Η συγγραφέας Φωτεινή Πανουργιά μιλάει για το βιβλίο της «το εισιτήριο»

 
 Συνέντευξη στην Μαίρη Γκαζιάνη 
Η Φωτεινή Πανουργιά γεννήθηκε στη Νέα Ιωνία Αττικής και μεγάλωσε στην Κυψέλη. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Istituto Universitario Orientale στη Νάπολη της Ιταλίας και έκανε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στον τομέα της Πολεοδομίας. Μιλάει αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά. Εργάστηκε για πολλά χρόνια σε διοικητικές θέσεις στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ασχολήθηκε περιστασιακά με άρθρα και μεταφράσεις για περιοδικά. Είναι παντρεμένη και έχει τρεις κόρες. Το 2015 εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο, με τίτλο Παράλληλος Κόσμος, η επαφή. Το Εισιτήριο είναι το δεύτερο βιβλίο της.
 
ΕΡ. Φωτεινή πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο σου με τίτλο «Το εισιτήριο». Πέρα από το απόκομμα ενός εισιτηρίου τι άλλο συμβολίζει ο τίτλος;
ΑΠ. Ένα εισιτήριο παραπέμπει σε ταξίδι, σε διαφορετικές εικόνες, σε πράγματα που μπορείς να αφήνεις πίσω και πράγματα που συναντάς στην πορεία. Ένα εισιτήριο σημαίνει προορισμός. Το «Εισιτήριο» είναι ένα ταξίδι ζωής, νέες εμπειρίες, επανεκκίνηση στη ζωή.
 
ΕΡ. Το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας που αφηγείσαι διεξάγεται στη Νάπολη και τις γύρω περιοχές. Δεδομένου ότι σπούδασες στην Νάπολη ήταν ένας φόρος τιμής για τα χρόνια που έζησες εκεί;
ΑΠ. Πιθανόν να ήταν κι έτσι. Η Νάπολη αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου κυρίως γιατί μου πρόσφερε πολλές εικόνες και εμπειρίες που δεν θα είχα ζήσει ποτέ. Είναι ένα κομμάτι που το αγαπώ και το φέρνω πολύ συχνά στη σκέψη μου. Ουσιαστικά με «έβαλε» στον κόσμο και μου έδωσε τα εφόδια να αντιμετωπίζω δύσκολες καταστάσεις. Δεν με κανάκεψε αλλά μου έδειξε απλόχερα τις πληγές της. Και έτσι μου αποκάλυψε τη δύναμη που νόμιζα ότι δεν είχα.
 
ΕΡ. Τι έχεις κρατήσει στην καρδιά και στη σκέψη σου από τα χρόνια που έζησες στη Νάπολη;
ΑΠ. Λίγη τρέλα, ευτυχισμένες στιγμές αλλά και μοναξιά, μερικές φιλίες που αντέχουν στο χρόνο, δυσκολίες, στερήσεις, φόβο, αποτυχίες, επιτυχίες, φιλικούς ανθρώπους, φιλότιμους ανθρώπους αλλά και επικίνδυνους, αρκετή περιπέτεια. Κατά βάση, τη ζωή που κάνει ένας φοιτητής ζώντας μακριά από το σπίτι του αλλά ίσως λίγο πιο υπερβολικά, πιο θεατρικά, σε υπερθετικό βαθμό.
 
ΕΡ. Υπήρξε κάποια αφορμή που σου ενέπνευσε την ηρωίδα σου Μαριάννα;
ΑΠ. Γνώρισα στη ζωή μου πολλές γυναίκες που είχαν κάποια χαρακτηριστικά από τη ζωή της Μαριάννας. Η Μαριάννα είναι κατά κάποιο τρόπο μια ανάμειξη όλων αυτών των γυναικών. Νομίζω όλοι έχουμε κάποιες παρόμοιες εμπειρίες, είτε προσωπικές είτε στο στενό μας κύκλο. Δεν είναι θέματα εξωπραγματικά, για μερικές είναι η καθημερινότητά τους. Άσχετα αν δεν ακούγονται όλα τα περιστατικά. Η αφορμή μπορεί να είναι κάποιο τυχαίο γεγονός, ένας συνειρμός, μια εσωτερική αναζήτηση. Και ξαφνικά σκάει σαν πυροτέχνημα πάνω στο χαρτί ή στην οθόνη του υπολογιστή σου.
 

ΕΡ. Παρομοιάζεις τη δυστυχία με πεδιάδες και την ευτυχία με βουνό. Οι άνθρωποι λες φοβούνται τα ύψη. Τι είναι αυτό που προκαλεί τον φόβο της ευτυχίας;
ΑΠ. Δεν είναι ακριβώς φόβος για την ευτυχία. Απλά κάποιοι άνθρωποι είναι υπερβολικά γκρινιάρηδες και δεν καταφέρνουν να την αναγνωρίσουν. Δεν έμαθαν ποτέ ότι η ευτυχία μπορεί να κρύβεται σε μικρά, επιφανειακά ασήμαντα πράγματα και σε μικρές στιγμές. Και έτσι τους διαφεύγει. Περνάει από δίπλα τους γιατί δεν καταδέχτηκαν να της ανοίξουν πόρτες και παράθυρα. Και για να τη συναντήσουν τους φαίνεται πραγματικά βουνό. Και όταν τελικά καταφέρουν να την εντοπίσουν, φοβούνται. Τη διάρκειά της. Φοβούνται την απώλειά της. Και την επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση. Ενώ τις δυστυχίες μας τις βρίσκουμε εύκολα. Τις αναγνωρίζουμε χωρίς προσπάθεια, είναι χειροπιαστές. Και η πρόσβαση εύκολη, σαν μονοπάτι σε μια πεδιάδα.
 
ΕΡ. «Ποιο είναι ακριβώς εκείνο το σημείο που φτάνει κανείς στα όριά του;» ρωτάς στις πρώτες σελίδες. Εσύ τι απαντάς σ΄ αυτή την ερώτηση;
 
ΑΠ. Γενικά είμαι ένας άνθρωπος που έχω την ικανότητα ή την κατάρα να ξεχειλώνω τα όριά μου. Έχω τόση υπομονή που πολλές φορές αναρωτιέμαι αν αυτό συμβαίνει γιατί είμαι φοβερά δυνατή ή φοβερά αδύνατη να τα προσπεράσω. Να περάσω απέναντι.  Πάραυτα έχω φτάσει κι εγώ στα όριά μου. Κάποιες φορές τόλμησα και πέρασα τη γραμμή, αφήνοντάς τα πίσω μου. Κάποιες άλλες, βρήκα τις δικαιολογίες για να τα αγνοήσω. Η δικαιολογία ήταν ότι έχω ακόμα αντοχές. Εκ των υστέρων διαπίστωνα ότι ήταν λάθος εκτίμηση. Ήταν απλά ατολμία. Οι άνθρωποι πάντα θα βασανίζονται από όρια. Το δύσκολο είναι να τα εκτιμήσεις σωστά και να δεις πόσο πίσω σε πάνε. Και φυσικά να βρεις το κουράγιο σε αυτήν την περίπτωση να περάσεις τη νοητή γραμμή.
 
ΕΡ. Η Μαριάννα γιατί επέλεξε τη δραπέτευση από τον γάμο της αντί την ευθεία αντιμετώπιση;
ΑΠ. Η Μαριάννα ήταν καιρό σε αυτή την κατάσταση, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει. Η αρρώστια της σαν θύμα, ήταν χρόνια. Και το κυριότερο ήταν ότι δεν είχε κάτι που να την κρατήσει πίσω για να πολεμήσει για τη θέση της. Δεν είχε δεσμούς, δεν είχε στηρίγματα και η φυγή φάνταζε λιγότερο τρομακτική. Όταν δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις τον δήμιό σου σε μια φυλακή γιατί ξέρεις ότι είναι δυνατότερος, το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να προσπαθήσεις να δραπετεύσεις.
 
ΕΡ. Γράφεις ότι η Μαριάννα δεν κατάφερε να συνδεθεί συναισθηματικά ούτε με τα κατοικίδια που κυκλοφορούσαν στο πατρικό της σπίτι. Που οφειλόταν το συναισθηματικό κενό της;
ΑΠ. Το μεγαλύτερό της κενό που ουσιαστικά καθόρισε και τον χαρακτήρα της, πήγαζε από την αδιαφορία της μητέρας της. Από κει ξεκίνησε το πρόβλημα της Μαριάννας. Της έλειψε η μητρική φροντίδα και αγάπη και έψαχνε πάντα ένα υποκατάστατο που την οδηγούσε σε σπασμωδικές κινήσεις και αποτυχίες. Η αγάπη και η στήριξη της οικογένειας είναι αυτά που μας φέρνουν για πρώτη φορά αντιμέτωπους με συναισθήματα. Αν η συνταγή αυτή δεν είναι σωστή, μεγαλώνουμε με μειωμένα αντανακλαστικά στο συναίσθημα.
 
ΕΡ. Η πρώτη φιλική γνωριμία της Μαριάννας ήταν με την Όλγα. Σε τι βοήθησε τη Μαριάννα αυτή η γνωριμία;
ΑΠ. Η Όλγα την κατέβασε με τον τρόπο της στη γη, την προσγείωσε στην πραγματικότητα. Η συγκλονιστική εμπειρία ζωής της Όλγας, οι απώλειές της και η λογική που αντιμετώπιζε την ίδια τη ζωή, κινητοποίησαν τη Μαριάννα, την οδήγησαν να σκεφτεί και να προβληματιστεί για πράγματα που ποτέ δεν είχε μπει στον κόπο να κάνει. Της έδειξε μια άλλη διάσταση της καθημερινότητας που δεν είχε καταφέρει να προσέξει. Η Όλγα ήταν η πρώτη αφύπνιση για τη Μαριάννα.
 
ΕΡ. «Κανένας δεν μπορεί να σου δίνει συμβουλές αν δεν έχει περάσει από τη δική σου διαδρομή» απευθύνει η Όλγα στη Μαριάννα. Οι συμβουλές βασίζονται πάντα στην πείρα ή στη λογική;
ΑΠ. Προσωπικά δεν πιστεύω στις συμβουλές. Τα κριτήρια δράσης-αντίδρασης του καθενός είναι διαφορετικά, όπως και η λογική του και η πείρα του. Το να δώσεις μια συμβουλή σημαίνει ότι θέλεις να διαχειριστείς κάποιον σύμφωνα με τα δικά σου δεδομένα. Μπορείς να πεις εγώ θα έκανα αυτό, αλλά ποτέ εγώ σε συμβουλεύω να κάνεις αυτό. Είναι μεγάλη ευθύνη να επεμβαίνεις στο μέλλον κάποιου άλλου, αφού εσύ δεν θα συμμετέχεις σε αυτό για να υποστείς τις συνέπειες. Και στην τελική είναι εύκολο να είμαστε σοφοί στις ξένες έγνοιες.
 
ΕΡ. Αργότερα συνδέθηκε φιλικά με την Κάρλα, μια πόρνη στη Νάπολη. Τι ήθελες να τονίσεις με αυτή τη γνωριμία;
 
ΑΠ. Τις περισσότερες φορές βάζουμε ταμπέλες στους ανθρώπους γύρω μας και οι ταμπέλες καθορίζουν και την απόσταση που κρατάμε από αυτούς. Δεν είναι όμως έτσι κατά τη γνώμη μου. Ποτέ δεν ξέρεις τι κρύβει πίσω του κάποιος άνθρωπος και πως βρέθηκε εκεί που είναι. Έχω ξαναπεί και φυσικά το πιστεύω ότι μπορούμε να βρούμε γυαλιστερές πέτρες ανάμεσα σε διαμάντια και διαμάντια μέσα στα σκουπίδια. Αρκεί να έχουμε τα μάτια της ψυχής ανοιχτά και κλειστά αυτά της προκατάληψης.
 
ΕΡ. Ποιο μάθημα ζωής πήρε η Μαριάννα από την Κάρλα;
ΑΠ. Η Μαριάννα όντως πήρε μαθήματα ζωής από την Κάρλα. Γιατί η Κάρλα την άφησε να μπει μέσα της, της έδωσε τα κλειδιά για μια αγκαλιά που δεν είχε την τύχη να αποκτήσει από ανθρώπους που νόμιζε οικείους, της έμαθε την φιλία έξω από προσωπικά συμφέροντα, τον αλτρουισμό, την αυτοθυσία. Και η Κάρλα όμως πήρε από τη Μαριάννα. Γιατί και για την Κάρλα αυτό το δόσιμο ήταν ένα καινούργιο συναίσθημα. Που στο τέλος της πρόσφερε τον εξαγνισμό.
 
ΕΡ. Ακολουθεί ο Αντόνιο ένας εβδομηντάρης άντρας, μέλος της τοπικής Μαφίας. Που οφείλεται η φιλική έως πατρική αντιμετώπισή του απέναντι στη Μαριάννα;
ΑΠ. Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν στο σκοτάδι και μέσα τους κρύβουν κάποιο μικρό, ασθενικό φως που ψάχνει τη χαραμάδα για να βγει στην επιφάνεια. Η Μαριάννα ήταν η χαραμάδα του Αντόνιο, ήταν το καλό μέσα του που δεν είχε διέξοδο γιατί γεννήθηκε σε κλειστούς αδιέξοδους δρόμους. Ήταν η κόρη που έχασε και ποτέ δεν ξεπέρασε το χαμό της. Ήταν ένας καινούργιος λόγος για να θυμηθεί να αισθάνεται από την αρχή.
 
ΕΡ. Έχεις πλέξει ένα σενάριο δράσεων της Μαφίας αλλά και μυστικών πρακτόρων. Κατά τα χρόνια της παραμονής σου στη Νάπολη βρέθηκες μάρτυρας σε τέτοιου είδους καταστάσεις;
ΑΠ. Τα θέματα που αφορούν στη Μαφία είναι πολύπλοκα και έχουν πολύ μεγάλη εμβέλεια σε ένα δίκτυο που περιλαμβάνει από τον μπακάλη της γειτονιάς, μέχρι κρατικούς υπαλλήλους, ακαδημαϊκούς, αστυνομία κ.λ.π. Ένα μεγάλο δίκτυο υπηρεσιών ασχολείται επίσης με την πάταξη των μαφιόζικων δομών. Καθένας που έχει ζήσει στη Νάπολη, μια εμπειρία μεγάλη ή μικρή από ανθρώπους που ανήκουν στη Μαφία την έχει. Όλο και κάποιο περιστατικό έχει συναντήσει στο δρόμο του, όλο και κάποια γνωριμία έχει. Έχω βιώσει περιστατικά. Έχω αρκετές ιστορίες να θυμάμαι. Φυσικά δεν είναι σωστό να ταυτίσουμε τη Νάπολη αποκλειστικά με τέτοια θέματα. Είναι μια υπέροχη πόλη με ακόμα πιο υπέροχους ανθρώπους που δεν μπορείς να αξιολογήσεις όμως τόσο σαν απλός τουρίστας. Αλλά αυτό συμβαίνει και με όλες τις πόλεις του κόσμου.
 
ΕΡ. Η Μαριάννα γνωρίζει τον Σεργκέι, περνάει μια ερωτική βραδιά μαζί του και στη συνέχεια χάνονται μεταξύ τους. Αρκεί μια μόνο ερωτική βραδιά να γεννήσει έναν μεγάλο έρωτα;
ΑΠ. Αρκεί μια βραδιά, μια ματιά, μια πρόταση ακόμα και μια λέξη για να πυροδοτήσει έναν έρωτα. Πόσο μεγάλος είναι θα το ανακαλύψεις στη συνέχεια. Όμως αυτό το απροσδόκητο και το ανεξερεύνητο είναι που κάνει τον έρωτα τόσο ξεχωριστό, τυραννικό και παντοδύναμο. Ειδικά για ένα άτομο σαν την Μαριάννα πεινασμένο συναισθηματικά. Μετατρέπεται σε κίνητρο και κινητήρια δύναμη για να παλέψει κάθε δυσκολία. Γίνεται ο μοχλός που την καθοδηγεί σε άλλο ένα επίπεδο ωρίμανσης.
 
ΕΡ. Υπάρχει κάποιο απόσπασμα του βιβλίου που σε συγκίνησε ιδιαίτερα όταν το έγραφες;
 
ΑΠ. Υπήρξαν φορές που πραγματικά με συγκίνησε η φόρτιση των ηρώων. Όμως η σκηνή των γυναικών στο σπίτι της Κάρλας, ήταν για μένα η πιο έντονη. Για όσο την έγραφα ένιωθα ότι συμμετείχα κι εγώ στη μάζωξή τους. Βρισκόμουν στον ίδιο καναπέ και μοιραζόμουν μαζί τους τα συναισθήματα.
 
Σ΄ ευχαριστώ πολύ για την παραχώρηση της συνέντευξης και σου εύχομαι καλοτάξιδο το βιβλίο σου.
Εγώ σε ευχαριστώ για την δυνατότητα που μου έδωσες να επικοινωνήσω τις σκέψεις μου μέσα από πολύ ιδιαίτερες ερωτήσεις.
 
*Το βιβλίο «Το εισιτήριο» της Φωτεινής Πανουργιά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανός
 
Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα.  Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία ενώ τώρα ζωγραφίζει και παράλληλα γράφει. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο ΕΝΑ ΦΕΓΓΑΡΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της ΤΑ ΠΛΗΚΤΡΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ  από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015.  Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της ΑΛΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ από την Εμπειρία Εκδοτική.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από τριακόσιες συνεντεύξεις. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή ΚΑΛΩΣ ΤΟΥΣ πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Το διάστημα Ιούλιος 2017 έως Μάρτιος 2018 υπήρξε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style.
Μεγάλη της αγάπη είναι το θέατρο με το οποίο ασχολείται ερασιτεχνικά.