεται, στα αποκλεισμένα κι αναγκαστικά μοναχικά παιδιά ή στα υπόλοιπα που δεν τον έχουν στην παρέα τους;
Ν.Π.: Το θέμα αυτό δεν αγγίζει μόνο τα εσωστρεφή παιδιά αλλά και τους εσωστρεφείς ενήλικες. Ωστόσο σίγουρα απευθύνεται και στα παιδιά που δεν πλησιάζουν εύκολα ένα εσωστρεφές παιδί. Μέσα από το βιβλίο θα αποκωδικοποιήσουν τη συμπεριφορά του, θα κατανοήσουν τη δυσκολία που βιώνει και θα είναι πιο εύκολο να συνδεθούν. Μέσα από την ιστορία του Ορέστη μπορούν να δημιουργηθούν πολύτιμες φιλίες μεταξύ παιδιών που έχουν διαφορετικούς χαρακτήρες.
Μ.Γ.: Ποιο είναι το κυρίως μήνυμα του βιβλίου και ποιες αξίες, κατανοητές από τα παιδιά, αναδεικνύονται στις σελίδες του;
Ν.Π.: Το βαθύτερο μήνυμα του βιβλίου είναι ότι αναγνωρίζοντας μια αδυναμία του χαρακτήρα μας, επιστρατεύοντας τη φαντασία μας νιώθουμε πιο δυνατοί και έχουμε την ικανότητα να βρούμε τη λύση. Έχοντας πίστη, θάρρος και τόλμη μπορούμε να κατακτήσουμε αυτό που επιθυμούμε. Τα παιδιά διαβάζοντας την ιστορία του Ορέστη θα κατανοήσουν τη σημασία που έχει η φιλία για κάθε άνθρωπο και θα συγκινηθούν με τον τρόπο προσέγγισης που χρησιμοποίησαν τα παιδιά της ιστορίας προκειμένου να γίνουν φίλοι.
Μ.Γ.: Μπορεί ένα βιβλίο να ενθαρρύνει ένα παιδί να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες του;
Ν.Π.: Όταν ένα βιβλίο καταφέρει και αγγίξει ένα παιδί, τότε σίγουρα, αυτό, μέσα από την ιστορία θα αντλήσει τη δύναμη που χρειάζεται να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες του. Η λογοτεχνική εμπειρία είναι προσωπική, ατομική εμπειρία. Κάθε βιβλίο μπορεί να εμπνεύσει και να αφυπνίσει μοναδικά κάθε αναγνώστη.
Μ.Γ.: Συνήθως, τα παιδιά ταυτίζονται με τους ήρωες των βιβλίων. Ποια είναι τα πρότυπα που έχουν πραγματικά ανάγκη;
Ν.Π.: Τα παιδιά μας έχουν ανάγκη από πρότυπα. Μέσω της ταύτισης μπορούν να προχωρήσουν σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Οι μικροί αναγνώστες χρειάζονται ήρωες που διαθέτουν ευγένεια, ενσυναίσθηση, αγάπη, σεβασμό, αισθητική.
Μ.Γ.: Τα παιδικά βιβλία πρέπει να είναι διδακτικά ή απλώς ευχάριστα;
Ν.Π.: Το παιδικό βιβλίο είναι ένα πλανήτης ξεχωριστός που σε κάθε αναγνώστη δημιουργεί διαφορετικά συναισθήματα. Ο διδακτισμός είναι βαρετός τρόπος επικοινωνίας. Τα παιδικά βιβλία οφείλουν αρχικά να έχουν λόγο ύπαρξης. Πρέπει να έχουν παιδευτικό χαρακτήρα, να ενθαρρύνουν, να ψυχαγωγούν και να καλλιεργούν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα.
Μ.Γ.: Πόσο απαραίτητα είναι τα βιβλία στην παιδική ηλικία;
Ν.Π.: Η λογοτεχνία συμβάλει στη γενικότερη αγωγή του ανθρώπου, και όχι μόνο την αισθητική, γιατί είναι φορέας κοινωνικών και πολιτισμικών αξιών.
Τόσο η λογοτεχνία όσο και το παιχνίδι μαγεύουν και καθηλώνουν το παιδί. Ομορφαίνουν τη ζωή χωρίς να ικανοποιούν υλικές απαιτήσεις. Στις μέρες μας, είναι γεγονός ότι χρειάζεται ένας επαναπροσδιορισμός των προτεραιοτήτων μας.
Μ.Γ.: Από ποια ηλικία οφείλουν οι γονείς να ωθήσουν τα παιδιά προς την ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων και με ποιον τρόπο;
Ν.Π.: Το πρώτο βιβλίο που «αφηγούμαστε» στα παιδιά μας είναι το νανούρισμα. Το νανούρισμα των βρεφών και η αφήγηση παραμυθιών στα νήπια είναι ευεργετικά για τον ψυχισμό του παιδιού. Επομένως, η σχέση με το βιβλίο ξεκινά από τη βρεφική κιόλας ηλικία, όταν μια ιστορία συνδέεται με τη φωνή, τη μυρωδιά και την αγκαλιά ενός αγαπημένου προσώπου. Πολύ συχνά η ανάγνωση ενός παιδικού βιβλίου από το γονέα προς το παιδί γίνεται αφορμή για μια όμορφη συζήτηση και αυτή η συνήθεια γίνεται τρυφερή και πολύτιμη ανάμνηση που θα ακολουθεί το παιδί στην ενήλικη ζωή του. Τα παιδιά μιμούνται συμπεριφορές και υιοθετούν συνήθειες του περιβάλλοντός τους, επομένως ένας γονιός που επιλέγει να αφιερώνει τον χρόνο του σε ποιοτικές δραστηριότητες και να απολαμβάνει την ανάγνωση ενός βιβλίου αποτελεί ένα ισχυρό πρότυπο.
Μ.Γ.: Στη σημερινή εποχή του διαδικτύου, τα περισσότερα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία, είναι κολλημένα στο διαδίκτυο. Ποια είναι η άποψή σας για τις σχέσεις των παιδιών με το περιβάλλον τους; Χαλαρώνουν οι σχέσεις τους με τους γονείς, τους φίλους κ.λπ;
Ν.Π.: Είναι γεγονός ότι το διαδίκτυο αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο της σύγχρονης εποχής, το οποίο μπορεί να μας φανεί χρήσιμο με πολλούς τρόπους στην καθημερινότητά μας, ωστόσο πρέπει να χρησιμοποιείται με μέτρο και σύνεση. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να περνούν ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους, να μοιράζονται εμπειρίες, να κάνουν δραστηριότητες από κοινού, που αποτελούν πηγή ικανοποίησης για τα παιδιά και συμβάλλουν στην ολόπλευρη ανάπτυξή τους. Η απόκτηση φίλων και η δημιουργία ανθρώπινων σχέσεων είναι σημαντική για μια αρμονική ζωή. Επομένως, μπορούμε να βρούμε τις απαιτούμενες ισορροπίες και να ζούμε σε ένα περιβάλλον όπου οι ανθρώπινες σχέσεις κατέχουν εξέχουσα θέση.
Μ.Γ.: Σας ευχαριστώ για την παραχώρηση της συνέντευξης και σας εύχομαι καλοτάξιδο το βιβλίο σας.
Ν.Π.: Σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία και τις ενδιαφέρουσες ερωτήσεις σας.
*Το παιδικό βιβλίο «Η αέρινη παρέα» της Ντένιας Πάτρα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.
Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε στον τραπεζικό χώρο. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.
Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής» από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του 2019 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός. Τον Ιούνιο 2021 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ από τις εκδόσεις Ωκεανός.
