Subscribe Now
Trending News
Τα cookies επιτρέπουν μια σειρά από λειτουργίες που ενισχύουν την εμπειρία σας στo now24.gr. Χρησιμοποιώντας αυτόν τον ιστότοπο, συμφωνείτε με τη χρήση των cookies, σύμφωνα με τις οδηγίες μας.
11 Φεβ 2025
Πολιτισμός

Ο συγγραφέας Φαίδωνας Κυριακού μιλάει στο NOW24

Η θανατική ποινή τον ενέπνευσε ώστε να συγγράψει το μυθιστόρημα «Η Γκιλοτίνα του Ναυπλίου». Δηλώνει πως το ηρωικό παρελθόν δίνει ταυτότητα αλλά παράλληλα πως προβληματίζει ιδιαίτερα. Και τέλος, αναφέρει πως «το τίμημα της ζωής είναι ο θάνατος όχι ο δικός μας θάνατος, παρά ο θάνατος των ανθρώπων που αγαπάμε». Ο λόγος για τον συγγραφέα Φαίδωνα Κυριακού που μιλάει στο NOW24 για το βιβλίο του, την περίοδο της καραντίνας και την επιβολή της θανατικής ποινής.

Συνέντευξη στον Κυριάκο Κουζούμη.


Κ.Κ: Γιατί επιλέξατε να καταπιαστείτε συγγραφικά μ’ ένα θέμα τόσο σκληρό (θανατική ποινή); Τι σας έπεισε πως άξιζε τον κόπο;

Φ.Κ: Θα ήταν σωστό να πω ότι το θέμα με διάλεξε κι όχι το αντίστροφο. Μου γεννήθηκε ξαφνικά η ιδέα ενός θανατοποινίτη που παίρνει μια αναπάντεχη παράταση ζωής… Ενός ανθρώπου που την ημέρα της εκτέλεσής του μαθαίνει ότι σκοτώθηκαν οι δήμιοί του. Ήταν μια ιδέα που άνοιγε ολόκληρους κόσμους προς εξερεύνηση. Πώς διαχειρίζεται ένας άνθρωπος τον θάνατο που του έχει επιβληθεί και πώς μια αναπάντεχη παράταση ζωής; Η προοπτική να προσεγγίσω έναν χαρακτήρα σε μια τόσο οριακή συνθήκη με συνεπήρε.

Κ.Κ: Η θανατική ποινή έχει εκλείψει δεδομένου ότι καταστρατηγεί τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο σε κάποιες χώρες παραμένει σε ισχύ. Υπάρχει κατά τη γνώμη σας, κάποια ανθρώπινη ενέργεια, ώστε να αξίζει την καταδίκη της μέσω της θανατικής ποινής ή το δικαίωμα της δεύτερης ευκαιρίας, του σωφρονισμού έχουν πάντα τον πρώτο λόγο;

Φ.Κ: Το ερώτημα δεν είναι αν αξίζει κανείς να καταδικαστεί σε θάνατο, διότι αν απαντήσουμε συναισθηματικά, βεβαίως και μπορούμε να φανταστούμε πολλά ειδεχθή εγκλήματα όπου θα θέλαμε κάτι τέτοιο. Το ερώτημα είναι εάν πρέπει το κράτος να έχει την υπέρτατη εξουσία επί της ζωής των πολιτών του. Και σε αυτή την ερώτηση θα πρέπει να πούμε ένα κατηγορηματικό όχι. Θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι οι περιπτώσεις κακοδικίας είναι πλείστες. Οι υποθέσεις κατά τις οποίες οι θανατοποινίτες ανακηρύσσονται αθώοι δεκαετίες μετά την φυλάκισή τους, ενίοτε δε και μετά θάνατον, δεν σπανίζουν καθόλου. Επιπλέον, δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι η θανατική ποινή λειτουργεί. Ότι μειώνει, δηλαδή, τα εγκλήματα που διαπράττονται σε μία κοινωνία. Στις ΗΠΑ δε, έχει παρατηρηθεί ότι οι ανθρωποκτονίες αυξάνονται μετά από εκτελέσεις θανατοποινιτών γιατί οι επίδοξοι εγκληματίες φαίνεται να ταυτίζονται με το κράτος-τιμωρό και όχι με τον εκτελούμενο εγκληματία. Επίσης, σε πολλές χώρες η θανατική ποινή χρησιμοποιείται (και ιστορικά έχει χρησιμοποιηθεί) ως κυβερνητικό όπλο κατά των πολιτικά αντιφρονούντων ενώ τέλος, η Κίνα, η πρώτη χώρα αυτή τη στιγμή σε εκτελέσεις παγκοσμίως, έχει καταγγελθεί επανειλημμένα για εκτελέσεις φυλακισμένων προκειμένου να εμπορευθεί τα όργανά τους.

Κ.Κ: Υποστηρίζεται πως «λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του, μοιραία θα την επαναλάβει». Ποια λάθη της εποχής που λειτουργεί ως φόντο στο βιβλίο σας οφείλει κάποιος να γνωρίζει εις βάθος σήμερα, ώστε να μην τα επαναλάβει;

Φ.Κ: Πρώτο και κύριο, τους δύο εμφύλιους πολέμους που γεννήθηκαν μέσα στην Επανάσταση. Σε τρία χρόνια είχαμε δύο εμφύλιες συγκρούσεις εν μέσω του απελευθερωτικού αγώνα. Είναι σημαντικό να σκύβουμε πάνω απ’ τα προβλήματα του παρελθόντος μας και να τα μελετάμε. Το ηρωικό παρελθόν μάς δίνει μια αίσθηση ταυτότητας, αλλά το προβληματικό παρελθόν μάς βοηθάει να ωριμάσουμε.

Το άλλο που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι αν δεν είχαν βοηθήσει οι μεγάλες δυνάμεις, πιθανότατα να μην είχαμε ελληνικό κράτος. Είχαμε αυτοκαταστραφεί σε τέτοιο βαθμό που αν δεν είχανε παρέμβει στρατιωτικά, η Επανάσταση θα είχε χαθεί και θα παραμέναμε κομμάτι της οθωμανικής επικράτειας. Είναι ασύλληπτο να το σκεφτεί κανείς. Έχουμε μάθει να τρωγόμαστε μεταξύ μας και να κατηγορούμε τους ξένους για τα πάντα. Είναι μια συνταγή ερμηνείας του κόσμου που μας γοητεύει με την απλότητά της και ταυτόχρονα μας καταστρέφει.

Κ.Κ: Στο βιβλίο αναφέρονται προσωπικότητες από διάφορους χώρους που διαμόρφωσαν τον κόσμο μας; Πείτε μου γι’ αυτές αλλά και για το πώς επηρέασαν την κοινή γνώμη.

Φ.Κ: Θα σταθώ σε τρεις σπουδαίους ανθρώπους, δύο Γάλλους και έναν Έλληνα. Στον Λουί Μπράιγ που δεν είχε κλείσει τα δεκαπέντε του χρόνια όταν ολοκλήρωνε το σύστημα γραφής του, αλλάζοντας για πάντα τον τρόπο ζωής των τυφλών ανά τον κόσμο. Ήταν ακόμα έφηβος όταν έφερε μια ασύλληπτη επανάσταση στην ποιότητα ζωής ανθρώπων που μέχρι τότε αντιμετωπίζονταν ως υπάνθρωποι. Η γραφή Μπράιγ, μέχρι και σήμερα, είναι ένα εξαίρετο παράδειγμα τεχνολογικής εφεύρεσης που αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Ο έτερος Γάλλος είναι ο Ντελακρουά. Ένας καλλιτέχνης που επίσης κατάφερε να επηρεάσει την κοινωνία μέσα όμως από την δύναμη της τέχνης του. Η συμβολή του στο φιλελληνικό αίσθημα και άρα στην Επανάσταση εν γένει συζητείται αρκετά μεταξύ των ηρώων του βιβλίου. Τέλος, ο αναγνώστης θα γνωρίσει λίγο και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο που αποτελεί ένα από τα αγνότερα παραδείγματα αγωνιστή της Επανάστασης. Ήταν ένας άνθρωπος με απίστευτες στρατιωτικές επιτυχίες, υψηλά ιδεώδη και δυστυχώς, ένα τραγικό τέλος.

Κ.Κ: Η έννοια του κελιού είναι -κατά μία προσέγγιση- ταυτόσημη με τη διεργασία που κάνει κανείς προς τον εσωτερικό του κόσμο (συνείδηση, ψυχή, πνεύμα). Δεδομένης της νωπής και παράλληλα πρωτόγνωρης καραντίνας, νομίζετε ότι ο πολίτης πέτυχε μία ενδοσκόπηση; Κι αν ναι, τι βλέπετε να έχει ανακαλύψει στα άδυτα του εσωτερικού του κόσμου;

Φ.Κ: Δύσκολη ερώτηση. Ενώ όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με παρόμοιες εξωτερικές συνθήκες, ο τρόπος με τον οποίο τις βιώνουμε διαφέρει πάρα πολύ. Ποιος είναι ο «πολίτης»; Ο «μέσος άνθρωπος»; Δεν ξέρω τι μπορεί να έμαθε αυτή η αφηρημένη έννοια. Βλέπω τη συνωμοσιολογία να ανθεί. Τα fake news να διαδίδονται αστραπιαία, και την εμπιστοσύνη στην επιστήμη να μειώνεται ανησυχητικά. Την ίδια στιγμή, βέβαια, βλέπω και τους πολίτες να ακολουθούν οδηγίες, να αποδέχονται τον θεσμικό ρόλο του κράτους συχνά με έναν ώριμο, δυτικού τύπου τρόπο, ακόμα κι αν οι μέρες που μας έχουν τύχει είναι δύσκολες. Ένα μείγμα λοιπόν η κοινωνία, ένα μείγμα κι ο καθένας χωριστά.

Κ.Κ: Αν σας ζητούσα να ξεχωρίσετε μία φράση μέσα απ’ το βιβλίο, ποια θα ήταν αυτή και γιατί;

Φ.Κ: Θα ξεχώριζα την φράση που, με έναν αναπάντεχο τρόπο, ταξίδεψε μέσα απ’ τις σελίδες του βιβλίου και αναδύθηκε ως το εξώφυλλό του: «Το τίμημα της ζωής είναι ο θάνατος όχι ο δικός μας θάνατος, παρά ο θάνατος των ανθρώπων που αγαπάμε». Όπως συνεχίζει να λέει ο ήρωας, εξηγώντας: «Αν ζήσουμε χωρίς να αποχαιρετήσουμε κανέναν τότε η ζωή μας είναι ένα δώρο, όσο μικρή ή μεγάλη κι αν είναι, μας δόθηκε ακέραιη. Σαν θάβουμε όμως τους ανθρώπους μας… αυτό είναι το τίμημα που ζούμε». Νομίζω ότι αυτή η οπτική μπορεί να προσφέρει μια παρηγοριά για εκείνους που φεύγουνε νωρίς καθώς και ένα αποκούμπι για όσους μένουν πίσω.

Κ.Κ: Μελλοντικά σχέδια;

Φ.Κ: Αυτή την περίοδο γράφω εντατικά. Ολοκληρώνω το επόμενο ιστορικό μυθιστόρημα και δουλεύω και μία νουβέλα. Επίσης, καλώς εχόντων των πραγμάτων, το επόμενο παιδικό μου βιβλίο θα βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία εντός του έτους που διανύουμε. Παρ’ ότι πολλά πράγματα είναι αβέβαια, δημιουργούμε όσο καλύτερα μπορούμε και ελπίζουμε όσο πιο έντονα γίνετε. Τι άλλο μας μένει να κάνουμε;

Δυο λόγια για το βιβλίο…

Φυλακές Ναυπλίου, 1872.

Στο αθλιότερο δεσμωτήριο της χώρας, δύο θανατοποινίτες περιμένουν την εκτέλεσή τους. Ο Πάρις και ο Λιανός, δύο απόκληροι που δεν έχουν τίποτα κοινό, βλέπουν το κοινό τέλος τους να πλησιάζει χωρίς να γνωρίζουν πόσες μέρες τούς έχουν απομείνει.

Κλεισμένοι μέσα σε πέτρινα τείχη, προσπαθώντας να ξορκίσουν το επικείμενο τέλος, θα αναβιώσουν το παρελθόν τους με όλη τη λαμπρότητα και την τραγωδία του. Το μακρινό Παρίσι του φιλελληνισμού, έργα τέχνης και προσωπικότητες που διαμόρφωσαν τον κόσμο μας, τραγικές σκηνές της Ελληνικής Επανάστασης και ο αγώνας για επιβίωση, όλα θα αναδυθούν κι όλα θα μπλεχτούν μέσα στο μικρό κελί – ένα κελί όπου θα γεννηθεί μια αναπάντεχη φιλία.

Πόσες ανατροπές χωράει η ζωή; Πόσο πόνο και πόση λύτρωση; Πώς μπορείς να συμφιλιωθείς με το αναπόφευκτο κι αυτό που άλλοι έχουν αποφασίσει για εσένα;