Ιθάκη… το νησί του Οδυσσέα!

Γράφει η Δήμητρα Τράκα
Η Ιθάκη του Καβάφη, η πατρίδα του Οδυσσέα ή αλλιώς το Θειάκι όπως αγαπούν οι κάτοικοί του να το αποκαλούν. Πολλά και σπουδαία τα αξιοθέατα σε τούτο το νησί, που είναι από μόνο του ένα ποίημα και φέρει στους ώμους του σπουδαία ιστορία. Με πρωτεύουσα το Βαθύ, έναν πανέμορφο παραδοσιακό οικισμό, απλωμένο σ’ έναν καταπράσινο κόλπο, περιμένει τον ταξιδιώτη για να αράξει και να φυλαχτεί από τους Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες…
Ως άλλος Οδυσσέας λοιπόν, αρχίζω το ταξίδι μου για να γνωρίσω έναν άγνωστο τόπο…
Στην είσοδο του λιμανιού υπάρχει το μικρό νησάκι Λαζαρέτο πνιγμένο κυριολεκτικά στο πράσινο. Στην κορφή του λόφου, πάνω από τον οικισμό, δεσπόζει το κάστρο που έχτισαν οι Γάλλοι το 1807.
Στο βόρειο τμήμα της Ιθάκης έξω από τον οικισμό του Σταυρού, βρίσκεται η παραλία της Πόλης. Εκεί, στα βόρεια βράχια της παραλίας  βρίσκεται η είσοδος από το Σπήλαιο του Λοϊζου. Τούτο το σπήλαιο έχει πάρει το όνομά του από τον Δημήτριο Λοϊζο που το ανακάλυψε το 1868 και ο οποίος εμπλούτισε πουλώντας σε αρχαιοκάπηλους χρυσά νομίσματα και άλλα αντικείμενα που εύρισκε εκεί.  Πρόκειται για  ένα αξιοθέατο μεγάλης φυσικής ομορφιάς, αλλά και ιστορικής σπουδαιότητα, με χιλιάδες χρόνια ιστορία. Χαρακτηριστικό του οι πολύχρωμοι σταλακτίτες που υπάρχουν στο εσωτερικό του.  Σε ανασκαφές που έγιναν, παρ΄ όλο που το σπήλαιο είχε συληθεί, είδαν το φως ένας αρχαίος ναός, αγγεία καθώς και μερικά αφιερώματα στις Νύμφες και τον Οδυσσέα.
Βρέθηκαν επίσης αγάλματα θεοτήτων, όπως η Άρτεμις, η Αθηνά και η Ήρα. Επίσης βρέθηκε ένα ελεφάντινο αγαλματίδιο, που παριστά τον Οδυσσέα δεμένο σε ένα κατάρτι πλοίου. Κι ακόμη βρέθηκαν δώδεκα χάλκινοι αμφορείς που πιστεύεται ότι είναι τα δώρα του βασιλιά των Φαιάκων, Αλκίνοου προς τον Οδυσσέα, όπως αναφέρει ο Όμηρος κι’ επίσης βρέθηκαν αρχαία χάλκινα σκεύη και ένα θραύσμα πηλικής μάσκας με την επιγραφή  “ ΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ ” του 2ου π.Χ. αιώνα. Το σπήλαιο αυτό υπήρξε κέντρο λατρείας από την πρωτοελλαδική περίοδο μέχρι τον 1ο μ.Χ αιώνα, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα.
Ένα άλλο αξιόλογο σπήλαιο είναι αυτό των Νυμφών. Πρόκειται για ένα σπήλαιο που έχει μεγάλη φυσική ομορφιά αλλά και λαογραφική και ιστορική παράδοση που κρατούν από την αρχαία Ελλάδα. Έχει δύο εισόδους και σύμφωνα με την παράδοση η μία εχρησιμοποιείτο από τους Θεούς και η άλλη από τους ανθρώπους. Το σπήλαιο των Νυμφών βρίσκεται στον κόλπο του λιμανιού του οικισμού Βαθύ. Είναι πλούσιο σε σταλακτίτες, παρ΄όλη τη ζημιά που έχει υποστεί, και το θέαμα είναι φανταστικό καθώς από το άνοιγμα που έχει στην κορυφή εισέρχεται το φως του ηλίου γεμίζοντας τους σταλακτίτες με άπειρα χρώματα. Και εδώ σύμφωνα με την τοπική παράδοση λέγεται ότι είναι το σπήλαιο όπου ο Οδυσσέας έκρυψε τα δώρα που του είχαν δώσει οι Φαίακες, όταν επέστρεψε στο νησί του.
Προ ετών η αρχαιολογική έρευνα που έγινε στο σπήλαιο κάτω από ανεύθυνες ενέργειες, όπως λέει η σχετική έκθεση, επέφερε μεγάλες καταστροφές αφού ο αρχαιολόγος ερευνητής χρησιμοποίησε κομπρεσέρ εντός του σπηλαίου με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί βάραθρο περίπου δέκα μέτρων και να καταστραφούν οι σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Σήμερα το σπήλαιο είναι μη επισκέψιμο.
Από τον οικισμό Περαχώρι που είναι κοντά στο Βαθύ, ξεκινάει το μονοπάτι που οδηγεί στην ερειπωμένη μεσαιωνική Παλαιοχώρα. Ο οικισμός αυτός ήταν η πρωτεύουσα της Ιθάκης κατά τον Μεσαίωνα και μέχρι τις αρχές της Ενετικής περιόδου. Σήμερα μόνο ερείπια έχουν απομείνει από αυτό το χωριό, που εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του τον 16ο αιώνα όταν αυτοί μετακινήθηκαν προς την ακτή αφού είχε μειωθεί ο κίνδυνος από τις πειρατικές επιδρομές. Ό, τι έχει απομείνει από το χωριό είναι τα ερείπια των σπιτιών αλλά και των εκκλησιών οι οποίες παρ΄ όλο που είναι μισογκρεμισμένες διατηρούν ακόμη αξιόλογες βυζαντινές αγιογραφίες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αρχιτεκτονική του οικισμού που δείχνει καθαρά αμυντικό χαρακτήρα. Τα σπίτια είναι μονώροφα ή διώροφα και χωρίς μπαλκόνια.
Στην κορφή του λόφου Αετός βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Ακρόπολης, Ο αρχαιολόγος Σλήμαν που έκαμε κάποιες σχετικές ανασκαφές πίστευε πως πρόκειται για την αρχαία πόλη του Οδυσσέα. Και φυσικά σύμφωνα με τον Σλήμαν και όλοι οι ντόποιοι πιστεύουν πως πρόκειται για τα ερείπια του παλατιού του Οδυσσέα. Η αλήθεια είναι ότι η ταυτότητα της συγκεκριμένης Ακρόπολης δεν έχει ακόμη μέχρι σήμερα ξεκαθαριστεί. Μπορεί να είναι και η πόλη των Αλαλκομενών. Ακόμη μπορεί να είναι και η Ιθακήσια πόλης του  Αριστοτέλη.
Στην περιοχή του χωριού της Ανωγής υπάρχουν σκορπισμένοι τεράστιοι ογκόλιθοι που ονομάζονται ‘μενίρ’. Ο Αράκλης, είναι ο σπουδαιότερος και περιεργότερος αυτών των παραδόξως διαμορφωμένων πέτρινων όγκων. Ο τεράστιος αυτός μονόλιθος που βρίσκεται λίγο πιο κάτω των σπιτιών του χωριού έχει ύψος 9μ και επικάθεται σε πλατύτερο βράχο που αποτελεί το βάθρο του. Το σχήμα του είναι περίπου ατρακτοειδές με τις επιφάνειές του, της ανατολικής και δυτικής πεπιεσμένες. Αύλακες διαβρωσιγενείς παρατηρούνται στο βράχο, ιδίως κατά τη βόρεια επιφάνεια και προς τα άνω τελειώνει σε αιχμηρή κορυφή. Παρουσιάζει δε τέτοια κανονικότητα ο περίεργος αυτός βράχος, ώστε με πρώτη ματιά νομίζει κανείς ότι πρόκειται για τεχνητά επεξεργασμένο λίθο, περί οβελίσκου, κατασκευασμένες από ανθρώπινο χέρι και όχι περί φυσικού βράχου που έλαβε την περίεργη εκείνη μορφή από αποσάθρωση. Άλλος αξιοπρόσεκτος ογκόλιθος είναι αυτός που ονομάζεται Καβελλάρης (επειδή μοιάζει με ιππέα).    
Κοντά στον Σταυρό στα Πηλικάτα, τοποθετείται η πόλη του Οδυσσέα,  σύμφωνα με την Ομηρική περιγραφή, ότι βρισκόταν σε σημείο που είχε θέα τρεις θάλασσες και το περιτριγύριζαν τρία βουνά. Εδώ βρίσκεται και το αρχαιολογικό μουσείο του Σταυρού όπου εκτίθενται ευρήματα της Μυκηναϊκής και Κορινθιακής περιόδου.
Κι αφού η βόλτα μου τελείωσε, μέχρι να ξεκινήσει μια καινούργια, στάθηκα λίγο εμπρός στο σπίτι του Καραϊσκάκη.   Στο Κιόνι στη δεξιά πλευρά του λιμανιού σώζεται ένα μικρό τμήμα από το πέτρινο σπίτι που ζούσε μέχρι την επανάσταση του 1821 ο ήρωας Γεώργιος Καραϊσκάκης. Ήρωας κι αυτός όπως κι άλλοι, που σημάδεψαν ο καθένας με τον τρόπο του την ιστορία του νησιού…