Χριστόφορος Σεμέργελης:Η ιστορική μυθοπλασία είναι δύσκολο και απαιτητικό είδος

Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη 

Ο Χριστόφορος Σεμέργελης γεννήθηκε το 1979 και μεγάλωσε στον Βόλο. Είναι παντρεμένος με τη Χρύσα Σιγανού κι έχουν έναν γιο. Από το 2000 εργάζεται ως υπάλληλος στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, ενώ συνεργάζεται σε σταθερή βάση με τη Θεσσαλία, καθημερινή εφημερίδα της Μαγνησίας.

Το Μία θάλασσα, δύο πατρίδες είναι το πρώτο του μυθιστόρημα. Έχει γράψει επίσης τρία διηγήματα, με τα οποία έλαβε μέρος σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς των εκδόσεων iWrite.gr, με τον γενικό τίτλο Ιστορίες του τόπου μας, και απέσπασε ισάριθμα βραβεία σε Διδυμότειχο (2017), Νάουσα (2018) και Δράμα (2019) αντίστοιχα. 

ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Κύριε Σεμέργελη εργάζεστε ως υπάλληλος στην Περιφέρεια Θεσσαλίας και παράλληλα ασχολείστε με τη συγγραφή. Ποιο ήταν το έναυσμα ώστε ν’ ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΣΕΜΕΡΓΕΛΗΣ: Προτού καταπιαστώ με τη συγγραφή, υπήρξα και εξακολουθώ να είμαι φανατικά ενεργός αναγνώστης. Πάντοτε πρέπει να διαβάζουμε περισσότερο απ’ όσο γράφουμε. Στη δική μου περίπτωση, πάντως, στάθηκα τυχερός. Οι δικοί μου από παιδί με ενθάρρυναν να διαβάζω και όχι μόνο λογοτεχνικά έργα. Κάπως έτσι αγάπησα ιδιαίτερα και την Ιστορία.

Η ανάγνωση είναι μία συνήθεια που με έκανε να κατανοήσω την τέχνη της γλώσσας και έπαιξε μεγάλο ρόλο στο να αγαπήσω κατ’ επέκταση το γράψιμο. Βέβαια, όλα αυτά τα χρόνια, γράφω αρκετά για τις εφημερίδες που συνεργάζομαι. Όμως, τα δημοσιογραφικά κείμενα διαφέρουν αρκετά από ένα λογοτεχνικό.

Όσον αφορά στο πώς αποφάσισα να δοκιμάσω για πρώτη φορά με τη συγγραφή, που ενδόμυχα πάντοτε με συνάρπαζε, μάλλον είχε έρθει η ώρα να συμβεί και αυτό. Να δω εάν μου ταιριάζει.

Μ.Γ.: «Μια θάλασσα, δυο πατρίδες» είναι ο τίτλος του πρώτου μυθιστορήματός σας. Με τι έρχεται σε επαφή ο αναγνώστης;

Χ.Σ.: Οι πρώτες εικόνες του βιβλίου προέρχονται από τη Σμύρνη. Σαράντα τέσσερα χρόνια πριν την καταστροφή της το «μαύρο» ‘22, αποτελούσε μία πόλη – κόσμημα και δικαιολογημένα χαρακτηριζόταν ως το καμάρι του μικρασιατικού Ελληνισμού. Από εκεί ξεκίνησε ο ήρωας, με προορισμό τον Βόλο, που τότε ήταν μία μικρή μεθοριακή πόλη και πάλευε να αναπτυχθεί μέσα από το λιμάνι της.

Η άφιξη του ήρωα στον Βόλο συνέπεσε με το ξέσπασμα της Θεσσαλικής Επανάστασης του 1878. Μιας χρονιάς που είχαμε δύο ακόμη εξεγέρσεις σε Μακεδονία και Κρήτη κι ενώ οι Οθωμανοί έβγαιναν ηττημένοι από τον πόλεμο με τη Ρωσία. Ωστόσο, η υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου ήταν σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων κι έτσι, αφού ασκήθηκε μεγάλη πίεση από την κοινή γνώμη στην κυβέρνηση Κουμουνδούρου, στάλθηκαν 25.000 στρατιώτες για την ενίσχυση του αγώνα των Θεσσαλών επαναστατών. Υπό την πίεση όμως των Μεγάλων Δυνάμεων, τα ελληνικά στρατεύματα ανακλήθηκαν, αφήνοντας έκθετους τους αγωνιστές που στη συνέχεια έδωσαν έναν άνισο αγώνα απέναντι στους Τούρκους.

Αυτό είναι το φόντο του βιβλίου, με την αφορμή για το ταξίδι του πρωταγωνιστή από τη Σμύρνη, να τη δίνει ένας αρχαίος θησαυρός αμύθητης αξίας που ανακαλύφθηκε από έναν πρόξενο στον Βόλο και την προσπάθειά του να τον φυγαδεύσει στο εξωτερικό, για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων.

Μ.Γ.: Τι ήταν αυτό που σας ώθησε προς τη συγγραφή ενός ιστορικού βιβλίου;

Χ.Σ.: Μέσα από τη μελέτη της Ιστορίας, το πρώτο πράγμα που αντιλήφθηκα, είναι πως στο παρελθόν υπήρξαν άνθρωποι που βίωσαν συγκλονιστικά γεγονότα και φυσικά σήμερα μπορούν κάλλιστα να μας «ξεκλειδώσουν» την έμπνευση και να κάνουν ένα κείμενο να «λάμψει» ακόμη περισσότερο. Προέκυψε πιο αβίαστα ο προσανατολισμός μου στην ιστορική μυθοπλασία, γιατί βρίσκω πιο συναρπαστικό το να εστιάζω σε πράγματα που συνέβησαν πολύ πριν την εποχή που βιώνουμε σήμερα. 

Μ.Γ.: Για ποιο λόγο επιλέξατε τη συγγραφή ενός βιβλίου με φόντο την Θεσσαλική Επανάσταση του 1878; 

Χ.Σ.: Πρόκειται για ένα γεγονός που λογοτεχνικά, απ’ όσο μπόρεσα να ψάξω τουλάχιστον, δεν έχει βρεθεί άλλη φορά στο επίκεντρο κάποιου συγγραφέα. Ήταν ένα στοίχημα με τον εαυτό μου ότι μπόρεσα να ολοκληρώσω ένα μυθιστόρημα, που να εκτυλίσσεται ακριβώς τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Ήθελα να κάνω τον αναγνώστη να γνωρίσει καλύτερα την εξέγερση του 1878, που έβαλε τις βάσεις για την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος τρία χρόνια αργότερα και να βιώσει μαζί με τους πρωταγωνιστές άγνωστες, πλην ένδοξες, στιγμές της τοπικής Ιστορίας.

Μ.Γ.: Δεδομένου ότι το ιστορικό πλαίσιο του βιβλίου ανταποκρίνεται σε πραγματικές καταστάσεις, τι θέση έχει η μυθοπλασία;

Χ.Σ.: Προσαρμόστηκε στα ιστορικά γεγονότα που συμπεριλήφθηκαν στην υπόθεση, για να μη επηρεαστεί η ακρίβεια των περιγραφών. Η φανταστική δράση χρησιμοποιήθηκε με τέτοιο τρόπο, ώστε η πλοκή να εξελίσσεται πάνω σ’ ένα ρεαλιστικό υπόβαθρο.

Μ.Γ.: Τι οφείλει να προσέχει ένας συγγραφέας όταν συνδέει μια ιστορική περίοδο με μυθοπλασία;

Χ.Σ.: Ένας ιστορικός τι κάνει; Καταγράφει ένα ιστορικό γεγονός, προσπαθώντας παράλληλα να το ερμηνεύσει. Από την άλλη πλευρά, ο μυθιστοριογράφος κινούμενος πιο ελεύθερα και μακριά από τη δημόσια σφαίρα, καλείται να γράψει για τις πιο ιδιωτικές στιγμές των ανθρώπων, που δεν έχουν καταγραφεί στα ιστορικά βιβλία. Κοιτάζει πιο μακριά, αν και πέρα από το «άλμα» φαντασίας που καλείται να κάνει, οφείλει να είναι πολύ συνετός για να αναδημιουργήσει δίχως ανακρίβειες την περίοδο που περιγράφει και οι φανταστικές πτυχές του μυθιστορήματος να βασίζονται στην καλύτερη δυνατή κατανόηση της ιστορικής αλήθειας. Εξάλλου, ποιος θέλει να καταστεί ένας αναξιόπιστος αφηγητής;

Μ.Γ.: Τι είδους άνθρωπος είναι ο κεντρικός ήρωάς σας Γουίλιαμ στην αρχή του βιβλίου και πως τον συναντάμε μετά τα βιώματά του στο Πήλιο;

Χ.Σ.: Ζει ριψοκίνδυνα. Έχει έναν χαρακτήρα τυχοδιωκτικό και ατίθασο, ενώ βρίσκεται σε μόνιμη κόντρα με το οικογενειακό του περιβάλλον για τις επιλογές που κάνει. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι δέχθηκε δίχως δεύτερη σκέψη την πρόταση να αφήσει τη Σμύρνη και να ταξιδέψει στον τουρκοκρατούμενο Βόλο, για να μεταφέρει τον αμύθητο θησαυρό που ανακαλύφθηκε στον τάφο ενός αρχαίου πολεμιστή.

Από την άλλη, η περιπέτειά του στο Πήλιο, όπου επιβίωσε από πολλούς κινδύνους και ένιωσε στο πετσί του τη φρίκη του πολέμου, τον έκανε να αλλάξει. Βγαίνοντας ζωντανός από την κόλαση, βρήκε το θάρρος και άλλαξε ολότελα μέσα του, διαγράφοντας μια για πάντα πολλά αρνητικά στοιχεία του χαρακτήρα του.

Μ.Γ.: Η γνωριμία του με τη Δήμητρα τι ρόλο έπαιξε στην πορεία του;

Χ.Σ.: Είναι καταλυτική για την εξέλιξη της ιστορίας. Άλλωστε, οι περισσότεροι άνθρωποι όταν ερωτεύονται, η προσωπικότητά τους αλλάζει. Όσα δεν κατάφεραν άλλοι άνθρωποι, τα πέτυχε η Δήμητρα από την πρώτη στιγμή της σχέσης της με τον πρωταγωνιστή. Ο δυναμικός και αποφασιστικός χαρακτήρας, αλλά και η ακεραιότητα αυτής της νεαρής Πηλιορείτισσας, η οποία δεν δίστασε να πάρει τα όπλα και να πολεμήσει πλάι στους άντρες για την ελευθερία του τόπου της, πέρα από το ότι εμπνέει τον περίγυρό της, έκανε τον Γουίλιαμ να γυρίσει σελίδα στη ζωή του.

Μ.Γ.: Από τη μια «παρασύρεται σε μια θανάσιμη περιπέτεια» κι από την άλλη «η βία κι ο φόβος βασιλεύουν». Με ποιον τρόπο ισορροπεί ανάμεσα τους;

Χ.Σ.: Η έκρηξη του πολέμου βρήκε τον Γουίλιαμ στο Πήλιο, όπου μετά την πρώτη μάχη ο φόβος κυριαρχούσε στην καθημερινότητα όλων. Στο στρατηγείο των επαναστατών στη Μακρινίτσα όλοι είχαν αντιληφθεί τον κίνδυνο που διέτρεχαν, αφού ο οθωμανικός στρατός υπερτερούσε κατά πολύ των ελληνικών δυνάμεων. Την ίδια στιγμή, η διάσωση του θησαυρού εξελίχθηκε σε λουτρό αίματος.

Υπό αυτές τις συνθήκες, ο μόνος τρόπος να ισορροπήσει κάποιος, είναι να δαμάσει τον φόβο του. Δεν μπορείς να αγνοήσεις αυτό το συναίσθημα, αφού μετά θα βρεθείς αντιμέτωπος με μεγαλύτερες απειλές. Αν δεν ξεπεράσεις όσα φοβάσαι, το τέλος της ημέρας δύσκολα θα σε βρει ζωντανό…

Μ.Γ.: «Μέσα από την πιο μεγάλη απελπισία, γεννιέται ακόμη μεγαλύτερη ελπίδα» είναι λόγια της Δήμητρας στον Γουίλιαμ. Από που αντλούσε τη δύναμή της;

Χ.Σ.: Παρά το νεαρό της ηλικίας, ήταν μία γυναίκα που έδειχνε απαράμιλλο θάρρος, γιατί κρατούσε σαν φυλαχτό τον σπόρο της ελευθερίας στην καρδιά της. Ακόμη κι όταν αντιμετώπιζε τα χειρότερα, δεν έπαυε να πιστεύει πως θα αλλάξουν όλα. Οι επιλογές της αντικατόπτριζαν την ελπίδα και δεν άφηνε την απελπισία να διαλύει τη ζωή της. Έκλεινε τα μάτια και φανταζόταν ελεύθερο τον τόπο της. Τι πιο ισχυρό κίνητρο από αυτό για έναν άνθρωπο εκείνης της εποχής, που δεν άντεχε άλλο να ζει σκλαβωμένος;

Μ.Γ.: Η Δήμητρα και οι Μακρινιτσιώτες πολεμούσαν για την ελευθερία τους, ο Γουίλιαμ γιατί πολεμούσε;

Χ.Σ.: Για τον ίδιο ακριβώς σκοπό. Συντάχθηκε με τους επαναστάτες, αφού από τη στιγμή που γνώρισε τη Δήμητρα, δεν του επέτρεπε κάτι άλλο η συνείδησή του. Γνώριζε πως ρίσκαρε, αφού έτσι έμπαινε και ο ίδιος σε κίνδυνο ρισκάροντας τη ζωή του, όμως στο τέλος μίλησε ο Έλληνας που «έκρυβε» μέσα του.

Μ.Γ.: Ταυτιστήκατε με τον ήρωά σας; Του δώσατε δικά σας χαρακτηριστικά;

Χ.Σ.: Αυτή είναι μία ενδιαφέρουσα ερώτησα. Στην ανάπτυξη του χαρακτήρα του Γουίλιαμ χώρεσα στοιχεία που παρεκκλίνουν από πολλά πράγματα που αντιπροσωπεύουν εμένα. Δεν υπάρχει μεγάλη συσχέτιση μεταξύ μας. Τη συμπεριφορά του πρωταγωνιστή ορίζουν άλλοι κανόνες από αυτούς που προσπαθώ να εφαρμόζω εγώ στην πραγματικότητα. Όμως, είναι και το άλλο. Ο ήρωας έζησε παράλογες και απίστευτα βίαιες καταστάσεις. Οπότε, έπρεπε να καταφύγω σε επιλογές, που να διαπνέονται από την ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης και που ευτυχώς οι νεότερες γενιές δεν έχουμε βιώσει.

Μ.Γ.: Ποιο κομμάτι του βιβλίου σας συγκίνησε περισσότερο κατά τη συγγραφή του;

Χ.Σ.: Οι τελευταίες στιγμές της μάχης πριν από την πτώση της Μακρινίτσας και την αιματοχυσία που ακολούθησε από τους Τούρκους. Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο υπάρχει μία σκηνή με πρωταγωνίστρια τη Δήμητρα στην τοποθεσία Μαύρα Λιθάρια, που φανερώνει την τόλμη της, αλλά και την πίστη της στα ιδανικά της ελευθερίας.     

Μ.Γ.: Με ποια συναισθήματα βιώσατε τη συγγραφική πορεία με τους ήρωές σας και ποια καταστάλαξαν μέσα σας γράφοντας τη λέξη τέλος;

Χ.Σ.: Όλους αυτούς τους μήνες που έγραφα, είχα βυθιστεί στον κόσμο των πρωταγωνιστών. Ήμουν πλήρως ταυτισμένος μαζί τους και είναι ιδιαίτερη εμπειρία να βλέπεις τις σκηνές να περνούν μπροστά από τα μάτια σου, παρότι μιλάμε για δημιουργήματα της φαντασίας. Και επειδή όλο αυτό διήρκησε καιρό, το πρώτο συναίσθημα που ένιωσα ολοκληρώνοντας το βιβλίο ήταν ανακούφιση. Αν και κατά βάθος, μια ιστορία που φαντάζεσαι επί τόσους μήνες, δεν ολοκληρώνεται με τους τίτλους τέλους. 

Μ.Γ.: Τι είναι αυτό που θέλετε να εισπράξει ο αναγνώστης;

Χ.Σ.: Στη φάση των διορθώσεων συζητήσαμε πολύ επ’ αυτού με την επιμελήτρια του βιβλίου, την κυρία Βάσω Παπαχρήστου, η οποία κατάγεται από τα Ιωάννινα. Ο Βόλος και το Πήλιο κουβαλούν τεράστια ιστορία, αν και η συγκεκριμένη περίοδος παραμένει άγνωστη σε αρκετούς. Οπότε, εάν μέσα από το συγκεκριμένο λογοτεχνικό κείμενο, ο αναγνώστης μεταφερθεί στην ιστορική περίοδο που αναφέρομαι και συγκρατήσει δυο-τρία πράγματα, έστω, αυτό θα είναι το μεγαλύτερο κέρδος για μένα. Να γίνει η Θεσσαλική Επανάσταση προσπελάσιμη σε ευρύτερο κοινό. 

Μ.Γ.: Θα συνεχίσετε με συγγραφή ιστορικών βιβλίων ή σκέφτεστε να γράψετε κάτι διαφορετικό;

Χ.Σ.: Η ιστορική μυθοπλασία είναι δύσκολο και απαιτητικό είδος, αλλά αυτό μου προσφέρει και το κίνητρο να συνεχίσω να πορεύομαι γράφοντας για ιστορίες που διαδραματίζονται στο παρελθόν. 

Μ.Γ.: Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη και σας εύχομαι καλοτάξιδο το βιβλίο σας.

Χ.Σ.: Να είστε καλά κυρία Γκαζιάνη. Κι εγώ σας ευχαριστώ για την όμορφη συνέντευξη.

*Το μυθιστόρημα «μια θάλασσα, δυο πατρίδες» του Χριστόφορου Σεμέργελη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. 

Μαίρη Γκαζιάνη

Γεννήθηκε στα Ιωάννινα.  Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.

Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.

Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.

Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής»  από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015.  Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του  2019 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός. Σύντομα θα κυκλοφορήσει το νέο της μυθιστόρημα από τις εκδόσεις Ωκεανός.