Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη
Η Μαρία Δασκαλάκη γεννήθηκε το 1982 στο Ηράκλειο Κρήτης. Στην εφηβεία γράφει τα πρώτα της ποιήματα κι έτσι κάπως ξεκινά για κείνη η περιπέτεια της συγγραφής. Είναι απόφοιτη του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστήμιου στην Κέρκυρα με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διδακτική της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας, την αξιοποίηση της Τέχνης στην Εκπαίδευση και την Εικαστική Ψυχοθεραπεία.
Από το 2005 αρχίζει να δουλεύει με παιδιά και ξεκινά έτσι η ενασχόλησή της με την παιδική λογοτεχνία. Σήμερα διδάσκει ζωγραφική και συντονίζει λογοτεχνικές ομάδες και Εργαστήρια Δημιουργικής Γραφής σε συνεργασία με σχολεία όλων των βαθμίδων. Παράλληλα, διατηρεί δικό της Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής κι Ελεύθερης Έκφρασης στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου και κατοικεί. Έχει μία κόρη, τη Μελίνα.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Ποια ήταν η αφορμή ώστε ν΄ ασχοληθείτε με την παιδική/εφηβική λογοτεχνία;
ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ: Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, έγραφα. Αρχικά κρατούσα ημερολόγιο κι ύστερα -στην εφηβεία- σκάρωνα τα πρώτα μου ποιήματα κι έγραφα για ενήλικες, όμως τα γραπτά μου έμεναν κλεισμένα στα συρτάρια μου. Έπειτα, φοίτησα στο Ιόνιο πανεπιστήμιο στην Κέρκυρα, ένα πανέμορφο νησί του Ιονίου. Όταν επέστρεψα στην Κρήτη -όπου και κατοικώ- ήταν τέτοια η νοσταλγία που ένιωθα για την Κέρκυρα που γράφτηκε η Μυστική αποστολή: στα ίχνη του κρυμμένου θησαυρού – με άλλο τίτλο βέβαια τότε και το οποίο εκδόθηκε τρίτο στη σειρά. Αμέσως μετά, έγραψα το βιβλίο που εκδόθηκε πρώτο, τη Μυστική αποστολή: το μυστήριο του καμένου δάσους που εξελίσσεται στους Παξούς, το αγαπημένο μου νησί για διακοπές εκείνη την περίοδο. Και τα δύο απευθύνονταν σε παιδιά μέσης σχολικής ηλικίας, ίσως επειδή τότε δούλευα με παιδιά αντίστοιχων ηλικιών. Αν μπορούσα, λοιπόν, να σας δώσω μια αφορμή για την ενασχόλησή μου με την παιδική λογοτεχνία, αυτή θα ήταν η…νοσταλγία για δυο νησιά που θεωρώ δεύτερες πατρίδες μου! Από κει και πέρα, τα πράγματα είχαν πάρει το δρόμο τους…
Μ.Γ.: Τι οφείλει να προσέχει ένας συγγραφέας που απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους;
Μ.Δ.: Οφείλει να είναι ειλικρινής.
Μ.Γ.: Έχετε γράψει μια σειρά παιδικών/εφηβικών βιβλίων με τίτλο «Μυστική αποστολή». Πως προέκυψε η ιδέα της σειράς;
Μ.Δ.: Όπως σας αναφέρω παραπάνω, το πρώτο βιβλίο που κυκλοφόρησε είχε τίτλο: Μυστική αποστολή: το μυστήριο του καμένου δάσους. Οπότε, το δεύτερο σκεφτήκαμε με τον εκδοτικό μου οίκο να λέγεται πάλι Μυστική αποστολή με τον ανάλογο υπότιτλο και κάπως έτσι δημιουργήθηκε η σειρά. Το σκεπτικό ήταν κάθε βιβλίο να εξελίσσεται σε διαφορετικό μέρος της Ελλάδας, βοηθώντας έτσι τα παιδιά να γνωρίσουν τις ομορφιές της χώρας μας, αλλά και την Ιστορία της. Σήμερα, σχεδόν δέκα χρόνια μετά, η σειρά μετρά εννέα βιβλία και ετοιμάζεται το δέκατο.
Μ.Γ.: Από ποια ηλικία μπορεί να τα διαβάσει κάποιο παιδί;
Μ.Δ.: Ένα παιδί που ήδη είναι ήδη συνεπής αναγνώστης, μπορεί να τα διαβάσει από εννέα-δέκα ετών και πάνω.
Μ.Γ.: Πως εμπνέεστε τα θέματα με τα οποία καταπιάνεστε;
Μ.Δ.: Εξαρτάται. Κάθε βιβλίο κρύβει πίσω του και την ανάλογη ιστορία, το πώς δηλαδή προέκυψε. Στα παιδιά αρέσει ιδιαίτερα να μαθαίνουν αυτή την ιστορία, όταν τα επισκέπτομαι στα σχολεία τους. Η έμπνευση μπορεί να έρθει από ένα μέρος που θα επισκεφθώ, από ένα άρθρο που θα διαβάσω, από κάτι που θα δω, αλλά και από τα βιώματά μου.
Θα σας φέρω για παράδειγμα τη ”Μυστική αποστολή: το ξεχασμένο ημερολόγιο του παππού” που εξελίσσεται στην Αρχαία Ελεύθερνα, Ρεθύμνου. Επισκέφθηκα το Μουσείο της, το χωριό, γνώρισα τους κατοίκους, γίναμε φίλοι… δεν μπορούσα παρά να γράψω ένα βιβλίο για όλο αυτό… Μέσα, έβαλα και την ιστορία του δικού μου παππού που είχε φυλακιστεί επί γερμανικής κατοχής ως αντιστασιακός στης φυλακές της Αγιάς στα Χανιά και γλίτωσε την εκτέλεση με τρόπο σχεδόν μαγικό…
Μ.Γ.: Οι ήρωες των βιβλίων παραμένουν οι ίδιοι ή τους αλλάζετε από αποστολή σε αποστολή;
Μ.Δ.: Οι ήρωες αλλάζουν από βιβλίο σε βιβλίο και συνήθως οι χαρακτήρες τους πλάθονται έχοντας στο μυαλό μου παιδιά που ήδη γνωρίζω. Τους δίνω εξάλλου και τα ονόματά τους!
Μ.Γ.: Πρόσφατα κυκλοφόρησε η «Μυστική αποστολή, τα χαμένα γράμματα». Ποιο είναι το θέμα του;
Μ.Δ.: Η πλοκή της ιστορίας μας εξελίσσεται στην ακριτική Κάλυμνο. Εκεί, η παρέα των παιδιών ανακαλύπτει δύο κρυμμένα γράμματα που ποτέ δεν έφτασαν στους παραλήπτες τους. Ξετυλίγουν έτσι ένα κουβάρι που φτάνει ως την επταετία της δικτατορίας στην Ελλάδα, την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τις συλλήψεις, τα βασανιστήρια. Ξεθάβουν μια ιστορία που κανείς από τους εμπλεκόμενους δεν θέλει να θυμάται και της δίνουν το αίσιο τέλος που δεν είχε δοθεί τέσσερις σχεδόν δεκαετίες πριν.
Μ.Γ.: Είναι πολύ σημαντική η ιστορία που περιγράφετε δεδομένου ότι περιλαμβάνει την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα. Θα μπορέσει ένα παιδί να καταλάβει όσα συνέβαιναν τότε ή θα το εισπράξει σαν παραμύθι;
Μ.Δ.: Εγώ που δεν είχα γεννηθεί ακόμη, νιώθω ήδη πως έχουν περάσει πολλά πολλά χρόνια από τότε. Φανταστείτε ένα παιδί… Σκοπός όμως και αυτού του βιβλίου είναι να φέρει κοντά το παιδί με την Ιστορία. Τέτοια γεγονότα του παρελθόντος μεν, που άλλαξαν όμως τον ρου της Ιστορίας, οφείλουμε να τα φέρνουμε κοντά στο παιδί.
Η 17η του Νοέμβρη δεν είναι απλώς μια μέρα που γίνονται γιορτές στα σχολεία και λένε ποιήματα. Εκείνα τα χρόνια, κάποιοι άνθρωποι αγωνίζονταν, βασανίζονταν, έδωσαν τις ζωές τους για να είμαστε εμείς εδώ τώρα και να μιλάμε ελεύθερα. Αυτό τον παλμό οφείλουμε να κάνουμε τα παιδιά να τον νιώσουν. Να γνωρίσουν ανθρώπους που έζησαν τότε. Να τους μιλήσουν για όσα πέρασαν. Να καταλάβουν πως δεν είναι γεγονότα μακρινά, γραμμένα στα βιβλία της ιστορίας, αλλά πιο επίκαιρα από ποτέ.
Η γνωριμία μου με την κυρία Μέλπω Λεκατσά στάθηκε καθοριστική για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου. Η ιστορία της, η σύλληψή της, τα κρατητήρια της ΕΣΑ, ενέπνευσαν τον χαρακτήρα της Θεοδώρας του βιβλίου μου, γι’ αυτό και την ευχαριστώ. Εύχομαι η ανάγνωση του βιβλίου να είναι ένα ερέθισμα για τα παιδιά, ώστε να αναζητήσουν στο διαδίκτυο την ιστορία της…
Μ.Γ.: Διάβασα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και αγωνία το βιβλίο σας. Καταλαβαίνω ότι θέλετε να περάσετε κάποια μηνύματα. Είναι εύκολα κατανοητά από τα παιδιά;
Μ.Δ.: Αυτό περιμένω να μου το πουν οι αναγνώστες μετά την ανάγνωση. Για οποιαδήποτε απορία, προβληματισμό ή ακόμη και για κουβεντούλα -γονείς και παιδιά- είναι πολύ εύκολο να με βρουν μέσω facebook ή στην ηλεκτρονική μου διεύθυνση: mariadaskalaki_her@yahoo.gr
Μ.Γ.: Η παρέα των τεσσάρων παιδιών του βιβλίου ανταποκρίνεται στα σημερινά παιδιά ή διαθέτουν κάποια ιδιαίτερα χαρίσματα;
Μ.Δ.: Η παρέα αποτελείται από τέσσερα παιδιά, τέσσερις εντελώς διαφορετικούς χαρακτήρες. Τα δυο αδέρφια -ο Φίλιππος και η Παρασκευή- μεγαλώνουν με τη μητέρα τους στην Αθήνα, καθώς οι γονείς τους έχουν χωρίσει και ο μπαμπάς τους μένει στην Κάλυμνο. Η Ποθούλα μεγαλώνει στην Κάλυμνο με τη μαμά της κι ο μπαμπάς της λείπει το μισό χρόνο ως ναυτικός που είναι και η Κάτια έρχεται διακοπές στο νησί με τη μητέρα της, αφού ο πατέρας παρέμεινε στην Αθήνα λόγω δουλειάς… Βλέπετε πως οι ιστορίες των παιδιών είναι κοντά στα σημερινά παιδιά, στις καταστάσεις και στους ρυθμούς της ζωής. Καθένα έχει το χαρακτήρα του κι όπως και τα αληθινά παιδιά, καθένα είναι χαρισματικό!
Μ.Γ.: Συνήθως, τα παιδιά ταυτίζονται με τους ήρωες των βιβλίων. Τι είναι αυτό που μαθαίνουν από τους τέσσερις ήρωές σας;
Μ.Δ.: Νομίζω πως θα ταυτιστούν με στοιχεία του καθενός από τους τέσσερις ήρωες. Με τον αυθορμητισμό και το χιούμορ της Ποθούλας, με την ευαισθησία της Παρασκευής, με τη λογική και την υπευθυνότητα της Κάτιας και με την ανάγκη για δράση κι εξερεύνηση του Φίλιππου.
Μ.Γ.: Από ποια ηλικία τα βιβλία πρέπει να είναι διδακτικά κι όχι απλώς ευχάριστα;
Μ.Δ.: Διαφωνώ κάθετα με το διδακτισμό στα βιβλία. Είναι χαρακτηριστικό παλαιότερων εποχών. Σκοπός των βιβλίων που απευθύνονται σε κάθε ηλικία θεωρώ ότι πρέπει να είναι η αφύπνιση. Να ξυπνήσουν στα παιδιά την περιέργεια. Να τα προκαλέσουν να ψάξουν μετά μόνα τους κι άλλα πράγματα για όσα διάβασαν. Εγώ τουλάχιστον, αυτό προσπαθώ να κάνω μέσα από τα βιβλία μου. Να δίνω ερεθίσματα…
Μ.Γ.: Τα βιβλία αποτελούν έναν εύκολο και διασκεδαστικό τρόπο ώστε να μάθουν τα παιδιά την ιστορία;
Μ.Δ.: Σίγουρα. Ας αναρωτηθούμε λίγο τι είναι η Ιστορία για τα παιδιά. Ένα σχολικό βιβλίο που γράφει για ανθρώπους που γεννήθηκαν, πολέμησαν και πέθαναν. Ένα λογοτεχνικό βιβλίο, από την άλλη, θα φωτίσει κι άλλες πτυχές της ζωής τους. Πώς ήταν, άραγε, τα παιδικά τους χρόνια; Φοβόντουσαν πριν τις μάχες; Ερωτεύτηκαν αυτοί οι άνθρωποι; Έκαναν λάθη;
Φωτίζοντας τις ανθρώπινες πτυχές των ιστορικών προσωπικοτήτων, τα παιδιά τις νιώθουν πιο κοντά τους κι αυτό είναι που θα τα κάνει να χαράξουν την Ιστορία στο μυαλό τους για πάντα. Όχι η παπαγαλία κειμένων.
Μ.Γ.: Πιστεύετε ότι ένα παιδικό ή εφηβικό βιβλίο πρέπει πάντα να περνάει από την έγκριση των γονιών;
Μ.Δ.: Όχι βέβαια. Έχουν οι γονείς το αλάνθαστο κριτήριο; Εξάλλου, η επιλογή ενός βιβλίου είναι προσωπική και συνοδεύεται από ελευθερία. Ας αφήσουν το παιδί να χαζέψει με τις ώρες σε ένα βιβλιοπωλείο κι ας διαλέξει στο τέλος όποιο βιβλίο του αρέσει. Αν αυτοί προτιμούν κάποιο άλλο, ας του το κάνουν δώρο στο μέλλον.
Μ.Γ.: Δεδομένου ότι έχετε δουλέψει με παιδιά, πως μπορεί κάποιος γονιός να τα ωθήσει προς την φιλαναγνωσία;
Μ.Δ.: Ο καλύτερος τρόπος είναι το παράδειγμα των γονιών: να τους βλέπουν, δηλαδή, να διαβάζουν.
Μ.Γ.: Συντονίζετε λογοτεχνικές ομάδες και Εργαστήρια Δημιουργικής Γραφής. Η συγγραφή είναι ταλέντο ή διδάσκεται;
Μ.Δ.: Συντονίζω. Σωστά το διατυπώσατε. Βοηθώ τα παιδιά να ξυπνήσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους, να σκεφτούν, να πλάσουν κάτι δικό τους. Δυστυχώς, όσο ένα παιδί μεγαλώνει, τόσο τα παραπάνω φθίνουν. Εκτός αν τα εξασκεί.
Όσο για τη συγγραφή, οι τεχνικές της γραφής φυσικά και μπορούν να διδαχτούν. Φτάνει όμως η άριστη γνώση της τεχνικής για να γράψει κάποιος; Όχι. Για να γράψει κάποιος καλά και να συν-κινήσει τον αναγνώστη παίζουν ρόλο πολλά: Το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε, το DNA που κουβαλά, τα ερεθίσματα που του δόθηκαν και πώς τα αποκωδικοποίησε, τα ταξίδια που έκανε ή δεν έκανε, οι άνθρωποι που συνάντησε στη ζωή του, οι επιλογές που έκανε ή που δεν έκανε, οι γνώσεις που πήρε και το πώς τις απέκτησε, τα αναγνώσματά του, οι ταινίες που έχει δει και η μουσική που έχει ακούσει, το πείσμα του, η δέσμευση κι η αφοσίωσή του στο γράψιμο, η σκληρή δουλειά…. Αν όλα αυτά συμπεριλαμβάνονται στην έννοια του ταλέντου, τότε ναι, η συγγραφή είναι ταλέντο.
Μ.Γ.: Σας ευχαριστώ για την παραχώρηση της συνέντευξης και σας εύχομαι καλοτάξιδη η κάθε συγγραφική σας «Μυστική αποστολή».
Μ.Δ.: Κι εγώ ευχαριστώ πολύ!
*Το βιβλίο «Μυστική Αποστολή: Τα χαμένα γράμματα» της Μαρίας Δασκαλάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας.
Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία ενώ τώρα ζωγραφίζει και παράλληλα γράφει. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής» από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του 2019 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.
Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά.
