Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη*
Η Φραντζέσκα Μάνγγελ γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Εικαστικές Τέχνες στο Πανεπιστήμιο De Montfort της Αγγλίας και εργάστηκε ως αρχισυντάκτρια και υπεύθυνη δημιουργικού, για διαφημιστικές εταιρείες και περιοδικά. Παράλληλα δίδασκε σε Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών. Σήμερα εργάζεται ως κειμενογράφος και digital marketing copywriter. Στον ελεύθερο χρόνο της ασχολείται με τη φωτογραφία και τη ζωγραφική.
Το πρώτο της μυθιστόρημα Η Νύχτα του Σάουιν (2017, Εκδόσεις Bell) αγαπήθηκε αμέσως από το αναγνωστικό κοινό και κατέκτησε το βραβείο Μυθιστορήματος της Xρονιάς στην κατηγορία «Πρωτοεμφανιζόμενος Συγγραφέας» στα Βραβεία Public 2018. Το δεύτερό της μυθιστόρημα Καχαραμπού, η συνέχεια της Νύχτας του Σάουιν, κυκλοφόρησε το 2019 κλείνοντας την επιτυχημένη διλογία.
Τα βιβλία της χαρακτηρίζονται από δραματικότητα, καθηλωτική ατμόσφαιρα, μυστήριο και ανατροπές, με τον χρόνο, τον έρωτα, την απώλεια να κατέχουν πρωταγωνιστικούς ρόλους. Το νέο της μυθιστόρημα «Οι Καθαροί» είναι μία σπαρακτική ιστορία επιβίωσης, ελευθερίας και αυτοθυσίας˙ μια μάχη εν καιρώ πολέμου ενάντια στο πιο σκληρό και παρανοϊκό πρόσωπο της ανθρώπινης φύσης με μοναδικά όπλα το θάρρος και την αγάπη.
Η Φραντζέσκα ζει στην Αθήνα με τον σύζυγο και την κόρη της.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Είστε συγγραφέας. Μιλήστε μας για τον άνθρωπο Φραντζέσκα.
ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΑ ΜΑΝΓΓΕΛ: Ζω εκ διαμέτρου αντίθετα από ό,τι γράφω. Οι κοντινοί μου άνθρωποι πολλές φορές μου λένε πως δεν αναγνωρίζουν εμένα στα γραπτά μου. Κυρίως επειδή οι ιστορίες μου είναι σκοτεινές και μυστηριώδεις και έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τον χαρακτήρα μου. Στην καθημερινή μου ζωή μιλάω, γελάω, χαίρομαι πολύ. Αγαπώ το φως, τη μουσική, τη θάλασσα. Είμαι ένας πολύ ενθουσιώδης, αισιόδοξος και επικοινωνιακός άνθρωπος ο οποίος απέχει έτη φωτός από τα σκοτάδια για τα οποία γράφω. Πολλές φορές σκέφτομαι πως οι ιστορίες μου είναι ένα κομμάτι μου που δεν έχω εξερευνήσει και κατανοήσει ακόμη. Γράφοντας ανακαλύπτω πτυχές του εαυτού μου που δεν ήξερα πως υπάρχουν.
Μ.Γ.: Ποιο ήταν το έναυσμα ώστε ν’ ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Φ.Μ.: Δεν υπήρχε. Έγραφα από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Ήταν και είναι το πάθος μου, η αγαπημένη μου ενασχόληση. Όταν γράφω περνάω καλά με τον ίδιο τρόπο που κάποιος περνάει καλά όταν ταξιδεύει, κάνει το αγαπημένο του σπορ ή βγαίνει για ποτό με τους φίλους του.
Μ.Γ.: Υπήρξε κάποιος άνθρωπος που σας ενθάρρυνε στα πρώτα σας συγγραφικά βήματα;
Φ.Μ.: Εκείνος που με έφερε σε επαφή με τα βιβλία και τη λογοτεχνία ήταν ο παππούς μου. Ο παππούς μου ήταν λάτρης των τεχνών. Έμοιαζε σαν να είχε βγει από ελληνική ταινία. Ένας γνήσιος Πλακιώτης που είχε πάθος με τα βιβλία, τη ζωγραφική, τη μουσική, την ιστορία. Θυμάμαι ότι από μικρή μού έβαζε να ακούω Μπέλλου, Μπιθικώτση, Λευτέρη Παπαδόπουλο και Ξαρχάκο, μου διάβαζε Ελύτη, Καρκαβίτσα, Βέλμο, άπλωνε τις μπογιές του πάνω σε εφημερίδες και μου έδειχνε πώς να ζωγραφίζω. Μπορεί να μην ήταν εκείνος που με παρότρυνε πρακτικά να γράψω ιστορίες, μιας και ήμουν μόλις εννέα χρονών όταν τον έχασα, αλλά η παρουσία του και η «κληρονομιά» που μου άφησε ήταν εκείνη που όρισε τη μετέπειτα ζωή μου.
Μ.Γ.: Τι είναι αυτό που δεν αντέχετε ως άνθρωπος ή/και ως συγγραφέας;
Φ.Μ.: Δεν αντέχω την κακία, την οκνηρία, τη μιζέρια της ψυχής, τη μικροπρέπεια, το «έχω άποψη για όλα», ακόμα και για αυτά που δεν γνωρίζω.
Μ.Γ.: Το νέο βιβλίο σας έχει τον τίτλο Οι Καθαροί. Με τι έρχεται σε επαφή ο αναγνώστης στις σελίδες του;
Φ.Μ.: Με μια κοινωνία ανισοτήτων όπου οι άνθρωποι είναι διαχωρισμένοι βάσει της πνευματικής και σωματικής τους κατάστασης. Σε αυτές τις «ολοκληρωτικές» συνθήκες, προστίθεται η φρίκη του πολέμου. Τι μπορεί να συμβεί σε έναν άνθρωπο όταν έρθει αντιμέτωπος με κάτι τέτοιο; Η ηρωίδα μου, η Κλόι, θα πέσει και θα σηκωθεί, θα παλέψει και θα μαρτυρήσει, θα κάνει τα πάντα προκειμένου να βοηθήσει τους αγαπημένους της, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως θα χρειαστεί να πληρώσει το μεγαλύτερο τίμημα. Οι Καθαροί είναι μία ιστορία για το πώς απλοί άνθρωποι μεταμορφώνονται σε ήρωες.
Μ.Γ.: Ποιο ήταν το κίνητρο ώστε να γράψετε για το συγκεκριμένο θέμα;
Φ.Μ.: Ένα τρομακτικό ιστορικό γεγονός για το οποίο έτυχε να διαβάσω την περίοδο που ξεκινούσε η πανδημία. Ο παραλογισμός που βιώναμε σε συνδυασμό με το σκληρό πρόσωπο της ιστορίας με ενέπνευσαν στο να γράψω ένα μυθιστόρημα το οποίο συνδυάζει το ιστορικό με το δυστοπικό στοιχείο.
Μ.Γ.: Κατά τη διάρκεια της συγγραφής, τα προσωπικά συναισθήματα του συγγραφέα εκφράζονται μέσω της γραφής του;
Φ.Μ.: Στην περίπτωση μου ναι, 100%. Γράφοντας βίωσα ένα είδος κάθαρσης, γιατί μέσω της ιστορίας μπόρεσα να εκφράσω όλα όσα με βασάνιζαν. Την οργή μου απέναντι στην αδικία και τις ανισότητες. Τον θαυμασμό μου για τη δύναμη του ανθρώπου. Την πίστη μου στις αληθινές αξίες, στην ειρήνη, την αγάπη, τη φιλία, την οικογένεια.
Μ.Γ.: Υπάρχουν αξίες που ακυρώνονται (από πρόσωπα ή καταστάσεις) και άλλες που αναδεικνύονται μέσα από την ιστορία που αφηγείστε;
Φ.Μ.: Οι αξίες πρωταγωνιστούν στην ιστορία μου. Ακυρώνονται και αναδεικνύονται συνεχώς. Πιστεύω πως ο καλύτερος τρόπος για να τις υπογραμμίσει κανείς είναι να αναφερθεί στα αντίθετά τους: ποτέ δεν είναι πιο αντιληπτή η αξία της ειρήνης όσο στην περίοδο του πολέμου. Η αξία της δημοκρατίας και της ισότητας σε περίοδο ανισοτήτων και ολοκληρωτισμού. Ποτέ δεν είναι μεγαλύτερη η ανάγκη για ζωή απ’ όταν παραμονεύει ο θάνατος.
Μ.Γ.: Υπάρχει κάποιο βιβλίο που σας επηρέασε ως άνθρωπο ή ως συγγραφέα και ποιο είναι αυτό;
Φ.Μ.: Στη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, καθοριστικό υπήρξε το βιβλίο Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος του Πρίμο Λέβι. Πρόκειται για μια συγκλονιστική μαρτυρία του Ολοκαυτώματος, ένα μάθημα ζωής και επιβίωσης. Υπήρξε οδηγός μου και με βοήθησε να κατανοήσω τη διπλή φύση του ανθρώπου. Τα βιβλία με βοηθούν πάντα όταν γράφω. Με εμπνέουν και με καθοδηγούν. Αυτήν την περίοδο βιώνω το ίδιο με το βιβλίο Το Κοράκι του Πόε.
Μ.Γ.: Οι κριτικές παίζουν ή δεν παίζουν ρόλο στην πορεία ενός βιβλίου και γιατί;
Φ.Μ.: Οι κριτικές αντανακλούν τις εντυπώσεις ανθρώπων που διαβάζουν σε τακτική βάση και ασχολούνται ενεργά με τη λογοτεχνία. Σίγουρα επηρεάζουν ως ένα σημείο, όπως επηρεάζει το εξώφυλλο, ο τίτλος, το οπισθόφυλλο. Αυτό όμως που πιστεύω πως καθορίζει ακράδαντα και πάνω απ’ όλα την πορεία ενός βιβλίου, είναι η αλήθεια του – η ψυχή του.
Μ.Γ.: Ένα βιβλίο πρέπει να έχει μηνύματα ή απλά να ευχαριστεί τον αναγνώστη;
Φ.Μ.: Δεν πιστεύω πως χωράνε «πρέπει» στα βιβλία. Η επιλογή τους είναι κάτι αυστηρά προσωπικό και αυτό που βιώνει ο κάθε αναγνώστης διαβάζοντας μία ιστορία, μοναδικό. Θεωρώ πως τα βιβλία ικανοποιούν ανάγκες οι οποίες μεταβάλλονται συνεχώς. Σήμερα έχω ανάγκη να διαβάσω κάτι ανάλαφρο, χαρούμενο και αισιόδοξο. Αύριο κάτι που θα με ξεκουράσει και θα με ψυχαγωγήσει. Υπάρχουν στιγμές που διψώ να ταξιδέψω μέσα στην ιστορία, κι άλλες που έχω ανάγκη την παρηγοριά, κάτι να απαλύνει τις πληγές μου ή να με βοηθήσει να κατανοήσω το νόημα της ζωής. Όλα αυτά τα υπέροχα τα κατορθώνει ένα βιβλίο, ένα τραγούδι, ένα έργο τέχνης. Θα ήταν αδικία, λοιπόν, να τα βάλουμε σε καλούπια.
Μ.Γ.: Αν αναζητούσαμε το βαθύτερο μήνυμα του βιβλίου σας, ποιο θα ήταν αυτό κατά τη γνώμη σας;
Φ.Μ.: Πώς μπορεί ένα κράτος να στηρίξει ή να καταδικάσει τους πολίτες του; Πώς μπορεί ένας άνθρωπος να γίνει ήρωας ή τέρας την ύστατη στιγμή; Πόσο σημαντική είναι η ειρήνη, η δημοκρατία, η ισότητα; Πόση δύναμη κρύβει μία ανθρώπινη ψυχή, ένα σώμα; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δίνονται μέσα από το βιβλίο αποτελώντας ουσιαστικά το βαθύτερο μήνυμά του.
Μ.Γ.: Πιστεύετε ότι οι Έλληνες διαβάζουν; Και τι είδους βιβλία επιλέγουν;
Φ.Μ.: Δεν μπορώ να μιλήσω με ποσοστά, γιατί δεν τα γνωρίζω. Το μόνο που βλέπω είναι πως το διαδίκτυο και οι οθόνες έχουν πλήξει σοβαρά τη λογοτεχνία. Όμως όσοι αγαπούν τα βιβλία και έχουν μεγαλώσει με αυτά, δεν θέλω να πιστέψω ότι θα τα εγκαταλείψουν. Το βλέπω κι από τον εαυτό μου. Καμία αίσθηση δεν συγκρίνεται με αυτή που νιώθω όταν μπαίνω σε ένα βιβλιοπωλείο, όταν ξεφυλλίζω και μυρίζω ένα βιβλίο που λαχταρούσα καιρό. Σχετικά με τα δημοφιλή είδη, πιστεύω πως τα αστυνομικά, τα ψυχολογικά θρίλερ και τα ιστορικά είναι ανάμεσα στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού.
Μ.Γ.: Ποιος είναι ο επόμενος συγγραφικός στόχος σας;
Φ.Μ.: Αυτή την περίοδο ολοκληρώνω μία νέα ιστορία η οποία έχει ως πυρήνα την απώλεια, τη μνήμη και τα κλεμμένα όνειρα.
Το μυθιστόρημα Οι Καθαροί της Φραντζέσκας Μάνγγελ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας.
*Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε στον τραπεζικό χώρο. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Επίσης διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε συνεργασία με το polismagazino.gr σε θέματα πολιτισμού.
Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής» από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τα μυθιστορήματά της ΖΑΧΑΡΗ ΑΧΝΗ (11/2019) και Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ (6/2021) κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ωκεανός.
