Ο Γιώργος Λεονάρδος μιλάει στη Μαίρη Γκαζιάνη για την “Σαρανταπήχαινα, Ειρήνη η Αθηναία”

Από την Μαίρη Γκαζιάνη

Ο Γιώργος Λεονάρδος είναι ένας καταξιωμένος δημοσιογράφος που άρθρα του έχουμε διαβάσει σε πολλές και διάφορες εφημερίδες ενώ τον έχουμε παρακολουθήσει και στα δελτία ειδήσεων τηλεοπτικών καναλιών. Στη συγγραφή ασχολείται κυρίως με ιστορικά βιβλία γιατί όπως μας εξηγεί ο ίδιος «η Ιστορία, μέσω του ιστορικού μυθιστορήματος, γίνεται περισσότερο ελκυστική στην εκμάθησή της».

ΕΡ. Κύριε Λεονάρδε πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα ακόμα ιστορικό μυθιστόρημά σας με τίτλο «Η Σαρανταπήχαινα, Ειρήνη η Αθηναία». Τι είναι αυτό που σας ωθεί προς τη συγγραφή ιστορικών βιβλίων;

ΑΠ. Η αγάπη για την Ιστορία αλλά, και πέραν αυτής, η ιστορική καθημερινότητα των ανθρώπων της εποχής που επιλέγω κάθε φορά. Έτσι η Ιστορία, μέσω του ιστορικού μυθιστορήματος, γίνεται περισσότερο ελκυστική στην εκμάθηση της, που αποτελεί και γνώση βασική για το έθνος και τη νεολαία του. Αν παρατηρήσετε όλα τα κράτη προσπαθούν να αποκτήσουν Ιστορία (έστω και ξένη προς αυτούς, ονόματα δεν λέμε), καθώς κράτος με έθνος χωρίς Ιστορία είναι ό,τι και το αυτοφυές άρριζο ζιζάνιο.

ΕΡ. Σε ποια ιστορική περίοδο μας μεταφέρετε μέσα από το νέο βιβλίο σας;

ΑΠ. Στα χρόνια του Μεσαίωνα και κυρίως σε ένα τμήμα από τη χιλιόχρονη και πλέον ιστορία της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, το γνωστό μας Βυζάντιο, όπως την ονόμασε ο Γερμανός ιστορικός Ιερώνυμος Γουλφ, για να διακρίνεται από την αρχαία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία της… Ρώμης.

ΕΡ. Ποια είναι η γυναίκα που αναφέρεται στον τίτλο και τι σχέση έχει με την αγία που εικονίζεται στο εξώφυλλο;

ΑΠ. Το εξώφυλλο είναι δημιουργία του καλλιτέχνη  και φίλου Φαίδωνα Ματθαίου. Αναπαριστά κατά κάποιο τρόπο μια αυτοκράτειρα και συγχρόνως μια «αγία», που κρατά τη σταυροφόρο σφαίρα, έμβλημα και σύμβολο των αυτοκρατόρων. Στην προκείμενη περίπτωση την Ειρήνη Σαρανταπήχαινα ή Αθηναία, την οποία αρχικά οι ιερωμένοι την ανύψωσαν σε αγία, λόγω της συμβολής της στην αποκατάσταση των εικόνων. Συγχρόνως αναπαριστά την αποφασισμένη γυναίκα που μπορεί να φτάσει στα άκρα προκειμένου να διατηρήσει τα αξιώματά της. Την επεξήγηση της αναφοράς μου «στα άκρα» την αφήνω να την ανακαλύψει ο μέλλων αναγνώστης διαβάζοντας το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα. Οπωσδήποτε η Ειρήνη έπαιξε μεγάλο ρόλο στην αποκατάσταση των ιερών εικόνων και συμβόλων, μιας και συνέπεσε να γίνει αυτοκράτειρα στους χρόνους της εικονομαχίας, που διαίρεσε για μια ακόμα φορά την Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

ΕΡ. Πως προκλήθηκε το ενδιαφέρον σας να γράψετε την ιστορία της;

ΑΠ. Ο χαρακτήρας της γυναίκας αυτής. Άλλωστε στα περισσότερα, αν όχι σε όλα τα μυθιστορήματά μου, βασικό στοιχείο επιλογής του πρωταγωνιστή τους ήταν πάντα ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου. Ανδρός ή γυναίκας. Μετά βγαίνει η ιστορία του ή της και η πλοκή…

ΕΡ. Δεδομένου ότι η Ειρήνη ήταν υπαρκτό πρόσωπο, τι θέση έχει η μυθοπλασία στο βιβλίο σας;

ΑΠ. Στο βούλωμα της ιστορικής τρύπας, θα έλεγα. Όπου η Ιστορία αδυνατεί λόγω της επισημότητας του είδους της, να καταγράψει πράξεις ποταπές ή και αγαθές, οπότε και δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες πολλές λεπτομέρειες της Ιστορίας. Και βέβαια η «μυθοπλασία» αυτή, όπως την αναφέρετε, είναι βασισμένη, όσο είναι δυνατόν, στη μελέτη του χαρακτήρα των συντελεστών της και βέβαια των ιδιαίτερων συνθηκών υπό τας οποίας διεπράχθη ένα γεγονός. Κι εδώ μπαίνει πάλι το θέμα του χαρακτήρα. Άλλωστε δεν είναι και δύσκολο να πλάσεις ένα «μύθο» για να διευκολύνεις τον αναγνώστη, βασιζόμενος στη μελέτη των ανθρώπων της εποχής και στην ανίχνευση  των συνθηκών που τους περιέβαλαν.

ΕΡ. Ποια ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Σαρανταπήχαινας, της Ειρήνης της Αθηναίας;

ΑΠ. Της επίμονης, της πείσμονος και αταλάντευτης γυναίκας στις αποφάσεις της, και προπάντων της άκαμπτης φιλοδοξίας της να διατηρήσει το θρόνο μιας αυτοκρατορίας. Ε, δεν είναι και λίγα αυτά…

ΕΡ. Είχε ικανότητες διοίκησης ή οι συνθήκες την κατέστησαν αυτοκράτειρα για 22 περίπου χρόνια;

ΑΠ. Σε ένα ηγέτη ασφαλώς αναγνωρίζει κανείς τις ικανότητές του να διατηρήσει την εξουσία, με νόμιμα ή και με παράνομα και σκληρά μέτρα. Είχε και συμβούλους, οι οποίοι μάλλον της προσέφεραν κακή υπηρεσία στην υστεροφημία της, και ας προσπάθησαν ορισμένοι κληρικοί, ευνοηθέντες από αυτή, να την εγκαταστήσουν στο πάνθεον των αγίων της Εκκλησίας. Αλλά όχι για πολύ. Τελικά αναγκάστηκαν να την αποκαθηλώσουν και να ανακαλύψουν μια άλλη αγία Ειρήνη, μια μοναχή του 3ου αιώνα.

ΕΡ. Η ακόρεστη δίψα για εξουσία ως που οδήγησε την Ειρήνη;

ΑΠ. Ε, εκεί ήταν και το ζουμί του ιστορικού αυτού μυθιστορήματος. Γιατί αυτά που διέπραξε για να διατηρήσει το θρόνο της, δεν τα έπραξε καμιά άλλη μητέρα, τουλάχιστον από όσα γνωρίζω ή και γνώρισα ως δημοσιογράφος. Ήταν κάτι το αδιανόητο, ακόμα και για μένα που την περιέγραψα. (Λεπτομέρειες του τι διέπραξε… επί της οθόνης, όπως έγραφαν παλαιότερα τα χαρτάκια των προγραμμάτων των κινηματογράφων, που μοίραζαν οι ταξιθέτριες στους θεατές). Στην προκείμενη περίπτωση θα τα διαβάσετε στην «οθόνη» των σελίδων του βιβλίου.

ΕΡ. Πολλές είναι οι πληροφορίες που αναφέρονται στο βιβλίο σας για την εποχή της αυτοκρατορίας της Ειρήνης. Από που συλλέξατε στοιχεία και πόσο χρόνο σας πήρε η συλλογή τους;

ΑΠ. Η συλλογή των πληροφοριών είναι του ήμισυ του παντός ενός βιβλίου. Και η μεν Ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή στους περισσότερους, αλλά οι λεπτομέρειες, τα κίνητρα και το περιβάλλον της ή του δράστη και αυτουργού, που τον ώθησαν ή τον απέτρεψαν από άθλιες πράξεις, δεν αναφέρονται γενικά σε αυτή. Εκεί άλλωστε βρίσκεται και η αξία ενός ιστορικού μυθιστορήματος. Όσον αφορά το χρόνο συλλογής των στοιχείων, αυτό εξαρτάται από το κατά πόσο… τυχερός είναι ο συγγραφέας. Υπήρξαν στοιχεία που τα έψαχνα επί μήνες, για να μην πω επί χρόνια, και υπήρξαν άλλα περισσότερο δυσεύρετα που τα βρήκα μέσα σε ένα λεπτό, που λέει ο λόγος. Είπαμε. Εξαρτάται πόσο τυχερός είναι ο συγγραφέας ενός ιστορικού μυθιστορήματος…

ΕΡ. Αναμφίβολα η Σαρανταπήχαινα, Ειρήνη η Αθηναία ήταν μια πανούργα και αδίστακτη γυναίκα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν κι ένα τραγικό πρόσωπο;

ΑΠ. Δύσκολα, αλλά επειδή θέλω πάντα να δίνω ελαφρυντικά στοιχεία στους πρωταγωνιστές μου, κάπως εξωράισα την κατάσταση. Όμως στην προκείμενη περίπτωση τα ελαφρυντικά για την Ειρήνη είναι από χλωμά μέχρι ανύπαρκτα.

ΕΡ. Σε ποια εποχή σκοπεύετε να μας οδηγήσετε με το επόμενο βιβλίο σας;

ΑΠ. Ε, κάπου εκεί με το προηγούμενο, αλλά τίποτα δεν είναι σίγουρο. Άλλωστε υπάρχει κάτι σίγουρο στη ζωή; Μάλλον πιθανότητες πολλές, λιγότερες, ελάχιστες ή και μηδενικές. Τώρα θα πιάσουμε και τη θεωρία των πιθανοτήτων. Αν προχωρήσουμε θα σας την αναπτύξω…

*Το βιβλίο «Η Σαρανταπήχαινα, Ειρήνη η Αθηναία» του Γιώργου Λεονάρδου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανός.

Μαίρη Γκαζιάνη

Γεννήθηκε στα Ιωάννινα.  Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία ενώ τώρα ζωγραφίζει και παράλληλα γράφει. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.

Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο ΕΝΑ ΦΕΓΓΑΡΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της ΤΑ ΠΛΗΚΤΡΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ  από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015.  Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της ΑΛΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ από την Εμπειρία Εκδοτική.

Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από τριακόσιες συνεντεύξεις. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή ΚΑΛΩΣ ΤΟΥΣ πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Το διάστημα Ιούλιος 2017 έως Μάρτιος 2018 υπήρξε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style.

Γράφει στίχους για τραγούδια ενώ μεγάλη της αγάπη είναι το θέατρο με το οποίο ασχολείται ερασιτεχνικά.