Ο κοιλιακός πόνος στα μωρά και τα παιδιά. Τι μπορεί να κρύβει;

Ο κοιλιακός πόνος είναι ένα πολύ συχνό σύμπτωμα κατά την παιδική ηλικία. Πολλές καταστάσεις, ακόμη και σε περιπτώσεις στις οποίες δεν πάσχει κάποιο ενδοκοιλιακό όργανο, εκδηλώνονται με συμπτωματολογία που περιλαμβάνει το κοιλιακό άλγος. Ο παιδίατρος με βάση το ιστορικό των συμπτωμάτων και την κλινική εξέταση τουπαιδιού θα προσδιορίσει τα πιθανότερα αίτια και ανάλογα θα προχωρήσει σε εργαστηριακό έλεγχο ή και θεραπευτική παρέμβαση.

Είναι απαραίτητο κάθε φορά που πονά η κοιλιά του παιδιού να επισκεπτόμαστε τον παιδίατρο;

Η πραγματικότητα είναι ότι τα περισσότερα αίτια είναι καλοήθη και αυτοπεριοριζόμενα, επειδή όμως το κοιλιακό άλγος μπορεί να δηλώνει, σε ορισμένες περιπτώσεις, νοσήματα που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση, θα ήταν φρόνιμο να ζητούμε τη συμβουλή, έστω τηλεφωνικά, του παιδιάτρου μας. Θα μπορέσει να σχηματίσει μια αρχική εικόνα και να κρίνει αν είναι απαραίτητο να εξετάσει το παιδί άμεσα ή αν θα μας δώσει καταρχήν κάποιες οδηγίες για παρακολούθηση και αναμονή. Πολλοί γονείς και ειδικά οι μητέρες, καθώς μεγαλώνει το παιδί και μάλιστα στις περιπτώσεις που υπάρχει εμπειρία από προηγούμενα παιδιά στην οικογένεια, είναι σε θέση να αναγνωρίζουν κοινές, απλές καταστάσεις που πιθανά να μην απαιτούν άμεση ιατρική παρέμβαση. Παρόλα αυτά καλό είναι να αναζητούμε την, τηλεφωνική έστω, επιβεβαίωση από τον παιδίατρό μας.

Ανάλογα με την ηλικία ο κοιλιακός πόνος μπορεί να μην είναι πάντοτε προφανής. Ενώ τα μεγαλύτεραπαιδιά και οι έφηβοι μπορούν να δηλώσουν το αίσθημα του πόνου, αντίθετα τα νεογνά, τα βρέφη και τα μικρά παιδιά στερούνται την ικανότητα της λεκτικής επικοινωνίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις υποπτευόμαστε τον πόνο συνήθως από την ύπαρξη έντονης ανησυχίας, κλάματος και από συγκεκριμένες στάσεις του σώματος όπως η κάμψη των ποδιών προς την κοιλιά (στα νεογνά και τα βρέφη) σε συνδυασμό με ανησυχία και κλάμα, ή από την απόλυτη ακινησία συνήθως στο κρεβάτι, πάλι σε συνδυασμό με άλλα συμπτώματα και συμπεριφορές όπως η ανησυχία ή η ληθαργικότητα τα οποία στους γονείς είναι “ξένα” και “πρωτόγνωρα” για το παιδί τους. Ακόμη και τα μεγαλύτερα παιδιά δεν μπορούν να προσδιορίσουν πάντα ορισμένα χαρακτηριστικά του πόνου τα οποία είναι σημαντικά για τον παιδίατρο, όπως η ακριβής εντόπιση, αν πρόκειται για οξύ ή βύθιο πόνο, αν αντανακλά σε άλλο σημείο του σώματος, αν είναι μόνιμος ή διαλείπων, αν σχετίζεται και πως, με τα γεύματα ή άλλα συμπτώματα, κλπ.

Πότε το κοιλιακό άλγος είναι σημάδι κάποιας σοβαρής κατάστασης και πώς θα το καταλάβουμε;

Σε ορισμένες, όχι συχνές, περιπτώσεις, το κοιλιακό άλγος είναι σημάδι κάποιας σοβαρής κατάστασης η οποία απαιτεί άμεση εκτίμηση από τον παιδίατρο. Πότε θα υποπτευθούμε αυτές τις περιπτώσεις; Γενικά μπορούμε να πούμε ότι τα βρέφη και κυρίως τα νεογνά, όταν έχουν συμπτωματολογία που πιθανά σχετίζεται με κοιλιακό πόνο, θα πρέπει να εξετάζονται πάντοτε από τον παιδίατρο. Σε όλες τις ηλικίες οι σοβαρές καταστάσεις κατά κανόνα θα συνοδεύονται και από άλλα συμπτώματα. Ποια είναι αυτά; Το βασικότερο ίσως είναι η γενική κατάσταση του παιδιού. Όταν το παιδί είναι ληθαργικό, υποτονικό ή αντίθετα υπερβολικά ανήσυχο και η συμπεριφορά του είναι “ξένη” για τους γονείς του θα πρέπει να αναζητούμε την παιδιατρική εκτίμηση, ανεξάρτητα από τη ένταση ή τη διάρκεια του πόνου, ή την ύπαρξη άλλων συμπτωμάτων. Η έντονη υπνηλία, η άρνηση σίτισης (ειδικά στα νεογνά και τα βρέφη), ο πυρετός, οι πολλαπλοί έμετοι, οι πολλαπλές διάρροιες, ο έντονος μετεωρισμός (δηλαδή η “φουσκωμένη” κοιλιά), η παρουσία αίματος στα κόπρανά του (το οποίο μπορεί να είναι ζωηρό κόκκινο, βυσσινί, ή μαύρο “σαν πίσσα”), ο αποχρωματισμός των κοπράνων του (δηλαδή κόπρανα λευκά ή μπεζ σαν στόκος), η δυσκολία στην αναπνοή του, η αλλαγή του χρώματος στα ούρα του (κόκκινα ή σκούρα σαν το κονιάκ), τα λίγα ή υπερβολικά πολλά ούρα (δηλαδή να μη “βρέχει” την πάνα του όπως συνήθως ή το αντίθετο), το κρύο δέρμα (παρά τη φυσιολογική θερμοκρασία δωματίου), το ωχρό ή μελανό δέρμα, η κυάνωση (δηλαδή το μπλε χρώμα στα χείλη και τα ακροδάχτυλα) είναι τα κυριότερα συμπτώματα τα οποία απαιτούν την άμεση εκτίμηση από τον παιδίατρο.

Ποια είναι η πιο συχνή αιτία κοιλιακού άλγους στα παιδιά;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, όπως είπαμε, ο κοιλιακός πόνος είναι σημείο κάποιας καλοήθους και αυτοπεριοριζόμενης κατάστασης. Η πιο σημαντική από αυτές και το συχνότερο αίτιο κοιλιακού πόνου στη παιδική ηλικία είναι οι λειτουργικές γαστρεντερικές διαταραχές και κυρίως το λειτουργικό κοιλιακό άλγος. Εκδηλώνεται, συνήθως, με ήπιο-μέτριο πόνο γύρω από τον ομφαλό, που μπορεί να διαρκεί από λίγα λεπτά μέχρι ώρες, δεν έχει τυπικά κατανομή στη διάρκεια της μέρας, ούτε συσχέτιση με τα γεύματα του παιδιού και συνήθως τα επεισόδια αυτά υποτροπιάζουν για μήνες σε ένα παιδί που μεγαλώνει καλά, χωρίς άλλα προβλήματα. Ο παιδίατρος μπορεί, με βάση το ιστορικό, την αντικειμενική εξέταση και κάποιο περιορισμένο εργαστηριακό έλεγχο προς αποκλεισμό άλλων καταστάσεων, να διαγνώσει τις λειτουργικές γαστρεντερικές διαταραχές και να καθησυχάσει τους γονείς για τον καλοήθη χαρακτήρα τους.

Γιώργος Χουλιάρας

Παιδογαστρεντερολόγος

Πηγή: babyzone.gr