Ο συγγραφέας Δημήτρης Σωτάκης μιλάει για το νέο βιβλίο του «Η ιστορία ενός σούπερ μάρκετ»

 

 
Από τη Μαίρη Γκαζιάνη 
Ένα μυθιστόρημα για τη φλογερή επιθυμία του σύγχρονου ανθρώπου να εκπληρώσει τα όνειρά του και να ζήσει τη ζωή που πάντα επιθυμούσε. Ο ήρωας, μέσα από καταστάσεις ακραίες, κωμικές και ενίοτε σουρεαλιστικές, πασχίζει να σταθεί όρθιος και να βγει νικητής  σε μια άνιση μάχη με την πραγματικότητα. (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
 
ΕΡ. Κύριε Σωτάκη πρόσφατα κυκλοφόρησε το τελευταίο σας βιβλίο με τον τίτλο «Η ιστορία ενός σούπερ μάρκετ». Σε τι αναφέρεται;
ΑΠ. «Η ιστορία ενός Σούπερ Μάρκετ» περιγράφει τη ζωή ενός  δημοσιογράφου, του Ροβήρου Ανθρώπου, ο οποίος μετά από ένα ναυάγιο, βρίσκεται μοναδικός επιζών σε ένα ερημονήσι του Ειρηνικού ωκεανού. Εκεί, αφού σταδιακά αποκτήσει οικειότητα με το περιβάλλον, με το νέο του σπίτι, αποφασίζει να δράσει, οργανώνοντας το μέλλον του. Αποφασίζει, λοιπόν, να ανοίξει ένα Σούπερ Μάρκετ στη μέση του πουθενά, με σκοπό την εμπορική επιτυχία και την κοινωνική καταξίωση.
 
ΕΡ. Πως εμπνευστήκατε το θέμα του βιβλίου;
ΑΠ. Η αρχική μου πρόθεση ήταν να γράψω για έναν άνθρωπο, ο οποίος οικιοθελώς χάνει τη λογική του, εγκαταλείπει τη ζωή όπως εκείνη του έχει δοθεί και ως μοναχικός πεζοπόρος, χαράζει το δικό του μονοπάτι. Όμως, η ιστορία έπρεπε να κινείται στις παραμέτρους που κινείται το σύνολο της δουλειάς μου και στους κύριους άξονες που συνήθως αναπτύσσω, δηλαδή στον τρόπο που διαχειριζόμαστε τη ζωή μας, τις υπαρξιακές ανησυχίες και το κυνήγι της ευτυχίας. Η ιδέα του Σούπερ Μάρκετ ήταν μια εξωφρενική ιδέα, τόσο ακραία και εξωπραγματική, όσο και η αλλόκοτη προσωπικότητα του Ροβήρου, αυτός ο συνδυασμός ήταν βασικά και η αρχική έμπνευση.
 
ΕΡ. Γιατί χρησιμοποιήσατε το όνομα Ροβήρος Άνθρωπος;
ΑΠ. Γιατί από τη μία δε σήμαινε τίποτα, δεν παρέπεμπε σε κανένα γνώριμο χαρακτηριστικό εθνικής ταυτότητας, κι από την άλλη θα μπορούσε να ήταν ένα όνομα που θα ταίριαζε στον καθένα, καθαρά συμβολικό, Άνθρωπος, δηλαδή εγώ ή εσύ.
ΕΡ. Τι αντιπροσωπεύει το σούπερ μάρκετ;
ΑΠ. Το μεγάλο όνειρο του σύγχρονου ανθρώπου, την επίπλαστη ευτυχία, όσα ονειρεύεται να πετύχει ένας αστός προκειμένου να κλείσει κάποτε ευτυχισμένος τα μάτια του. Την ίδια στιγμή όμως, αντιπροσωπεύει και την παρακμή της εποχής, την πλάνη για όσα αποκαλούμε επιτυχία, καταξίωση, χαρά της ζωής.
 
ΕΡ. Γράφετε, «ποτέ δεν ενέκρινα ένα παρόν, βρισκόμουν μονίμως ένα βήμα μπροστά ή πλάγια…». Οι άνθρωποι που δεν αποδέχονται το παρόν τους, κυνηγούν το μέλλον τους; 
ΑΠ. Οι άνθρωποι που δεν αποδέχονται το παρόν, χάνουν τη ζωή τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που είμαστε απόντες από τη ζωή μας, από την παροντική ροή αυτού του ποταμού που και εμείς δεν ξέρουμε που μάς πηγαίνει, με αποτέλεσμα να παρακολουθούμε τη ζωή μας από μακριά, σα να είμαστε απλώς βαλμένοι σε ένα σώμα, φιλοξενούμενοι εντός της. Το μέλλον δεν είναι τίποτα άλλο από ένα ψηφιδωτό παροντικών δράσεων, δεν υπάρχει μέλλον χωρίς το τώρα, κι αυτό είναι συχνά κάτι που δεν μπορούμε να χωρέσουμε στο κεφάλι μας.
 
ΕΡ. Ο Ροβήρος Άνθρωπος, ναυαγισμένος σ΄ ένα ερημονήσι, θέλει να πραγματοποιήσει τα όνειρά του. Είναι ουτοπία, ματαιοδοξία ή ευτυχία;
ΑΠ. Πρακτικά μιλώντας είναι ουτοπία, αν λάβουμε, δηλαδή υπ΄ όψιν μας την κατάσταση που βρίσκεται ο ήρωας. Θέλει να κερδίσει την εκτίμηση του κόσμου των επιχειρήσεων, βρισκόμενος σε ένα νησί, στο τέλος του κόσμου, ενώ κανείς δε γνωρίζει καν την εκεί ύπαρξή του. Από την άλλη, είναι ευτυχία, αφού η ψυχολογία του βρίσκεται σε αξιοθαύμαστο επίπεδο, κι αυτό τον κάνει συμπαθή στα μάτια του αναγνώστη. Θα έλεγα ότι περισσότερο είναι φιλοδοξία, μάταιη, αλλά είναι μια ιδιότυπη φιλοδοξία.
 
ΕΡ. Από το βιβλίο σας δεν απουσιάζει ο έρωτας. Ο έρωτας είναι απαραίτητο κομμάτι για την ευτυχία του ήρωα;
ΑΠ. Πράγματι δεν απουσιάζει, ο Ροβήρος δέχεται την επίσκεψη της Νάνσης, μιας όμορφης θαλάσσιας αρκούδας, με την οποία μάλιστα ερωτοτροπούν κατά τη διάρκεια της σύντομης παραμονής της στο νησί. Η Νάνση είναι το μέλλον του ήρωα, η μέλλουσα σύζυγος, η οποία συμπληρώνει την ευτυχία του.
 
ΕΡ. Ο Ροβήρος βιώνει μια σχεδόν αυτιστική πραγματικότητα. Είναι ευτυχισμένος ή πείθει τον εαυτό του ότι είναι; 
ΑΠ. Έχω την εντύπωση ότι είναι ακριβώς το ίδιο. Μήπως όλοι δεν πείθουμε τους εαυτούς μας ότι είμαστε ευτυχισμένοι; Ποια είναι τα κριτήρια της ευτυχίας και πότε οφείλουμε να λέμε ότι πράγματι είμαστε; Την ώρα που αισθάνεται ευτυχισμένος, είναι ευτυχισμένος, η αίσθησή του για την ευδαιμονία που δοκιμάζει είναι έντονη, ποιος μπορεί λοιπόν να τον διαψεύσει; Είναι ευτυχισμένος αφού αυτό φωνάζουν οι αισθήσεις του.
 
ΕΡ. «… οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν το παραμικρό για το μέλλον τους και καλά θα κάνουν να μην αντικρίζουν τη ζωή ως αναπαραγωγή μιας αναγνωρίσιμης εικόνας…» αναφέρετε σε κάποιο σημείο του βιβλίου. Γιατί οι άνθρωποι, ενώ δεν αποδέχονται το παρόν, παγιδεύονται σ΄ αυτό;
ΑΠ. Οι άνθρωποι διαθέτουν ελάχιστη ευελιξία, το ανθρώπινο είδος δεν είναι ιδιαιτέρως ευφυές. Βρισκόμαστε πολύ συχνά εγκλωβισμένοι σε μια ανόητη συνθήκη ψυχαναγκαστικής πορείας, έχουμε προσδιορίσει τους κανόνες του παιχνιδιού και δεν μπορούμε να παρεκκλίνουμε ούτε γι’ αστείο. Είμαστε, λοιπόν, παγιδευμένοι, δε βλέπουμε τίποτα άλλο, παρά ένα θαμπό παροντικό τοπίο.
 
ΕΡ. «Κι όμως αυτή η αναπάντεχη συγκυρία άλλαξε την πορεία μου οριστικά και αμετάκλητα», γράφετε σε κάποιο άλλο σημείο. Από αδυναμία ή από δειλία οι άνθρωποι κάνουμε όνειρα και περιμένουμε μια «αναπάντεχη συγκυρία» για να πραγματοποιηθούν; 
ΑΠ. Τα όνειρα συνήθως δεν πραγματοποιούνται. Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει κανέναν γι’ αυτό. Η πραγματικότητα είναι αδυσώπητη, κυνική, αλλά ενίοτε γλυκιά και γενναιόδωρη μαζί μας, ωστόσο τα όνειρα για τον περισσότερο κόσμο μένουν για πάντα μια νοσταλγική επιθυμία του παρελθόντος. Για μένα, ακόμα και αυτό όμως δεν έχει σημασία, μπορεί κανείς να σχηματίσει τη ζωή του με τέτοιο τρόπο, ώστε να απολαμβάνει με τις αισθήσεις του κάθε στιγμή του παρόντος.
 
ΕΡ. Ποιο μήνυμα θέλατε να περάσετε μέσα από το βιβλίο σας;
ΑΠ. Δεν υπάρχει κάποιο σαφές μήνυμα, περισσότερο είναι μια κριτική παρατήρηση της σύγχρονης ζωής, τα μυθιστορήματά μου είναι συμβολικές ιστορίες που καταδεικνύουν την αδυναμία μας να υπάρχουμε πλήρεις και ευχαριστημένοι με το ορατό.
 
ΕΡ. Έχετε γράψει πολλά βιβλία και έχετε καταξιωθεί ως συγγραφέας. Τι είναι για σας η συγγραφή;
 
ΑΠ. Η συγγραφή είναι πια μια φυσική διαδικασία, όπως το να πίνει κανείς νερό ή να κοιμάται. Είναι ο δικός μου τρόπος να δώσω ένα προσωπικό στίγμα για το πώς φιλτράρω τις ζωές μας μέσα από το μικροσκόπιο μου, να χαρτογραφήσω έναν κόσμο από τη δική μου οπτική γωνία, πάντα με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα.
 
ΕΡ. Πολλά βιβλία σας έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες. Πως αισθάνεστε με αυτή την αναγνώριση;
ΑΠ. Είναι πραγματικά ένα υπέροχο συναίσθημα. Όταν ταξιδεύω σε μια άλλη χώρα και συναντάω τους εκεί αναγνώστες μου, είναι στ’ αλήθεια αδύνατον να περιγράψω την ικανοποίηση που αισθάνομαι, μια σχεδόν μεταφυσική χαρά. Είναι τόσο ξεχωριστό, να δουλεύεις μόνος, στη μοναξιά σου, και ξαφνικά η δουλειά σου να εκδίδεται σε τόσα σημεία του πλανήτη.
 
ΕΡ. Το 2009 το βιβλίο σας «Το θαύμα της αναπνοής» κατέκτησε το βραβείο Athens Prize for Literature και ήταν υποψήφιο για το Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας, καθώς και για το βραβείο Jean Monnet στη Γαλλία. Πως εισπράξατε αυτές τις μεγάλες διακρίσεις;
 
ΑΠ. Με μεγάλη χαρά. Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες, τα λογοτεχνικά βραβεία είναι ελάχιστα, συνεπώς το να κατακτήσω ένα από αυτά ήταν πολύ σημαντικό για μένα. Η υποψηφιότητα για το γαλλικό βραβείο ήταν επίσης πολύ αναπάντεχη και ευχάριστη. Οι διακρίσεις δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να σε τροφοδοτούν με διάθεση να δουλέψεις με μεγαλύτερη ορμή και στόχο, αφού ξέρεις ότι η δουλειά σου φτάνει σε όλο και περισσότερους αναγνώστες.
 
ΕΡ. Τι θα θέλατε να πείτε ως επίλογο της κουβέντας μας;
ΑΠ. Πρέπει όλοι οι φορείς του βιβλίου στη χώρα να προσπαθήσουν σκληρότερα και πιο οργανωμένα, ώστε οι Έλληνες να διαβάζουν περισσότερο. Είναι λυπηρό να έχουμε τόσο πλούσια και αξιόλογη παραγωγή και οι αναγνώστες να είναι τόσο λίγοι, έχω την εντύπωση ότι αυτό μπορεί να αλλάξει.
 
*** Το βιβλίο «Η ιστορία ενός σούπερ μάρκετ» του Δημήτρη Σωτάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
 

Μαίρη ΓκαζιάνηΓεννήθηκε στα Ιωάννινα.  Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία ενώ τώρα ζωγραφίζει και παράλληλα γράφει. Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο ΕΝΑ ΦΕΓΓΑΡΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της ΤΑ ΠΛΗΚΤΡΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ  από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015.  Γράφει στίχους για τραγούδια, με τελευταίο «Το λάθος» το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο CD «Με τον άνεμο της Όστρια» σε μουσική Ελένης Μπελιμπασάκη και ερμηνεία Βασίλης Διαμάντης. Υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός ενώ μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία ασχολείται ερασιτεχνικά.