Κωστής Αγγελάκης:Τη λύτρωση τη βρίσκουμε στην αξία και όχι στο μάταιο της ζωής

Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη 

Ο Κωστής Αγγελάκης γεννήθηκε το 1962 στον Μέρωνα Ρεθύμνης και από το 1971 ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων στην Ανώτατη Βιομηχανική Σχολή του Πειραιά. Το μυθιστόρημα «Αναρρούσα» είναι το πρώτο έργο που αποφάσισε να μοιραστεί με ένα ευρύτερο κοινό και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή. 

ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Σπουδάσατε Διοίκηση Επιχειρήσεων και ασχολείστε με τη συγγραφή. Πώς συνδέονται αυτές οι διαφορετικές ιδιότητες μεταξύ τους;

ΚΩΣΤΗΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ: Οι σπουδές και ο επαγγελματικός βίος δεν είναι αναγκαίο να συνδέονται με τις πνευματικές ανησυχίες και αναζητήσεις. Υπό τις επικρατούσες τότε συνθήκες, οι σπουδές που αποφάσισα να πραγματοποιήσω υπόσχονταν περισσότερες ευκαιρίες επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Άλλωστε, σκέφτηκα τότε και επαληθεύτηκε αργότερα, αυτή η επιλογή δεν θα μπορούσε να σταθεί εμπόδιο στην ενασχόλησή μου με τη Λογοτεχνία, την οποία ανέκαθεν λάτρευα με πάθος. 

Μ.Γ.: Ποιο ήταν το έναυσμα ώστε ν’ ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

Κ.Α.: Από τα εφηβικά μου χρόνια ένιωθα την ανάγκη να εκφράζομαι με τον στίχο ή τον πεζό λόγο, για όσα μικρά ή μεγάλα, στεναχτικά ή ευφρόσυνα, δεν θα τολμούσα να εκμυστηρευτώ ακόμη και στον πιο στενό μου φίλο. Το λυτρωτικό συναίσθημα το οποίο με κυρίευε καθώς συναισθήματα, σκέψεις και προβληματισμοί αναδύονταν από την εσώτερη υπόστασή μου και γίνονταν πυκνογραμμένες αράδες θερμαίνοντας ολόκληρο το είναι μου, ήταν αρκετό για να δοθώ στη συγγραφή. Δειλά, αδέξια και αποσπασματικά στην αρχή, με επιμονή και συστηματικά στη συνέχεια. 

Μ.Γ.: «Αναρρούσα» είναι ο τίτλος του πρώτου βιβλίου σας. Το έγκλημα, ο έρωτας, ο θάνατος είναι τα κύρια θέματα στην ιστορία σας. Πώς συνδέονται με τον τίτλο;

Κ.Α.: Στο πλαίσιο των δραματικών ιστοριών που ξεδιπλώνονται στο μυθιστόρημα και μεταφορικά μιλώντας, «αναρρούσα» είναι η ανάστατη στιγμή ανάμεσα στα κύματα της συμφοράς, στους κλυδωνισμούς που ταράζουν την ψυχή, τότε που χάνεται ο νους και αναριγεί η καρδιά, όταν κάθε «γιατί» γυρεύει λόγια για να απαντηθεί και μια εναγώνια πάλη ξεκινά για την επιστροφή από τα πνιγηρά σκοτεινά βάθη στο φως. 

Μ.Γ.: Πώς προέκυψε η έμπνευση της ιστορίας που αφηγείστε;

Κ.Α.: Αρκετά χρόνια πριν, στις αρχές της δεκαετίας του ’70 όταν εγώ ήμουν δώδεκα χρονών, σε μια γειτονιά της Αθήνας, στους κόλπους μιας φιλήσυχης οικογένειας, διαπράχθηκε ένα στυγερό έγκλημα. Ένα πρωινό, μάνα και κόρη βρέθηκαν σφαγμένες στο κρεβάτι τους χωρίς κανείς να μπορεί να δώσει μια εξήγηση. Η είδηση της άγριας σφαγής δεν μονοπώλησε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων με πηχυαίους τίτλους. Φιλοξενήθηκε σε μια γωνιά τους, καθώς την επισκίασε η αποκάλυψη της σκευωρίας μιας ομάδας επίορκων αξιωματικών οι οποίοι επεδίωκαν την κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος της χώρας, λίγους μόλις μήνες μετά την πτώση της επτάχρονης δικτατορίας. Καθώς το ξεφύλλισμα της εφημερίδας ήταν για μένα μια απολαυστική απογευματινή συνήθεια, έτσι κι εκείνη τη μέρα την πήρα στα χέρια μου. Τα άρθρα τα σχετικά με το χρονικό της καταστολής της συνωμοσίας έχασαν το ενδιαφέρον τους όταν το μάτι μου έπεσε στους τίτλους που αναφέρονταν στο φρικτό έγκλημα. Η τραγική είδηση και οι πρώτες φρικιαστικές λεπτομέρειες του εγκλήματος με συγκλόνισαν. Τις μέρες που ακολούθησαν, δεν έβλεπα την ώρα να τελειώσει ο πατέρας μου την ανάγνωση της εφημερίδας, για να διαβάσω τις εξελίξεις στην υπόθεση δολοφονίας. Φρίκη και αγωνία απ’ όσα διάβαζα την ημέρα. Φόβος τις νύχτες. Θα μπορούσε η δική μας πόρτα ν’ ανοίξει από έναν άγνωστο που διψά για αίμα˙ και τότε; Η σύλληψη του δολοφόνου μου έφερε ανακούφιση, φώλιασε όμως μέσα μου κι ένα τεράστιο «γιατί» όταν διάβασα την απολογία του. Κατάλαβα, κι ας ήμουν δώδεκα χρονών παιδί, ότι η δολοφονία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν ο κοινωνικός περίγυρος της επαρχιακής πόλης όπου μεγάλωσε και ζούσε ο θύτης, άκουγε την παρακλητική φωνή του.

Μ.Γ.: Το βιβλίο σας είναι γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο. Θεωρείτε ότι αυτός ο τρόπος γραφής διευκολύνει ή δυσκολεύει τον συγγραφέα;

Κ.Α.: Το ίδιο το έργο υπαγορεύει το πρόσωπο στο οποίο θα γραφεί. Στις μέχρι σήμερα συγγραφικές μου απόπειρες έχω κάνει χρήση πρώτου και τρίτου προσώπου αλλά και συνδυασμού τους. Στη χρήση τους, κατ’ εμέ, δεν τίθεται θέμα δυσκολίας αλλά ιδιαιτεροτήτων τα οποία πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη συγγραφή. Σ’ αυτό το μυθιστόρημα, ο ήρωάς μας ανατρέχει στο παρελθόν και ξαναζεί τις στιγμές που σημάδεψαν τη ζωή του. Μόνο με τα δικά του λόγια θα μπορούσαμε να τον ακολουθήσουμε στις ψυχικές του μεταπτώσεις και να ζήσουμε με την αναγκαία ένταση τα συναισθήματα, τους πόθους και τα πάθη του. Γι’ αυτό και η χρήση του πρώτου προσώπου ήταν επιβεβλημένη. 

Μ.Γ.: Τι είναι αυτό που αναζητά ο ήρωάς σας μέσα από την αφήγηση;

Κ.Α.: Ερωτήματα όπως αυτό βρίσκουν αβίαστα την απάντησή τους στα ίδια τα λόγια του ήρωά μας, αλλά και στις αποφάσεις που παίρνει. Με την ολοκλήρωση της ανάγνωσης κανένα ερώτημα δεν μένει αναπάντητο. 

Μ.Γ.: Ένας νέος άνθρωπος διαπράττει ένα φρικιαστικό έγκλημα. Ποια επιρροή έχει στον δημοσιογράφο κεντρικό ήρωά σας;

Κ.Α.: Το φρικιαστικό έγκλημα είχε δώσει το απαραίτητο υλικό ώστε στο μυαλό όλων, και στου ήρωά μας βέβαια, να χαραχτούν χαρακτηριστικά ενός άκαρδου και ανήλεου ανθρώπου. Η ματιά του νεαρού δημοσιογράφου πάνω του κατά τη στιγμή της προσαγωγής σπέρνει ερωτηματικά, η απολογία και η παραδοχή της ενοχής του δημιουργούν σκεπτικισμό. Όσο βαθύτερα προχωρεί στον εφιαλτικό κόσμο του δολοφόνου, τόσο περισσότερο συνειδητοποιεί πως έχει απέναντί του ένα τραγικό πρόσωπο, θήτη και θύμα ταυτόχρονα. Φωτίζοντας την αθέατη πλευρά της ιστορίας του, πεποιθήσεις δοκιμάζονται, η οπτική πάνω στα πράγματα αλλάζει και προκαταλήψεις υποχωρούν, καθώς γίνεται φανερό ότι και άλλοι έχουν μερίδιο στην ευθύνη. 

Μ.Γ.: Ο δολοφόνος, όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο, είναι θύμα σε «χρόνιες πράξεις και συμπεριφορές μιας ολόκληρης κοινωνίας». Πολλοί νέοι βρίσκονται στην ίδια θέση αλλά δεν καταλήγουν σ’ ένα αποτρόπαιο διπλό φονικό. Υπήρχαν κάποια βαθύτερα αίτια;

Κ.Α.: Είναι υπεραπλουστευτική η σκέψη και ανεδαφικό το επιχείρημα ότι πολλοί βρίσκονται στην ίδια θέση αλλά δεν καταλήγουν σ’ ένα αποτρόπαιο έγκλημα. Υπάρχει ένα πλήθος τραυματικών περιστατικών και συμπεριφορών και ένα πλήθος ανθρώπινων χαρακτήρων που ακόμη και αν υποστούν την ίδια τραυματική συμπεριφορά θα αντιδράσουν διαφορετικά. Στο βιβλίο αφιερώθηκαν αρκετές σελίδες που ρίχνουν φως στα βαθύτερα αίτια τα οποία οδήγησαν στο φρικτό έγκλημα.

Μ.Γ.: «Δεν τα παράτησα ποτέ μέχρι το τέλος, ακόμα κι όταν όλα ήταν χαμένα» αναφέρει η σύζυγος του δολοφόνου. Γιατί η αγάπη της Κατερίνας και του παιδιού του δεν ήταν ικανά να τον κρατήσουν μακριά από τον δρόμο που επέλεξε και τον έφτασε στο έγκλημα;

Κ.Α.: Αυτή η φράση της, δίνει και την απάντηση. Το είδε κι εκείνη πως ούτε η ίδια ήταν ικανή να εξαλείψει τη βαθιά ριζωμένη πεποίθησή του ότι η κοινωνία ήταν υπαίτια της δυστυχίας του. Το λέει με πίκρα γιατί υπήρξε μάρτυρας των μάταιων προσπαθειών του να ορθώσει το ανάστημά του και να δώσει ευτυχισμένο προορισμό στη ζωή τους. 

Μ.Γ.: Ο έρωτας και η φιλία τι θέση έχουν στο βιβλίο σας. Πώς παρουσιάζονται;

Κ.Α.: Έρωτας και φιλία κατέχουν θέση κομβική. Όχι μόνο γιατί συνεισφέρουν στην πλοκή, καθώς γύρω τους και εξαιτίας τους διαδραματίζονται τραγικά περιστατικά, αλλά και επειδή επηρεάζουν βαθιά τον ψυχικό κόσμο των πρωταγωνιστών. Από αυτά αντλούν δύναμη για να παλέψουν τις αντιξοότητες και απολαμβάνουν εκείνα τα σπάνια συναισθήματα πληρότητας, που τους αποκαλύπτουν πως τη λύτρωση θα τη βρουν όχι στο μάταιο μα στην αξία της ζωής! Μια αλήθεια που τη συνειδητοποιούν στις πιο ζοφερές στιγμές τους. Αντηχεί μέσα τους όχι ως κραυγή αγωνίας, μα σαν ψίθυρος τρυφερός που μετουσιώνεται σε πηγή αισιοδοξίας, ελπίδας και λαχτάρας για ζωή. 

Μ.Γ.: «Μη θεωρήσεις τίποτα στη ζωή πολυτιμότερο από τις στιγμές που μπορείς να ζεις με τους αγαπημένους σου» γράφει ο Σπύρος στον δημοσιογράφο Άλκη. Είναι μια αλήθεια που δυστυχώς οι άνθρωποι δεν εφαρμόζουμε πάντα. Πού οφείλεται;

Κ.Α.: Στο γεγονός ότι το «μέσο» καταπίνει τον «σκοπό» και παίρνει ύπουλα τη θέση του. Ζώντας στη σύγχρονη καταναλωτική εποχή υποτασσόμαστε ασυναίσθητα στους ρυθμούς που επιβάλλει. Η επαγγελματική σταδιοδρομία, η διαρκής απαίτηση απόκτησης επιπρόσθετων προσόντων ικανών να εκτοξεύσουν καριέρες στα ύψη, η αίγλη και η κοινωνική ανέλιξη μέσω της οικονομικής ευμάρειας, και τόσα άλλα, απορροφούν μεγάλο μέρος του χρόνου μας στρέφοντας την προσοχή μας μακριά από εκείνα που θα πρέπει να είναι το κύριο μέλημά μας. Ανάμεσά τους και η ουσιαστική επαφή με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, που θα χαρίσει στη ζωή μας στιγμές πολύτιμες, μοναδικές, δίνοντάς της προορισμό κι αξία, και θα πλατύνει τον ψυχικό/συναισθηματικό μας κόσμο για να μας προσφέρει τελικά την πολυπόθητη πληρότητα. Ό,τι δηλαδή κανένα υλικό αγαθό δεν μπορεί να προσφέρει. Αναρωτιέμαι αλήθεια, τι να την κάνεις μια ρηχή, κούφια ζωή, που ξοδεύεται σε εφήμερες απολαύσεις και επουσιώδεις επιδιώξεις, όταν κανένα ψυχικό δεσμό δεν θα αφήσει πίσω της για να θυμίζει το πέρασμά σου από αυτόν τον κόσμο. 

Μ.Γ.: Ποια είναι τα στοιχεία της σχέσης των ηρώων σας που σας συγκίνησαν περισσότερο κατά τη συγγραφή του βιβλίου;

Κ.Α.: Το ολόψυχο δόσιμο του ενός προς τον άλλο. Η ειλικρίνεια σκέψεων και συναισθημάτων, οι γενναίες αποφάσεις, η σύγκρουση με κατεστημένες αντιλήψεις για ξένες υποθέσεις. Η αυθόρμητη θυσία της ατομικής ψυχικής γαλήνης μπροστά στη θύελλα που σάρωνε τη ζωή των άλλων, ως αγνή και ανυπόκριτη έκφραση αισθημάτων αλληλεγγύης, μακριά από την επιβαλλόμενη υπακοή σε οποιοδήποτε ηθικό χρέος. 

Μ.Γ.: Με ποια συναισθήματα βιώσατε τη συγγραφική πορεία και ποια καταστάλαξαν μέσα σας γράφοντας τη λέξη τέλος;

Κ.Α.: Βάσανο και αντιπάλεμα ψυχής ήταν το συγγραφικό οδοιπορικό μου από την πρώτη ως την τελευταία γραμμή. Έζησα σε όλη τους την ένταση τη δραματική μεταστροφή της ψυχής, την πτώση και τον αφανισμό της, την οδύνη μπροστά στη μαρτυρική κατάληξη της ανθρώπινης ζωής. Βίωσα τον τρόμο, την αγωνία και τις απογοητεύσεις καθενός από τα πρόσωπα του μυθιστορήματος. Κι αυτά τα πρόσωπα δεν έπρεπε να είναι χάρτινοι ήρωες, μα άνθρωποι με σάρκα και αίμα ζεστό να κυλά στις φλέβες τους. Άλλο τρόπο δεν είχα παρά να μπω στην ψυχή τους, να τους αφουγκραστώ και να πάρω πνοή από την πνοή τους. Η ιστορία έπρεπε να γραφεί από τα ίδια τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν και όχι από τον συγγραφέα. Καθώς γράφονταν οι τελευταίες γραμμές, ένα ξεχείλισμα λυτρωτικών συναισθημάτων με συνεπήρε. Ξαφνικά ανακάλυπτα πως αντί ο δημιουργός να χειρίζεται το δημιούργημα, συνέβαινε το αντίστροφο. Τα πρόσωπα και οι ιστορίες τους αποκάλυψαν δρόμους, έσβησαν αμφιβολίες, έθεσαν σε δοκιμασία πεποιθήσεις, εδραίωσαν αντιλήψεις. Το τέλος του συγγραφικού ταξιδιού με βρήκε πλουσιότερο σε εμπειρίες και συναισθήματα, περισσότερο πρόθυμο να αισθανθώ τις ανησυχίες του άλλου και να τον συνδράμω στη δύσκολη στιγμή, κοντολογίς με άφησε πίσω του βαθύτερα ανθρώπινο. 

Μ.Γ.: Τι είναι αυτό που θέλετε να εισπράξει ο αναγνώστης;

Κ.Α.: Ότι τη λύτρωση τη βρίσκουμε στην αξία και όχι στο μάταιο της ζωής, ότι το ταξίδι μας σ’ αυτόν τον κόσμο είναι πολύ σύντομο για να ξοδεύεται σε επουσιώδεις επιδιώξεις, πως τίποτα αγαπημένο δεν πεθαίνει και ότι για κάθε γλυκιά ανάμνηση που αφήνουμε πίσω μας, γευόμαστε και μια γουλιά αθανασίας. 

Μ.Γ.: Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη και σας εύχομαι καλοτάξιδο το βιβλίο σας.

Κ.Α.: Ευχαριστώ κι εγώ για τις ευχές σας, αλλά και για την τιμή που μου κάνατε να μοιραστώ μ’ εσάς και τους αναγνώστες σας αυτές τις σκέψεις.

Μαίρη Γκαζιάνη

Γεννήθηκε στα Ιωάννινα.  Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.

Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.

Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.

Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής»  από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015.  Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του  2019 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός. Σύντομα θα κυκλοφορήσει το νέο της μυθιστόρημα από τις εκδόσεις Ωκεανός.