Μαρία Διαμάντη: Η Μόδα ως μνήμη, η δημιουργία ως εξομολόγηση

Στο κατώφλι της μεγάλης της έκθεσης η Μαρία Διαμάντη  ‘’ράβει’’ μια γρήγορη συζήτηση.

Η συνέντευξη δόθηκε στην Κλαούντια Πασκάλη για το Gossipdish.co.uk του Λονδίνου.

Τι σε ενέπνευσε να γίνεις Σχεδιάστρια Μόδας;

Κατάγομαι από μια από τις πιο παλιές οικογένειες που ασχολήθηκαν ποτέ με την μόδα στην Ελλάδα. Γεννήθηκα σε ένα σπίτι  όπου όλοι έραβαν, καθώς η γιαγιά μου διηύθυνε ένα από τα πιο παλιά ατελιέ μόδας  και ταυτόχρονα μια από τις πρώτες σχολές κοπτικής ραπτικής στην Αθήνα και μάλιστα την εποχή που οι μοδίστρες ήταν σπουδαίο επάγγελμα -μεγαλομοδίστρες τις έλεγαν τότε-, εφόσον στην χώρα μας δεν είχε γίνει ακόμα γνωστή η έννοια του σχεδιαστή. Αυτές επισκέπτονταν το εξωτερικό και αγόραζαν  τα πατρόν και τα δικαιώματα χρήσης τους από τους μεγάλους οίκους  για να τα αναπαράξουν ως πιστοποιημένες κατασκευάστριες από τον ίδιο τον οίκο. Αυτή ήταν η ιστορία της μόδας στην Αθήνα του προηγούμενου αιώνα και αυτός ήταν ο λόγος που οι γυναίκες αυτές εκτός από μοδίστρες ονομάζονταν και copyστες. Με γιαγιά λοιπόν να ράβει και να διδάσκει και θεία να συνεχίζει το ατελιέ για όσα χρόνια έζησε -και σημείωσε φυσικά ότι αυτές οι δυο με μεγάλωσαν (και η μαμά μου βέβαια) δεν ξέρω αν ήταν απόφαση ή DNA ωστόσο θα μπορούσα να σου πω ότι αυτές οι δυο γυναίκες με ενέπνευσαν, οι δυο μοδίστρες της ζωής μου.

Περιέγραψε μου το σχεδιαστικό σου ύφος.

Το σχεδιαστικό μου ύφος -αν μπορώ να το περιγράψω εγώ- θα έλεγα ότι συνδυάζει 3 φαινομενικά διαφορετικά μεταξύ τους στοιχεία: 1. Tο στοιχείο του παρελθόντος μέσα από τις φοβερά προχωρημένες τεχνικές υψηλής ραπτικής που χρησιμοποιώ, που σπάνια χρησιμοποιούνται πλέον, 2. To στοιχείο του μέλλοντος και αυτό γιατί όλες αυτές τις τεχνικές, τις χρησιμοποιώ για να παράξω ένα έργο πολύ προχωρημένο σαν εικόνα όπως τα #yfantika_glypta μου και 3.  To στοιχείο της φιλοσοφικής προσέγγισης γιατί όλα αυτά τα συνδυάζω για να δημιουργήσω μία εικόνα ή καλύτερα μια οπτική αφήγηση η οποία μελετά, περιγράφει και σχολιάζει την ανθρώπινη ύπαρξη και κατ’ επέκτασιν την ανθρώπινη περιπέτεια. 

Αγαπημένο υλικό με το οποίο δουλεύεις;

Καθώς τα χρόνια περνούσαν και η εμπειρία μου ως couturier άρχισε να με οδηγεί σε πιο καλλιτεχνικές διαδρομές και ξεκίνησα  να δουλεύω τα #yfantika_glypta μου,  συνειδητοποίησα ότι αγαπώ υλικά που δεν περιμένει να δει κανείς εύκολα σε ένα ρούχο. Αυτό με έχει οδηγήσει κατά καιρούς: να κεντήσω 476 σούστες ραπτικής σε διάφανο τούλι για την δημιουργία ενός γλυπτού κορσέ που ονοάζεται ‘’Λαγνεία’’, να ντύσω στο χέρι 2.160 ξύλινα πέταλα τα οποία σχηματίζουν 360 ξύλινες μαργαρίτες για τη δημιουργία ενός γλυπτού φορέματος που ονομάζεται ‘’Αγάπη’’,  να αποξηραίνω επι 3 χρόνια τα φύλλα μιας μικρής τριανταφυλλιάς, τα οποία ύστερα βυθίστηκαν σε υγρό γυαλί για να δημιουργήσω γυάλινους δίσκους από τους οποίους απαρτίζεται το γλυπτό φόρεμα που ονομάζεται ‘’Ελλειψη’’, να τοποθετήσω εκατομμύρια καρφίτσες σε διάφανο τούλι για ένα γλυπτό φόρεμα το οποίο και ζυγίζει περισσότερο από 50 κιλά και ονομάζεται ‘’Φόβος/Θυμός’’ και να κατασκευάσω ένα χειροποίητο γλυπτό κορσάζ από 5.000 χειροποίητα ντυμένα κουμπιά με διπλή διαφάνεια που ενώνονται σε πλέγμα –τεχνική που έχει χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή ενδυμάτων τον προηγούμενο αιώνα όταν δεν είχαν ακόμα εφευρεθεί οι μηχανές που ντύνουν κουμπιά για να δημιουργήσω το γλυπτό που ονομάζεται ‘’Απομόνωση/Ερήμωση’’ και δεν ξέρω καν τι άλλο θα εμπνευστώ ακόμα και άρα ποιο άλλο υλικό θα είναι το επόμενο αγαπημένο μου.

Ποιο εργαλείο δεν μπορείς να αποχωριστείς στο ατελιέ σου;

Όσο κι αν σου φανεί περίεργο το πιο σημαντικό για εμένα εργαλείο είναι το διαδίκτυο και κάποια βιβλία τέχνης, μόδας και φιλοσοφίας. Όλα τα άλλα μπορούν να λείπουν ή να αντικατασταθούν αλλά αυτά είναι το παράθυρο μου στην έμπνευση. Κυρίως το διαδίκτυο είναι ο τρόπος που ακούω μουσική, ο τρόπος που επικοινωνώ τη δουλειά μου, ο τρόπος που κάνω έρευνα. Και ο τρόπος που με διαβάζετε τώρα. Όλα αυτά μαζί με το τηλέφωνο μου τώρα (μια φωτογραφική μηχανή παλαιότερα) είναι τα βασικά εργαλεία μου για την καλλιτεχνική ραπτική μου.

Έναν σχεδιαστή που θαυμάζεις πολύ;

Προσωπικά θαυμάζω τη γιαγιά μου. Σε μια εποχή που η γυναικεία χειραφέτηση ήταν το ζητούμενο αλλά όχι το δεδομένο έτρεχε μόνη της ένα ατελιέ και ταυτόχρονα μια από τις πιο αναγνωρισμένες σχολές κοπτικής ραπτικής στην Ελλάδα. Με μεγάλωσε ράβοντας μου ένα ρούχο κάθε μέρα για να πάω να παίξω με καινούριο φόρεμα, με κακόμαθε τόσο πολύ που όταν έφυγε από την ζωή κανείς δεν ήξερε τι να κάνει μαζί μου και με έμαθε να με αγαπώ και να απαιτώ να με αγαπούν.

Πέρα από εκείνη όμως που ήταν η πρώτη σπουδαία σχεδιάστρια στη ζωή μου, ο Martin Margiela ,o Helmut Lang είναι οι ήρωες μου γιατί χρησιμοποίησαν την μόδα ως μονοπάτι για να οδηγηθούν στην τέχνη, η Rei Kawakubo για τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο κάνει γλυπτική μέσο της μόδας, ο πολύ μεγάλος για μένα καλλιτέχνης -που δεν σχετίζεται καθόλου με μόδα αλλά με θέματα ζωής και θανάτου που κι εγώ αγαπώ να εξερευνώ- Bill Viola άρα φυσικά και ο προκάτοχος του Christian Boltanski, λατρεύω τον Ai Wei Wei, εμπνέομαι από τα πρώτα χρόνια της Marina Abramovic, αγαπώ το συνολικό έργο του Joseph Beyes, λατρεύω τον τρόπο που επέλεξε(;) να ζει και να δημιουργεί η Yajoi Kusama.

Όσο όμως περνάν τα χρόνια φλερτάρω πολύ με την ιδέα να ακολουθήσω το παράδειγμα της Magdalena Abakanowicz που αφιέρωσε τη ζωή της στους Άβακες της (τα δικά της υφαντικά γλυπτά θα έλεγα) με κορυφαία τη στιγμή που τα μετέφερε όλα στην έρημο για να τα κινηματογραφήσει.

Ποια είναι η πηγή έμπνευσης σου;

Πέρα από εικόνες και έρευνα από την παγκόσμια τέχνη που τα ταξίδια, τα βιβλία και το  διαδίκτυο μας προσφέρουν, η ποίηση και η φιλοσοφία είναι σημαντικές πηγές έμπνευσης προκειμένου να δημιουργήσω το έργο μου. Θα σου πω όμως τώρα και κάτι διαφορετικό. Οι βόλτες και το περπάτημα γύρω από τα μουσεία στα οποία ονειρεύομαι μια μέρα να εκθέσω (όπως έκανα κάποτε και με το μουσείο Μπενάκη και πέτυχε ) είναι σίγουρα πηγή έμπνευσης και Manifesting ταυτόχρονα. Πολύ σημαντικό ρολό βέβαια έχουν παίξει και οι συζητήσεις με σπουδαίους ανθρώπους που για μένα έχουν υπάρξει έμπνευση, οδηγοί αλλά και αιτία για να ονειρευτώ μεγάλα πράγματα. Και ίσως το τελευταίο για εμένα να είναι και το πιο σοβαρό.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου θέμα που δούλεψες ποτέ;

Θεωρώ το αφιέρωμα στους Παγκόσμιους Έλληνες Σχεδιαστές που οι μαθητές μου κι εγώ κάναμε στο Μουσείο Μπενάκη ήταν μια πολύ δυνατή και αγαπημένη στιγμή. Κατ’ αρχάς για την ιδιαιτερότητα του θέματος, τον πολύ ενδιαφέρον και βαρύ ρόλο του να πάρεις αποφάσεις για το πως θα δουλευτεί ένα τέτοιο θέμα, για την τιμή αλλά και επιτυχία να παρουσιαστεί στο Μουσείο Μπενάκη αλλά κυρίως για την εμπειρία του να συνεργαστώ γι’ αυτό με πολύ σπουδαίους ανθρώπους – ο Γιάννης Τσεκλένης ήταν ένας από αυτούς. Πέρα από αυτό σίγουρα τα #yfantika_glypta μου, ένα εντελώς μοναχικό -ολόδικο μου- έργο το οποίο εξερευνά βασικά συναισθήματα της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από πολύ σύγχρονα γλυπτά τα οποία δημιουργούνται όμως με πολύ παραδοσιακές τεχνικές υψηλής ραπτικής και χειροτεχνίας, με το οποίο ασχολούμαι πάνω από 12 χρόνια είναι σίγουρα το έργο που με έχει οδηγήσει να περιπλανηθώ σε άλλες περιοχές στον χάρτη της δημιουργίας όπως αυτή της Τέχνης.

Παράλληλα βέβαια τα τελευταία 4 χρόνια δουλεύω μαζί με τους μαθητές μου τις Πρωτοπόρες γυναίκες στην ιστορία της Μόδας. Ένα έργο που το 2026 θα ολοκληρωθεί και θα παρουσιαστεί. Ένα πολύ σημαντικό για μένα έργο γιατί θα κλείσει έναν πολύ μεγάλο κύκλο και θα ανοίξει μια εντελώς νέα εποχή στο ατελιέ και γιατί πρώτη φορά θα δώσω την δυνατότητα σε μαθητές μου να εκθέσουν τα έργα που δημιούργησαν παράλληλα με άλλα τόσα δικά μου έργα -στο Μουσείο Μπενάκη δεν είχε συμβεί κάτι αντίστοιχο- και είναι πολύ σημαντικό να εμπιστεύεσαι εσύ πρώτος τους ανθρώπους που εκπαιδεύεις και να το αποδεικνύεις έμπρακτα. Βεβαίως είναι μια έκθεση για την οποία θα γίνει χρήση και μέρους του οικογενειακού αρχείου μας καθώς και της συλλογής του αρχείου των μαθητών μου και από προηγούμενες χρονιές. Θα περιηγηθεί δηλαδή αυτή η έκθεση σε όλα τα χρόνια της ύπαρξης του ατελιέ από το 1930 έως σήμερα και θα τιμήσει την ιδρύτρια του, τους συνεχιστές του και τους σημερινούς μαθητές του. Γι’ αυτό το λόγο θα είναι μια πολύ σημαντική για εμένα έκθεση, ίσως η πιο σημαντική έως τώρα.

Αν μπορούσες να ντύσεις κάποιον που θαυμάζεις ποιος θα ήταν αυτός;

Δεν νομίζω ότι υπάρχει -πλέον- άνθρωπος για τον οποίο θα ήθελα να κατασκευάσω ένα ρούχο μου και γιατί τον τελευταίο καιρό σιγά σιγά οδηγούμαι προς μια τάση να μην πουλάω τις δημιουργίες μου ως ρούχα που σκοπό έχουν να φορεθούν αλλά ως έργα τέχνης. Συνεπώς θα έπρεπε να σου πω που σε ποιο μουσείο του κόσμου ονειρεύομαι να τα εκθέσω. Αν όμως υπήρχε μια προσωπικότητα που θα ονειρευόμουν να δω να φοράει ένα μου έργο αυτή σίγουρα θα ήταν η Marina Abramovic. 

Αγαπημένο σημείο στην Αθήνα για έμπνευση;

Για κάποιον πολύ δικό μου λόγο, εσωτερικό που κι εγώ δεν έχω αποκρυπτογραφήσει ακόμα, αγαπώ να πηγαίνω στον Εθνικό Κήπο. Εκεί κάνω συχνά βόλτες είτε μόνη είτε με τον γιο μου. Εξαιτίας δε του ότι είναι ζωγράφος εκεί έχουμε κάνει τις ωραιότερες μας προσωπικές αλλά και καλλιτεχνικές και φιλοσοφικές συζητήσεις. ‘Όμως έχω και αγαπημένα μέρη στο Λονδίνο τα οποία όταν επισκέπτομαι αντλώ έμπνευση όπως το Victoria & Albert ή το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας καθώς και την Βασιλική Ακαδημία Τεχνών.

Τι είναι ευτυχία;

Να βρίσκεσαι εκεί που δεν είχες ποτέ φανταστεί ότι μπορείς και με αυτόν τον τρόπο να μαθαίνεις πως στη ζωή όλα μα όλα είναι πιθανά. Και το παιδί μου.

Μια συμβουλή για μελλοντικούς σχεδιαστές;

Αυτό που πάντα συμβουλεύω τους δικούς μου μαθητές, γιατί όπως γνωρίζεις το ατελιέ είναι ένας χώρος στον οποίο όχι μόνο δημιουργείτε υψηλή ραπτική και τα #yfantika_glypta μου αλλά εκπαιδεύονται σε αυτό (μάλιστα το ‘’σε αυτό’’ είναι σχετικό γιατί εκπαιδεύω και on-line  μαθητές από όλο τον κόσμο, το Λονδίνο για παράδειγμα είναι αγαπημένη πόλη με πολλούς μαθητές), είναι να παύουν να με ρωτάνε πως θα τα καταφέρουν ή τι να κάνουν για να  πετύχουν και απλά να κάνουν τη δουλειά. Είναι ο μόνος δρόμος!

Και εγώ όταν ξεκίνησα ούτε ήξερα ότι θα τα κατάφερνα, ούτε μέχρι που θα έφτανα.

Και ακόμα κ τώρα ελπίζω να μην υποψιάζομαι καν που μπορώ να φτάσω. Γιατί όταν ξέρεις που θες να φτάσεις σημαίνει ότι έχεις μικρά όνειρα. Και εμένα μου αρέσουν τα μεγάλα όνειρα γιατί μόνο αυτά το σύμπαν κάνει τον κόπο να πραγματοποιήσει.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Το οικογενειακό ατελιέ της Μαρίας Διαμάντη λειτούργησε για πρώτη φορά στον Κεραμεικό το 1930 ως ένα κλασσικό μοδιστράδικο της εποχής.

Η ιδιοκτήτρια του, Μαρία Διαμάντη η μεγαλύτερη, κατασκευάστρια ρούχων και καπέλων, λόγω της μεγάλης εμπειρίας της και της διάθεσης της να μεταδώσει τις γνώσεις της, ιδρύει –παράλληλα με τις δραστηριότητες του ατελιέ- τη σχολή κοπτικής – ραπτικής Μαρία Διαμάντη από την οποία, στα χρόνια που λειτούργησε, αποφοίτησε πολύ μεγάλος αριθμός σπουδαστριών.

Η εγγονή της Μαρίας Διαμάντη, η Μαρία Διαμάντη η νεότερη, γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στο οικογενειακό ατελιέ και σχολή ραπτικής. Σπούδασε σχέδιο μόδας και ενδυματολογία θεάτρου και δίδαξε σε σχολές μόδας στην Ελλάδα. Το 2011 δημιούργησε το δικό της ατελιέ στον ίδιο δρόμο του Κεραμεικού όπου στεγαζόταν το πρώτο εκείνο ατελιέ, της γιαγιάς της, την οδό Μαραθώνος. Από τότε σχεδιάζει και πουλά ρούχα χειροποίητα, αποκλειστικά κατασκευασμένα για το άτομο για το οποίο προορίζονται, αναβίωσε τα ”μαθήματα μόδας” που η γιαγιά της παρέδιδε και μελετά και κατασκευάζει τα δικά της ”Υφαντικά Γλυπτά” .

Το 2017 επέκτεινε τις δραστηριότητες του ατελιέ παραδίδοντας on-line μαθήματα μόδας σε Έλληνες του εξωτερικού σε όλο τον κόσμο μέσω των οποίων η ομάδα της μεγάλωσε και απέκτησε διεθνή χαρακτήρα. Είχε ήδη παρουσιάσει με την ομάδα των μαθητών της δύο αφιερωματικές εκθέσεις, τη μια τον Απρίλιο του 2014 με τίτλο ”180 minutes for 18 ideas” και θέμα το κοστούμι ως μορφή τέχνης με εναλλακτικές πρώτες ύλες και τη δεύτερη τον Ιούνιο του 2017 με τίτλο #fashionrewindproject και θέμα το κοστούμι ως μορφή τέχνης στη μόδα και τον κινηματογράφο προηγούμενων δεκαετιών, όταν μαζί με την ομάδα της ανακοίνωσαν ότι δύο χρόνια ήδη μελετούσαν και εργάζονταν πάνω στην τρίτη τους κατά σειρά ομαδική έκθεση με θέμα την επικαιρότητα των Ελλήνων κορυφαίων και διεθνώς καταξιωμένων σχεδιαστών στην οποία μάλιστα επρόκειτο να λάβουν μέρος μαθητές μόδας από όλο τον κόσμο οι οποίοι θα ταξίδευαν για το σκοπό αυτό στην Αθήνα.

Το πρώτο μέρος της έκθεσης αυτής, της Μαρίας Διαμάντη και της ομάδας της, φόρος τιμής στους Παγκόσμιους Έλληνες Σχεδιαστές, με τίτλο #Ode_Couture , παρουσιάστηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2019 στο Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138.

Info: Maria Diamandi atelier, 31 Marathonos str. Athens –www.mariadiamandi.com – mdiamadi@yahoo.gr