Από τον Κωνσταντίνο Προυντζόπουλο- Διαιτολόγο – Διατροφολόγο (*)
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη διατροφή που να θεραπεύει την Ρευματοειδή Αρθρίτιδα (ΡΑ), όμως ορισμένα τρόφιμα και γνωστά διατροφικά πρότυπα, φαίνεται πως μειώνουν τη φλεγμονή, τα πρηξίματα, τον πόνο και τις ενοχλήσεις. Αυτό το άρθρο συνοψίζει τις πιο μελετημένες διατροφικές συμβουλές για την υποστήριξη της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας.
Διαχείριση του Σωματικού Βάρους
Πριν αναφερθώ σε συγκεκριμένες διατροφικές συμπεριφορές, θέλω να τονίσω την σημασία διατήρησης ενός υγιούς βάρους. Το υπερβάλλον σωματικό βάρος ή το πολύ χαμηλό σωματικό βάρος, μπορούν να επηρεάσουν την πρόοδο της νόσου και να αυξήσουν τις αναζωπυρώσεις των συμπτωμάτων.
Πώς επηρεάζει το Σωματικό Βάρος την Ρευματοειδή Αρθρίτιδα;
Πρώτα από όλα η υγεία των αρθρώσεων και η κινητικότητά τους επηρεάζονται σημαντικά από τη μηχανική πίεση που ασκείται σε αυτές. Επιπλέον, ενώ ο λιπώδης ιστός έχει σημαντικές φυσιολογικές λειτουργίες στο σώμα (ορμονικές), το σπλαχνικό λίπος, δηλαδή η μεγαλύτερη συσσώρευση λίπους στην περιοχή της κοιλιάς και των οργάνων αυξάνει τη φλεγμονή στο σώμα. Από την άλλη πλευρά, το χαμηλό ποσοστό μυϊκού ιστού, επιβαρύνει την υγεία των αρθρώσεων, καθώς οι μύες στηρίζουν τις αρθρώσεις.
Καθώς δεν υπάρχει ιδανικό σωματικό βάρος, η συνεργασία με έναν ειδικό Διαιτολόγο-Διατροφολόγο, μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά στην εκτίμηση της σύστασης του σώματος και να προτείνει τρόπους για υγιή ισορροπία.
Τα οφέλη της Μεσογειακής Διατροφής
Το Μεσογειακό πρότυπο διατροφής, χαρακτηρίζεται από την συχνή κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, ελαιολάδου, δημητριακών ολικής άλεσης, ψαριών και άπαχων μερών κρεάτων (πιο αραιά). Έρευνες δείχνουν πως η τήρηση αυτού του προτύπου, μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της ΡΑ (μείωση στα πρηξίματα, διάρκεια πρωινής δυσκαμψίας). (1)
Η τήρηση του Μεσογειακού Προτύπου Διατροφής, είναι ένας υγιεινός τρόπος ζωής που έχει θετική επίδραση στην υγεία γενικότερα και πέραν της ΡΑ.
Παρακάτω θα εστιάσουμε σε ομάδες τροφίμων και συστατικά που είναι και μέρος της Μεσογειακής Διατροφής.
Φυτικές ίνες και Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Πολλές έρευνες υπογραμμίζουν πως η πρόσληψη φυτικών ινών μπορεί να έχει θεραπευτική δράση ενάντια σε φλεγμονώδεις καταστάσεις, με τον ρόλο του εντερικού μικροβιόκοσμου και των υποπροϊόντων του να αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο. Από την άλλη πλευρά, φαίνεται πως η μειωμένη πρόσληψη φυτικών ινών μέσω της διατροφής σχετίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ΡΑ. (2)
Οι φυτικές ίνες χωρίζονται σε διαλυτές και αδιάλυτες, δρώντας με διαφορετικό τρόπο στο γαστρεντερικό μας σύστημα. Και οι δύο τύποι ινών, έχουν ευεργετική δράση.
Κυριότερες πηγές φυτικών ινών για να εντάξετε στη διατροφή
- Προϊόντα ολικής άλεσης. Επιλέξτε προϊόντα από 100% ολικής άλεσης σιτηρά (π.χ. ψωμί, φρυγανιές, ζυμαρικά, βρόμη, δημητριακά πρωινού)
- Όσπρια (φακές, ρεβύθια, φασόλια). Τα όσπρια μπορεί να αποτελέσουν βασική ομάδα τροφίμων του διαιτολογίου, προσφέροντας πληθώρα θρεπτικών συστατικών.
- Ξηροί καρποί (αμύγδαλα με φλούδα, καρύδια κ.α). Προτιμήστε ανάλατους καρπούς σαν σνακ ή σε σαλάτες και γιαούρτι.
- Φρούτα και λαχανικά. Ο φλοιός των φρούτων και των λαχανικών περιέχει πολύτιμες φυτικές ίνες.
Λιπαρά και Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Τα λιπαρά είναι ένα σημαντικό μακροθρεπτικό συστατικό της διατροφής μας με πολλαπλά οφέλη. Το είδος όμως των λιπαρών που καταναλώνουμε, είναι υψίστης σημασίας. Από τη μία πλευρά, τα κορεσμένα λιπαρά και τα υδρογονωμένα λίπη έχουν αρνητικές επιδράσεις στην υγεία μας. Από την άλλη, τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά έχουν καρδιοπροστατευτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Το ελαιόλαδο περιέχει κυρίως μονοακόρεστα λιπαρά και στα πολυακόρεστα ανήκουν τα απαραίτητα ω-3 και ω-6 λιπαρά.
Φυσικές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων
- Λιπαρά ψάρια όπως σαρδέλα, αντζούγια, σολομός, σκουμπρί, ρέγγα
- Καρύδια, λιναρόσπορος και σπόροι chia
Συστήνεται η κατανάλωση λιπαρών ψαριών (ιδανικά μικρόσωμων όπως η σαρδέλα) πάνω από 1 φορές την εβδομάδα και η καθημερινή κατανάλωση καρπών και σπόρων (περίπου 30γρ) όπως τα καρύδια και τα αμύγδαλα. Το ελαιόλαδο συστήνεται να είναι μέρος της διατροφής μας και να εμπλουτίζουμε τα τρόφιμά μας με αυτό και μπορείτε να το προσθέτετε ωμό στη σαλάτα, αλλά και στα όσπρια και στα λαχανικά σας.
Εάν δυσκολεύεστε με την κατανάλωση αυτών των τροφίμων, τότε είναι καλό να εξετάσετε με τον Διαιτολόγο και τον Θεράποντα ιατρό σας, τη λήψη ενός συμπληρώματος ιχθυελαίου.
Αντιοξειδωτικά και Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που προλαμβάνουν ή καθυστερούν τη βλάβη των κυττάρων. Τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν αντιοξειδωτικά. Η συχνή κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν αντιοξειδωτικά, υποστηρίζει την συνολική υγεία και μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα χρόνιων ασθενειών, όπως η ΡΑ. Από τα πιο γνωστά αντιοξειδωτικά είναι οι Βιταμίνες C, Ε, Α και οι πολυφαινόλες.
Πώς να εντάξετε αυτά τα τρόφιμα στη διατροφή σας;
- Επιλέγουμε ποικιλία χρωμάτων λαχανικών και φρούτων
- Συνοδεύουμε τα κύρια πιάτα με λαχανικά
- Προσθέτουμε φρούτα στο πρωινό μας (π.χ. μπανάνα ή μούρα στο γιαούρτι)
- Αποθηκεύουμε κομμένα λαχανικά και φρούτα στην κατάψυξη για πιο εύκολη χρήση
Ασβέστιο, Βιταμίνη D και Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Ασβέστιο
Η χρήση στεροειδών φαρμάκων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτά τα φάρμακα, παρεμποδίζουν την επαρκή απορρόφηση ασβεστίου από τις τροφές και παράλληλα αυξάνουν τον μεταβολισμό των οστών. Οι κύριες πηγές ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι, τυρί) και δευτερευόντως τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι καρποί και οι σπόροι.
Βιταμίνη D
Η έλλειψη της βιταμίνης D, είναι αρκετά συχνή στα άτομα με ΡΑ. Τα επίπεδα βιταμίνης D σχετίζονται με την εμφάνιση της νόσου και επηρεάζουν την έκβασή της. Χρειάζεται να γίνεται τακτικός έλεγχος των επιπέδων της βιταμίνης D και αν δεν μπορεί να επιτευχθεί επάρκεια με την έκθεση στον ήλιο και τη διατροφή, τότε με την συμβουλή της θεραπευτικής ομάδας, θα προταθεί η λήψη συμπληρώματος ή φαρμάκου.
Άλλα Διατροφικά Σχήματα και Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Είναι σημαντικό να αναφερθούν κάποια διατροφικά σχήματα που μελετώνται, αλλά δεν διαθέτουμε ακόμη ακέραια επιστημονικά δεδομένα για να πούμε με ασφάλεια πως έχουν θεραπευτικά αποτελέσματα. Αναφορικά αυτά τα σχήματα, είναι η δίαιτα ελεύθερη στρυχνοειδών – σολανωδών λαχανικών (μελιτζάνα, πατάτα, τομάτα κ.α), η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης και η διαλειμματική νηστεία ακολουθούμενη από χορτοφαγική διατροφή. Όποι@ επιθυμεί να ακολουθήσει κάποιο από αυτά τα σχήματα, είναι σημαντικό να έχει την επίβλεψη ενός ειδικού Διαιτολόγου – Διατροφολόγου, που θα μπορέσει να καθοδηγήσει με ασφάλεια.
Βιβλιογραφία
- Forsyth C, Kouvari M, D’Cunha NM, Georgousopoulou EN, Panagiotakos DB, Mellor DD, Kellett J, Naumovski N. The effects of the Mediterranean diet on rheumatoid arthritis prevention and treatment: a systematic review of human prospective studies. Rheumatol Int. 2018.
- Wan, H., Zhang, Y., Ning, Z. Associations of cereal fiber intake with rheumatoid arthritis mediated by dietary inflammatory index: insights from NHANES 2011–2020. Sci Rep. 2024.
(*)
Κωνσταντίνος Προυντζόπουλος-Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Απόφοιτος Χαροκοπείου Παν/μιου – MSc Συμβουλευτική Ψυχολογία, ΕΚΠΑ
myeverdietitian@gmail.com