Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη
Η Λένα Μερίκα γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε Oικονομικά στη Βιέννη και εργάστηκε είκοσι τρία χρόνια στον ιδιωτικό τομέα.
Στον χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους πρωτοεμφανίστηκε το 1999 με δύο συγχρόνως βιβλία, βραβευμένα από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Έκτοτε έχουν κυκλοφορήσει δεκαεφτά μυθιστορήματά της για εφήβους και δύο για ενήλικες, οχτώ εικονογραφημένα παραμύθια, μία συλλογή διηγημάτων και πολυάριθμα διηγήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά και συλλογικές εκδόσεις.
Aπό το 2000 ως σήμερα, στην εφημερίδα Κηφισιά, από τη στήλη του γάτου Φρίξου, σατιρίζει έμμετρα την επικαιρότητα. Επίσης, έχει γράψει θεατρικά έργα και σενάρια.
Τα έργα της, που ξεχωρίζουν για τον χιουμοριστικό και ανάλαφρο (αλλά όχι «ελαφρό») τρόπο γραφής τους, έχουν σχεδόν στο σύνολό τους αποσπάσει τιμητικές διακρίσεις, με κορυφαία τη βράβευση της συγγραφέως από την Ακαδημία Αθηνών – Bραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας του Iδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη, 2004.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Αν και σπουδάσατε Οικονομικά κι εργαστήκατε πάνω στις σπουδές σας παράλληλα ασχοληθήκατε με την εφηβική λογοτεχνία και όχι μόνο. Υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στα Οικονομικά και τη Λογοτεχνία;
ΛΕΝΑ ΜΕΡΙΚΑ: Για μένα ναι, υπάρχει. Το να εξοικονομείς χώρο και χρόνο συγγράφοντας ένα, οποιοδήποτε, κείμενο. “Χρόνου φείδου”! Το να πλατειάζεις, το να επαναλαμβάνεσαι, το να εκφράζεις το αυτονόητο είτε μιλώντας, είτε γράφοντας, είναι, νομίζω, ένα από τα συνηθέστερα ατοπήματα, στα οποία όλοι λίγο-πολύ υποπίπτουμε άθελά μας.
Μ.Γ.: Έχετε γράψει δυο μυθιστορήματα για ενήλικες, πολλά διηγήματα αλλά κυρίως πολλά βιβλία για εφήβους και νέους. Πως προέκυψε η αγάπη σας για τη συγγραφή βιβλίων για εφήβους;
Λ.Μ.: Εντελώς τυχαία. Σε ανύποπτο χρόνο, έχοντας πρόωρα συνταξιοδοτηθεί από το ΙΚΑ ως μητέρα ανηλίκων, έπεσε το μάτι μου στην προκήρυξη σχετικού λογοτεχνικού διαγωνισμού της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς. Αυτό ήταν! Το έργο μου διακρίθηκε, εκδόθηκε και σημείωσε επιτυχία, γεγονός που με ενεθάρρυνε να συνεχίσω στην συγκεκριμένη κατηγορία.
Μ.Γ.: Τι οφείλει να προσέχει ένας συγγραφέας που απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους;
Λ.Μ.: Πάνω απ’ όλα να μην είναι βαρετός και να μη γράφει δασκαλίστικα – όσο μπορεί. Να προσπαθεί να απευθύνεται ως ίσος προς ίσον, τουλάχιστον στους εφήβους. Και να μην ξεχνάει τα δικά του εφηβικά βιώματα. Μπορεί ο κόσμος μας να έχει αλλάξει δραματικά, κάποια πράγματα όμως δεν αλλάζουν…
Μ.Γ.: Έχετε γράψει μια σειρά εφηβικών βιβλίων με το δαιμόνιο ντετεκτιβικό δίδυμο Μίλτος-Θεοδώρα. Πως προέκυψε η ιδέα της σειράς;
Λ.Μ.: Κάποια εποχή έβλεπα φανατικά την τηλεοπτική σειρά “Αυτός, αυτή και τα μυστήρια” με το ντετεκτιβικό δίδυμο Μπρους Γουίλις – Σίμπιλ Σέπερντ, που εξιχνίαζαν μυστήρια ανταγωνιζόμενοι, τρόπον τινά, ο ένας τον άλλον, τους συνέδεε όμως και ένας υφέρπων ερωτισμός. Με γοήτευε το χιούμορ στους διαλόγους καθώς και το γεγονός ότι, συνδυάζοντας το ζεύγος την ανδρική και τη γυναικεία ματιά στα πράγματα, πετύχαινε τη λύση του εκάστοτε μυστηρίου. Η ισχύς εν τη ενώσει αρσενικού-θηλυκού μυαλού, δηλαδή. Σκέφτηκα στη θέση τους να επιστρατεύσω εφήβους, που δεν ησυχάζουν και χώνουν τη μύτη τους παντού, οδηγώντας συχνά, με την δυναμική παρέμβασή τους, τους πρωταγωνιστές της εκάστοτε ιστορίας στην ενδεδειγμένη λύση των όποιων προβλημάτων τους.
Μ.Γ.: Από ποια ηλικία μπορεί να τα διαβάσει κάποιο παιδί;
Λ.Μ.: Η συγκεκριμένη σειρά απευθύνεται σε παιδιά άνω των 12 ετών, στην πράξη όμως μπορεί, κατά τη γνώμη μου, ένα σημερινό παιδί ήδη από τα 9 του χρόνια να τα διαβάσει.
Μ.Γ.: Πως εμπνέεστε τα θέματα με τα οποία καταπιάνονται οι δυο ντεντέκτιβ σας;
Λ.Μ.: Μα με ό,τι βλέπω να συμβαίνει γύρω μου – και είναι τόσο, μα τόσο πολλά αυτά που συμβαίνουν! Όσο τα παιδιά μου ήταν μικρά, ζούσα από πρώτο χέρι θέματα που τα απασχολούσαν, άμεσα ή έμμεσα. Τώρα εμπνέομαι από όσα ακούω, διαβάζω και… φαντάζομαι, κοινώς με όσα ενδιαφέρουν πρωτίστως εμένα την ίδια, με την ελπίδα να ενδιαφέρουν και κάποια εφηβάκια…
Μ.Γ.: Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο σας «Ζωή στα ροζ». Ποια είναι η αποστολή που αναθέτετε στον Μίλτο και τη Θεοδώρα;
Λ.Μ.: Να βρουν την 18-χρονη Ζωή που έχει εξαφανιστεί, μα κανείς στον τόπο καταγωγής της δεν φαίνεται να νοιάζεται ιδιαίτερα. Τα όσα σταδιακά μαθαίνουν για την ιστορία της οικογένειάς της στην ελληνική επαρχία τους εξάπτουν τη φαντασία και ρίχνονται με ιδιαίτερο πάθος στην εξιχνίαση του μυστηρίου που περιβάλλει τη νέα κοπέλα.
Μ.Γ.: Ποια σχέση έχει το ροζ χρώμα του τίτλου με την υπόθεση που αναλαμβάνουν;
Λ.Μ.: Ο τίτλος είναι ολίγον ειρωνικός: παίζει με το όνομα της πρωταγωνίστριας και παραπέμπει στο τραγούδι της Εντίθ Πιάφ “la vie en rose”, «η ζωή στα ροζ» δηλαδή. Η ζωή της Ζωής κάθε άλλο παρά ροζ ήταν μέχρι σήμερα, το ροζ παίζει όμως έναν σημαντικό ρόλο στη ζωή της, αφού μια καδένα με μια ροζ κουκουβάγια είναι το μόνο ενθύμιο που έχει από τη χαμένη μητέρα της.
Μ.Γ.: Είναι πολύ σημαντική η ιστορία που περιγράφετε δεδομένου ότι περιλαμβάνει πολλές πληροφορίες για τη θέση της γυναίκας στην ελληνική επαρχία πριν πολλά χρόνια. Θα μπορέσει ένας έφηβος να καταλάβει εκείνη την εποχή ή θα το εισπράξει σαν παραμύθι;
Λ.Μ.: Τί να καταλάβει; Θα πληροφορηθεί, αν δεν τα ξέρει μέσες-άκρες, κάποια επιπλέον πράγματα για τη θέση της γυναίκας, όχι μόνο στην ελληνική επαρχία πριν πολλά χρόνια, αλλά και σήμερα, σε πολλές περιοχές του πλανήτη γη. Και όχι μόνον – ακόμη και στις πιο προηγμένες χώρες του σημερινού κόσμου, οι διακρίσεις δεν έπαψαν εντελώς να υφίστανται και, παρά την ασύγκριτα καλύτερη θέση των σημερινών γυναικών – δόξα τω Θεώ να λέμε! – οι αγώνες για την γυναικεία χειραφέτηση συνεχίζονται. Βέβαια, συχνά κάπου το όλον πράγμα ξεφεύγει, πράγμα που δεν παραλείπει να σατιρίσει ο Μίλτος, ως εκπρόσωπος του, συχνά επίσης ταλαίπωρου, ανδρικού φύλου.
Μ.Γ.: Διάβασα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον το βιβλίο σας. Περιλαμβάνει πολλά μηνύματα. Θέλετε να μας αναφέρετε κάποια απ΄ αυτά;
Λ.Μ.: Γενικά απεχθάνομαι τον διδακτισμό. το να στέλνει κανείς μηνύματα – με ποια ιδιότητα θα μπορούσα εγώ να δασκαλεύω άλλους ανθρώπους; Η υπέρτατη φιλοδοξία μου είναι, διαβάζοντας κανείς το βιβλίο, να ενδιαφερθεί για τα θιγόμενα θέματα – για τη θέση της γυναίκας εν προκειμένω- να τα μελετήσει ενδεχομένως, να εμβαθύνει ίσως και πάνω απ’ όλα να προβληματιστεί, εστιάζοντας στη δική του ζωή και στο άμεσο περιβάλλον του με κριτική ματιά. Α, και να περάσει κατά το δυνατόν καλά διαβάζοντάς το!
Μ.Γ.: Είναι εύκολα κατανοητά από τα παιδιά ή αποδέχονται ευκολότερα ό,τι προσλαμβάνουν από το διαδίκτυο;
Λ.Μ.: Τα δικά μου βιβλία είναι, νομίζω, εύκολα κατανοητά. Βέβαια, ευκολότερα και συχνότερα περιπλανάται κανείς – όχι μόνο τα παιδιά – στο διαδίκτυο. Είναι ταχύτατο, είναι παντού, είναι δωρεάν. Το τί προσλαμβάνεις όμως, εξαρτάται από την εν γένει καλλιέργειά σου. Είναι αυτό που έλεγα πριν: καλό είναι να προβληματίζεται κανείς με ό,τι διαβάζει, οπουδήποτε. Να το περνάει από τη δική του ψιλή κρησάρα και όχι να το καταπίνει αμάσητο.
Μ.Γ.: Ο Μίλτος και η Θεοδώρα ανταποκρίνονται στους σημερινούς νέους ή έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρίσματα;
Λ.Μ.: Το μόνο χάρισμά τους είναι η, παιγνιώδης συχνά, περιέργειά τους και η διάθεση να εμπλακούν, να χώσουν τη μύτη τους, στις υποθέσεις των μεγάλων. Οι σημερινοί νέοι είναι νομίζω ιδιαίτερα προικισμένοι και με τη γνώση, και με τα μέσα που διαθέτουν, αν θέλουν να δώσουν το στίγμα τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Μ.Γ.: Οι σημερινοί έφηβοι διαβάζουν ή επιλέγουν κυρίως τα παιχνίδια στο διαδίκτυο;
Λ.Μ.: Επιλέγουν κυρίως τα παιχνίδια στο διαδίκτυο και καλά κάνουν, φτάνει να μην περιορίζονται σε αυτά και μόνον.
Μ.Γ.: Υπάρχει τρόπος να ωθήσουμε ένα παιδί, έναν έφηβο προς τη φιλαναγνωσία;
Λ.Μ.: Το μικρό παιδί είναι μιμητικό ον. Αν βλέπει στο περιβάλλον του ενηλίκους να διαβάζουν, φυσικό είναι να επηρεαστεί και να τους μιμηθεί, οπότε, αν έχουμε επιλέξει τα κατάλληλα για την ηλικία και τα ενδιαφέροντά του βιβλία, θα το κατευθύνουμε προς τη φιλαναγνωσία. Αυτό που κατά τη γνώμη μου δεν πρέπει να κάνουμε, είναι να πιέζουμε τα παιδιά – πόσο μάλλον τους εφήβους! – να διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία με το στανιό, διότι έτσι τείνουν να βλέπουν το διάβασμα ως καταναγκασμό και να το απεχθάνονται.
Μ.Γ.: Πιστεύετε ότι η φυσική μορφή του βιβλίου θα επιβιώσει έναντι των e-books;
Λ.Μ.: Απ’ ό,τι φαίνεται, βάσει των πορισμάτων ερευνών που πραγματοποιούνται παγκοσμίως, θα επιβιώσει, παράλληλα όμως με την εξάπλωση του ηλεκτρονικού βιβλίου, που είναι φθηνότερο, μεταφέρεται εύκολα παντού και δεν πιάνει χώρο. Νομίζω ότι και τα δυο έχουν τη θέση τους στη ζωή μας, για άλλη χρήση, για άλλες ώρες της ημέρας το καθένα. Ένα λεξικό, ας πούμε, μια εγκυκλοπαίδεια, σαφώς είναι χρηστικότερα σε ηλεκτρονική μορφή. Ένα αγαπημένο βιβλίο που έχουμε στο προσκεφάλι μας πάλι, μάλλον είναι προτιμότερο να είναι έντυπο.
Μ.Γ.: Ποια είναι η γνώμη σας για το ελληνικό παιδικό και εφηβικό βιβλίο;
Λ.Μ.: Παρουσιάζουν μεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια, παρά την οικονομική κρίση που έχει περιορίσει τη διάδοσή τους. Η προσφορά σε τίτλους και θεματολογία είναι απεριόριστη και ικανή, νομίζω, να ικανοποιήσει όλες τις απαιτήσεις των νεαρών αναγνωστών.
Μ.Γ.: Σας ευχαριστώ για την παραχώρηση της συνέντευξης και σας εύχομαι καλοτάξιδες οι περιπέτειες των δυο ντεντέκτιβ.
Λ.Μ.: Εγώ σας ευχαριστώ και εύχομαι σ’ εσάς και στους αναγνώστες σας ένα υπέροχο, δημιουργικό υπόλοιπο καλοκαίρι!
*Το βιβλίο «Ζωή στα ροζ» της Λένας Μερίκα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.
Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.
Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής» από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του 2019 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός.
