Λουκάς Αναγνωστόπουλος:Είμαστε μια υποσημείωση στην πορεία του πλανήτη

Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη 

Ο Λουκάς Αναγνωστόπουλος, είναι 40 χρονών, παντρεμένος και πατέρας 2 παιδιών. Λαμιώτης που ζει και εργάζεται στην Αθήνα τα τελευταία είκοσι τρία χρόνια. Αρθρογράφος του site «Μεταξύ μας» και της κυπριακής καθημερινής εφημερίδας «Η Αλήθεια». Αγαπά το βιβλίο από παιδί και κάνει την πρώτη απόπειρα μεταπήδησης από τον ρόλο του αναγνώστη σε αυτόν του συγγραφέα 

ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Πώς προέκυψε η ανάγκη σας να εκφραστείτε μέσω της ποίησης;

ΛΟΥΚΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: Στον λόγο εκτιμώ δυο χαρακτηριστικά, τα οποία θεωρώ ότι μου ταιριάζουν. Είναι η πυκνότητα και η απλότητα. Ζούμε σε μια εποχή πυκνή σε γεγονότα τόσο σε εγχώριο, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Θεώρησα ως καλύτερο και πιο πρόσφορο μέσο την ποίηση για να μιλήσω για τόσα πολλά και διαφορετικά θέματα, με τρόπο πυκνό και ταυτόχρονα απλό. 

Μ.Γ.: Πρόσφατα αποφασίσατε να εκδώσετε την πρώτη σας ποιητική συλλογή με τίτλο «Σαράντα μικρές περιπλανήσεις». Που ταξιδεύουν τον αναγνώστη αυτές οι περιπλανήσεις;

Λ.Α.: Είμαι άνθρωπος που λατρεύει τις περιπλανήσεις σε μέρη, ιστορικές περιόδους και ανθρώπους. Απολαμβάνω εξίσου μια καθημερινή βόλτα στο κέντρο της Αθήνας, μια συζήτηση με φίλους και γνωστούς ή ν’ ανατρέχω σε βιβλία και να μελετώ την ιστορία ψάχνοντας να βρω διαφορές και ομοιότητες της εξεταζόμενης περιόδου με τη δικιά μας. Ο αναγνώστης μπορεί να ταξιδέψει στον χωροχρόνο, σε βαθύτερες εσωτερικές περιοχές του εαυτού μας, στην καθημερινότητα, στα αισθήματα και στις σκέψεις που γεννά η εποχή μας και οι επιλογές μας.

Μ.Γ.: «Η περιπλάνηση έχει το στοιχείο της πλάνης» αναφέρετε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Τι επικρατεί στα δικά σας ποιήματα;

Λ.Α.: Η αναζήτηση. Δεν αντέχω τη στασιμότητα, τις εύκολες λύσεις, το «βόλεμα». Για να είμαι ειλικρινής, υπήρχαν περίοδοι που και εγώ συνειδητά προτίμησα τις «ευκολίες». Διαπίστωσα όμως ότι δε μου πάνε. «Κλωτσάει» το μέσα μου. Αποφάσισα λοιπόν να γίνω περιηγητής, ακόμα και αν αυτό με οδηγεί σε απαντήσεις άβολες για τους άλλους και για μένα.

Μ.Γ.: Ποια συναισθήματα κυριαρχούν στο βιβλίο σας;

Λ.Α.: Το βασικό είναι η αγάπη και το ενδιαφέρον για τον άνθρωπο και τη μοίρα του, ατομική και συλλογική. Ας ξεκαθαρίσω κάτι. Η αγάπη αυτή δεν έχει προκύψει από μια ρομαντική θεώρηση ή άγνοια του κόσμου. Είχα την τύχη ή την ατυχία να βιώσω την ανθρωπιά και την απανθρωπιά σε όλο το μεγαλείο της. Δε στρέφω το βλέμμα από την ασχήμια και τη σκληρότητα των ανθρώπων, όσο και αν με ρημάζει. Από την άλλη πλευρά δεν προσπερνώ ούτε θεωρώ δεδομένα την αγάπη και την καλοσύνη. Είμαστε μια υποσημείωση στην πορεία του πλανήτη και έχω πειστεί ότι μόνο με την αγάπη και την καλοσύνη έχουμε ελπίδα να επιβιώσουμε εμείς και ο δόλιος ο πλανήτης που μας φιλοξενεί.

Μ.Γ.: Η ποίηση αφορά σκέψη ή συναίσθημα;

Λ.Α.: Είναι ένας συνδυασμός και των δυο. Το ποιο στοιχείο θα επικρατήσει εξαρτάται από τον ποιητή, την κατάσταση στην οποία βρίσκεται την ώρα που γράφει ή το θέμα με το οποίο καταπιάνεται. Υπάρχουν ποιητές φύσει και θέσει πιο «εγκεφαλικοί» και άλλοι πιο «συναισθηματικοί». Ακόμα και ο ίδιος ποιητής ανάλογα με την κατάσταση που βιώνει, μεταλλάσσεται. Για παράδειγμα ο «εγκεφαλικός» Σεφέρης μπορεί να γίνει απίστευτα τρυφερός, για να δώσω ένα παράδειγμα.

Μ.Γ.: Τα ποιήματά σας είναι επηρεασμένα από την επικαιρότητα. Υπάρχει διέξοδος από την παραπλάνηση;

Λ.Α.: Για να βγούμε από την παραπλάνηση, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο θεωρώ ότι είναι εφικτό, αρκεί ν’ ακολουθηθούν ορισμένα βήματα. Το πρώτο είναι η συνειδητοποίηση ότι παραπλανηθήκαμε. Είναι οδυνηρό, τσούζει σαν το ιώδιο αλλά είναι σωτήριο. Στη συνέχεια κάνεις μια αναδρομή ποια βήματα, πράξεις ή παραλείψεις σε οδήγησαν στα βαλτοτόπια. Σχεδιάζεις που θες να πας και βήμα βήμα το υλοποιείς. Θέλει χρόνο, υπομονή, αντοχές και σχέδιο. Σχέδιο χωρίς θέληση, θα παραμείνει σχέδιο. Θέληση χωρίς σχέδιο, οδηγεί συνήθως σε αδιέξοδα.

Μ.Γ.: «Συνάντησα πλούτο αμύθητο σε φράσεις και φτώχια σε ιδέες και καρδιά» γράφετε. Πόσο απέχουν τα λόγια από τις πράξεις;

Λ.Α.: Άλλοτε μπορεί ν’ απέχουν όσο η ανάσα των ερωτευμένων που φιλιούνται και άλλοτε όσο γαλαξίας  z8_GND_5296, ο οποίος απέχει 13,1 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Συνήθως, οι μεγαλύτερες τραγωδίες ή κωμωδίες στις ζωές μας γράφονται από την απόσταση λόγων και πράξεων. Προσπαθώ, όσο γίνεται, να είμαι συνεπής μεταξύ αυτών των δυο. Αν το καταφέρνω πάντα; Όχι. Είναι μια μάχη διαρκής και απλά με ικανοποιεί πως κάθε χρόνο βελτιώνω τη συνέπεια μου. 

Μ.Γ.: «Γράφω» είναι ο τίτλος ενός ποιήματός σας. Τι είναι για σας η γραφή;

Λ.Α.: Με τη γραφή προσπαθώ να επιτύχω τρείς στόχους. Ο πρώτος είναι να επικοινωνήσω και να αλληλεπιδράσω με τους ανθρώπους, παίρνοντας παράλληλα θέση για τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα που μας απασχολούν. Ο δεύτερος είναι να κάνω μια ενδελεχή ενδοσκόπηση που με βοηθά στο να σχεδιάζω και επανακαθορίζω την εσωτερική μου πορεία. Ο τρίτος είναι ν΄ αντιμετωπίσω τον θάνατο με τον μόνο τρόπο που ξέρω. Αφήνοντας κάτι πίσω μου ως γραπτή μαρτυρία. Εξάλλου μόνο η μνήμη μπορεί να κερδίσει τον θάνατο. 

Μ.Γ.: Τι είδους αφαίρεση μας οδηγεί στα βάθη της ψυχής, όπως γράφετε σε ένα ποίημα;

Λ.Α.: Για ν’ ανταπεξέλθουμε στην καθημερινότητα μας, φοράμε πανοπλία όσο μεγαλώνουμε. Δεν είναι κατακριτέο, διότι με αυτούς τους ρυθμούς χρειάζεσαι κάθε μηχανισμό άμυνας που μπορείς. Το ζήτημα είναι ότι η έρμη η ψυχή ασφυκτιά σε αυτή τη στολή. Λογικοφανείς εξηγήσεις, έτοιμες απαντήσεις, δικαιολογίες για όσα (δεν) κάνουμε και (δε) λέμε μας βοηθούν να τα βγάλουμε πέρα. Όμως το βράδυ που γυμνώνεις το κορμί, χρειάζεται ν’ αφαιρέσεις και τα ανωτέρω και να δεις την ψυχή σου γυμνή. Και τότε στον καθρέπτη θα δεις αν αυτό που βλέπεις πως έγινες, είναι αυτό που λαχταρά η ψυχή σου.

Μ.Γ.: Υποθέτω ότι το ποίημα «Η επόμενη μέρα» γεννήθηκε τις ημέρες του κορονοϊού. Πως προβλέπετε την επόμενη μέρα;

Λ.Α.: Προβλέψεις δε μπορώ να κάνω. Εκτιμήσεις μπορώ να κάνω βάσει των σημερινών δεδομένων. Βέβαια οι εκτιμήσεις μπορούν να ανατραπούν άρδην. Εξάλλου ποιος περίμενε πέρσι ότι ένας ιός που ξεκίνησε από μια υπαίθρια αγορά στη Γιούχαν της Κίνας θα οδηγούσε στη μεγαλύτερη οικονομική και κοινωνική κρίση των τελευταίων εκατό χρόνων; Εκτιμώ λοιπόν ότι η μάσκα σε μέσα μεταφοράς τουλάχιστον και η τηλεργασία ήρθαν για να μείνουν. Αναφορικά με το social distancing, σταδιακά θα μειωθεί. Εξάλλου οι Έλληνες, όπως και υπόλοιποι μεσογειακοί λαοί βασίζονται πολύ στην ανθρώπινη επαφή. Μακροπρόθεσμα, είναι πιθανόν να υπάρξουν αλλαγές και στο παραγωγικό μοντέλο. Είναι νωρίς όμως για να μιλήσουμε για αυτές. 

Μ.Γ.: Ο στίχος «Φοβάμαι ότι εδώ είναι ο τερματικός σταθμός» δείχνει απαισιοδοξία. Πόσο δύσκολο είναι ν΄ ανοίξει ο δρόμος στο Μέλλον;

Λ.Α.: Είμαι φύσει απαισιόδοξος και θέσει αισιόδοξος. Είναι ορατό ότι συλλογικά κάνουμε ό,τι μπορούμε να ρίξουμε μπουρλότο στον πλανήτη, είτε με την κλιματική κρίση είτε με τη μεγέθυνση των ανισοτήτων. Προφανώς αν συνεχίσουμε στον ίδιο ρυθμό ή εμείς θα εξαφανίσουμε τον πλανήτη ή ο πλανήτης εμάς. Ελπίζω όμως ότι το ένστικτο αυτοσυντήρησης θα επικρατήσει της απληστίας. Θα φανεί στο μέλλον. 

Μ.Γ.: Σύμφωνα με το ποίημα «Μνήμη», για ποιον λόγο πιστεύετε ότι οι άνθρωποι στερούνται μνήμης;

Λ.Α.: Γιατί μας βολεύει να μη θυμόμαστε τις στιγμές που σταθήκαμε ανάξιοι, μας εξυπηρετεί να μη θυμόμαστε ανεπάρκειες ή ποταπές συμπεριφορές δικές μας ή των ανθρώπων μας. Η μνήμη απαιτεί την αυτοκριτική και την αυτοκάθαρση μας. Πόσοι από μας είμαστε διατεθειμένοι να περάσουμε από αυτό το καμίνι; 

Μ.Γ.: Με αφορμή το ποίημα «Ο ρόλος» θέλω να σας ρωτήσω, οι ρόλοι στη ζωή επιλέγονται ή είναι θέμα συμπτώσεων;

Λ.Α.: Υπάρχει στην Κοινωνιολογία η «θεωρία των ρόλων». Εν συντομία, όλοι μας υποδυόμαστε ρόλους, οι οποίοι εξασφαλίζουν τη συνύπαρξη σ’ ένα ελάχιστο επίπεδο. Ορισμένες φορές, συμπεριφερόμαστε, μιλάμε όπως περιμένουν οι άλλοι από μας. Σκεφτείτε τον εργασιακό χώρο, το σχολείο, ένα οικογενειακό τραπέζι. Βέβαια και η επιλογή του να υποδυθείς ρόλους και η επιλογή του να μην το κάνεις, έχουν τίμημα. Εσύ επιλέγεις ποιο αντέχεις. Οι συμπτώσεις μαζί με τις επιλογές μας οδηγούν σε μέρη και ανθρώπους. Το πώς θα φερθούμε είναι θέμα επιλογής για μένα. 

Μ.Γ.: «Ικέτες μιας τζούρας όμορφης ζωής» χαρακτηρίζετε τους ανθρώπους. Έχει χαθεί η ομορφιά από τον κόσμο;

Λ.Α.: Ευτυχώς όχι. Αλλιώς δε θα έβλεπα τον λόγο να συνεχίσουμε να υπάρχουμε. Όσο θα υπάρχουν τα παιδικά χαμόγελα, οι αγκαλιές των ερωτευμένων, οι περίπατοι των ηλικιωμένων, οι πράξεις καλοσύνης, οι ανατολές, τα ηλιοβασιλέματα, η φύση με τον κύκλο της ζωής, ένα έργο τέχνης, ένα βιβλίο, μια παράσταση θα υπάρχει ομορφιά. Το ζήτημα είναι να μην παλεύουμε λυσσασμένα να τη σβήσουμε από τον καθημερινό μας χάρτη. 

Μ.Γ.: Η ποίησή σας είναι κυρίως κοινωνική. Κατά πόσο σας έχουν επηρεάσει τα γεγονότα που συμβαίνουν «Σε μια γωνιά αυτής της γης»;

Λ.Α.: Όταν έρχεσαι σε αυτόν τον κόσμο, έχεις δυο επιλογές. Η πρώτη είναι να κλειστείς στον περίγυρο σου και στα προσωπικά σου ενδιαφέροντα. Η δεύτερη είναι να παρακολουθείς και να συμμετέχεις στα κοινά, εγχώρια και διεθνή. Όχι, δε νιώθω καλά που βλέπω παιδιά και ηλικιωμένους να λιμοκτονούν, να στερούνται το νερό, να ψάχνουν στα σκουπίδια για να φάνε, τα ίδια σκουπίδια που εμείς πετάμε γιατί καταναλώνουμε άφρονα. Δε νιώθω καλά να υπάρχουν θύματα αστυνομικής βίας, φυλετικές, οικονομικές και κοινωνικές διακρίσεις. Τη μέρα που θα το συνηθίσω, είναι η μέρα που θα σταματήσω να είμαι άνθρωπος και ας φέρω τα ανατομικά χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου. 

Μ.Γ.: «Η σιωπή» είναι σύμμαχος ή εχθρός της ανθρωπότητας;

Λ.Α.: Είναι από τα λίγα ερωτήματα στα οποία μπορώ να δώσω κατηγορηματική απάντηση. Τα μεγαλύτερα εγκλήματα έγιναν και συνεχίζονται να γίνονται με την ένοχη σιωπή μας. Τη μόνη φορά που πρέπει να σιωπά η ανθρωπότητα είναι στον θρήνο ενός ανθρώπου που βίωσε την απανθρωπιά και έγινε μάρτυρας εγκλημάτων. Πουθενά αλλού. Ναι, είναι πιο εύκολο να σιωπάς. Αλλά να θυμάσαι ότι κάποια στιγμή η ίδια σκληράδα, απανθρωπιά, βαρβαρότητα θα έρθει να επισκεφτεί και σένα και τους δικούς σου. 

Μ.Γ.: Το ποίημα «Το σύνορο» περιέχει πολλές εικόνες. Πως γεννήθηκε στο μυαλό σας;

Λ.Α.: Μια περίοδο υπήρξα Υπεύθυνος Σταθμού Ομόνοιας. Μεγάλο σχολείο για μένα. Υπήρχε μια παρέα δέκα τοξικοεξαρτημένων, μόνιμων θαμώνων του σταθμού που πουλούσαν πλαστά-σβησμένα εισιτήρια για να εξασφαλίσουν τη δόση. Κυνηγιόμασταν, βριζόμασταν, τα βρίσκαμε, ανάβαμε μαζί τσιγάρο και τα λέγαμε. Υπήρχε σεβασμός αμφότερων στο παιχνίδι. Σε μια από τις πολλές κουβέντες που κάναμε μου λέει ένα παλικάρι. «Το βλέπεις αυτό;» και μου δείχνει τη χιλιοτρυπημένη φλέβα του. «Είναι το σύνορο που μας χωρίζει. Εσύ από κει και εγώ από εδώ». Με σημάδεψε αυτή η φράση. Τυχαίνει να δουλεύω πολύ κοντά στην Ομόνοια. Από κείνη την παρέα δε ζει κανένας. Είναι ο δικός μου φόρος τιμής στα παιδιά εκείνα και στα τσιγάρα και τις κουβέντες που μοιραστήκαμε. 

Μ.Γ.: Τα πουλιά γαντζώνονται στα συρματοπλέγματα. «Γιατί εσείς τι κάνετε άνθρωπε;» ρωτάνε. Ποια είναι τα συρματοπλέγματα στα οποία γαντζώνονται οι άνθρωποι;

Λ.Α.: Στον αγώνα για την επιβίωση, στα χρέη, στα δάνεια, στα κόμματα, στις ομάδες, σε ιδεοληψίες και δογματισμούς. Υπάρχουν τόσα πολλά στα οποία γαντζωνόμαστε και δυστυχώς για μας το συνειδητοποιούμε όταν πλέον είναι αργά. Βλέπετε η πείρα είναι ακριβός δάσκαλος. Απαιτεί χρόνο για να πάρεις τα μαθήματα. Για να μη λέω για τους άλλους. Είμαι σ’ ένα γραφείο 8-10 ώρες κάθε μέρα και ασχολούμαι με έγγραφα, διαδικασίες, αριθμούς. Μου εξασφαλίζει το ψωμί, σύμφωνοι. Αλλά διάβολε, αν είμαι καλά, μέχρι τα 67 ή τα 70 θα είμαι γαντζωμένος σε μια καρέκλα χωμένος σε χαρτιά. Κάτι δεν έκανα καλά..χαχαχα 

Μ.Γ.: Επιλέξατε να κλείσετε την ποιητική σας συλλογή με μια «Ωδή στη γυναίκα». Τι συμβολίζει η γυναίκα σ΄ αυτό το ποίημα;

Λ.Α.: Τη σύντροφο, τη μάνα, την κόρη, τη φίλη, την άγνωστη που συναντάς στο δρόμο. Υπήρξα εξαιρετικά τυχερός. Μεγάλωσα, αγάπησα και αγαπήθηκα από γυναίκες. Μου πλούτισαν την ψυχή, την καρδιά και το μυαλό. Τι άλλο να ζητήσω; 

Μ.Γ.: Σας ευχαριστώ πολύ για την παραχώρηση της συνέντευξης κι εύχομαι καλοτάξιδο το βιβλίο σας.

Λ.Α.: Σας ευχαριστώ θερμά για την τιμή και για τις εξαιρετικές ερωτήσεις σας. Να είστε καλά και πάντα επιτυχίες.

*Η ποιητική συλλογή «Σαράντα μικρές περιπλανήσεις» του Λουκά Γ. Αναγνωστόπουλου κυκλοφορεί από την Άνεμος εκδοτική. 

Μαίρη Γκαζιάνη      

Γεννήθηκε στα Ιωάννινα.  Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.

Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.

Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.

Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής»  από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015.  Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του  2019 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός.