Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη*
Η Ιωάννα Μπαμπέτα σπούδασε Κοινωνική Πολιτική και Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ασχολήθηκε με την έρευνα για τη ζωή των ηλικιωμένων στην ελληνική περιφέρεια. Είναι υπεύθυνη του προγράμματος Φιλαναγνωσίας σε μεγάλο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο. Οργανώνει και συντονίζει τις παρουσιάσεις συγγραφέων για το νηπιαγωγείο και όλες τις τάξεις του δημοτικού. Επίσης διατηρεί τη δική της στήλη «Βιβλία από όλο τον κόσμο» στο ένθετο «Ο Μαγικός Κόσμος του Παιδικού Βιβλίου» της ηλεκτρονικής εφημερίδας «KosVoice». Κάθε μήνα παρουσιάζει παιδικά βιβλία στην εφημερίδα «Ελληνική Γνώμη», που κυκλοφορεί στον Καναδά για τους Έλληνες της διασποράς.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Ποια ήταν η αφορμή ώστε να ασχοληθείτε με την παιδική λογοτεχνία;
ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΑΜΠΕΤΑ: Είμαι φανατική αναγνώστρια. Διαβάζω πολύ από παιδί. Ακόμα κι όταν ενηλικιώθηκα, όμως, συνέχισα να αγαπώ τα βιβλία για παιδιά. Με βοηθούσαν να επιστρέφω στην πατρίδα της παιδικής μου ηλικίας. Ίσως γι’ αυτό ξεκίνησα να γράφω κι εγώ. Για να ζω με τη φαντασία μου, όσο πιο συχνά μπορώ, σε αυτή την πατρίδα όπου όλα είναι πιθανά.
Μ.Γ.: Τι οφείλει να προσέχει ένας συγγραφέας που απευθύνεται σε παιδιά;
Ι.Μ.: Θα πρέπει να αντιμετωπίζει τους μικρούς αναγνώστες με σεβασμό και ειλικρίνεια. Θα πρέπει να αφουγκράζεται τα παιδιά της σημερινής εποχής και να μιλά τη γλώσσα τους. Τότε μόνο οι ιστορίες του θα αγκαλιαστούν.
Μ.Γ.: Με τι είδους θέματα καταπιάνεστε στα παιδικά βιβλία που γράφετε;
Ι.Μ.: Καταπιάνομαι με θέματα που αφορούν τα παιδιά, αλλά συγκινούν κι εμένα την ίδια. Οι σχέσεις των παιδιών με τους γονείς, τους παππούδες, τους δασκάλους, τους φίλους τους. Με ενδιαφέρουν όμως και προβλήματα των παιδιών που έχουν να κάνουν με τη ζήλια, τη διαφορετικότητα, την απώλεια, την ενσυναίσθηση.
Πάντως, κάθε συγγραφέας έχει και μια εμμονή. Υπάρχει κάτι που βάζει σε όλα του τα βιβλία. Η δικιά μου εμμονή είναι πως όλα είναι θέμα οπτικής. Θέλω να δείξω στα παιδιά πως ίσως να μην μπορούν να λύσουν ή να εξαφανίσουν ένα πρόβλημα αλλά μπορούν να το δουν από διαφορετική οπτική γωνία και τότε τα πράγματα μπορούν να γίνουν καλύτερα.
Μ.Γ.: Πώς πρέπει να δομούνται οι ήρωες ενός παιδικού βιβλίου;
Ι.Μ.: Οι ήρωες όλων των βιβλίων πρέπει να ζωντανοί, αληθινοί. Να βγαίνουν μέσα από την καθημερινότητα και να μην είναι μόνο καλοί ή κακοί. Να έχουν μέσα τους στοιχεία θετικά αλλά και αρνητικά, όπως είναι και οι πραγματικοί άνθρωποι. Δεν μου αρέσει μόνο το άσπρο ή το μαύρο στις ιστορίες. Θέλω οι ήρωές μου να είναι χρωματιστοί.
Μ.Γ.: Τι θέλετε να επιτύχετε, σε σχέση με τα παιδιά, μέσα από τα βιβλία σας;
Ι.Μ.: Να νιώσουν πως δεν είναι μόνα. Πως μπορεί και κάποιος άλλος να έχει το ίδιο πρόβλημα που έχουν κι εκείνα. Επίσης θέλω να τα ταξιδέψω, να τα προβληματίσω κάποιες φορές, αλλά και να τα διασκεδάσω. Εξαρτάται από το βιβλίο.
Μ.Γ.: Αντίο, Σμύρνη είναι ο τίτλος του νέου παιδικού βιβλίου σας. Ποιο είναι το κυρίως μήνυμα του βιβλίου και ποιες αξίες, κατανοητές από τα παιδιά, αναδεικνύονται στις σελίδες του;
Ι.Μ.: Δεν είναι εύκολο να γράψεις μια παιδική ιστορία που να κρύβει τόσο πόνο… Γι’ αυτό τον λόγο προσπάθησα να μιλήσω στα παιδιά, για τη ζωή πριν από την Καταστροφή αλλά και για το τι συνέβη κατά τη διάρκεια. Να δουν πόσο μονιασμένα ζούσαν οι κάτοικοι ανεξάρτητα από φυλές και θρησκείες. Ο Λευτέρης και ο Ασλάν είναι δύο παιδιά που δεν ξέρουν από πολιτική, που αισθάνονται αδέρφια, που μοιράζονται όνειρα και που στη δύσκολη στιγμή παραμένουν δεμένοι. Η αληθινή αγάπη λοιπόν είναι πάνω από όλα. Πάνω από συμφέροντα και πολέμους. Ήθελα να εστιάσω στον άνθρωπο και να δείξω πως σε έναν πόλεμο όλοι είναι χαμένοι τελικά.
Μ.Γ.: Μπορεί ένα βιβλίο να ενθαρρύνει ένα παιδί να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες του;
Ι.Μ.: Το εύχομαι από καρδιάς! Το κατάλληλο βιβλίο μπορεί να κάνει ένα παιδί να ονειρευτεί. Αν λοιπόν το όνειρο αυτό γίνει στόχος, τότε, ναι, μπορεί να το πραγματοποιήσει. Η σχέση του αναγνώστη με το βιβλίο είναι μια σχέση μοναδική και σημαντική. Είναι σχέση ζωής και σίγουρα οι βιβλιοφάγοι είναι τυχεροί άνθρωποι, γιατί δεν βαριούνται ποτέ. Τώρα, αν καταφέρνουν να πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες τους, εξαρτάται και από τον χαρακτήρα τους αλλά και από το πείσμα που έχουν για να τις κυνηγήσουν.
Μ.Γ.: Συνήθως τα παιδιά ταυτίζονται με τους ήρωες των βιβλίων. Ποια είναι τα πρότυπα που έχουν πραγματικά ανάγκη;
Ι.Μ.: Τα παιδιά δεν έχουν ανάγκη από τα πρότυπα των σούπερ ηρώων. Είναι, θεωρώ, παρήγορο, να βλέπουν πως οι ήρωες των βιβλίων που μοιάζουν με εκείνα δεν το βάζουν κάτω, παλεύουν, βασανίζονται, πέφτουν, ξανασηκώνονται και στο τέλος ζουν καλά!
Μ.Γ.: Τα παιδικά βιβλία πρέπει να είναι διδακτικά ή απλώς ευχάριστα;
Ι.Μ.: Αυτό είναι ένα ερώτημα που απασχολεί τους περισσότερους συγγραφείς. Σίγουρα εξαρτάται από το θέμα του βιβλίου. Αν το βιβλίο μιλά για την απώλεια, την κακοποίηση κ.λπ., τότε σκοπός του συγγραφέα είναι να προβληματίσει, να αφυπνίσει και να κάνει τα παιδιά να συλλογιστούν. Αν όμως το βιβλίο αφορά άλλα θέματα πιο «εύκολα», τότε σίγουρα πρέπει να είναι ευχάριστο. Όσο για τον διδακτισμό… Συνήθως στα βιβλία μου προσπαθώ να περάσω ένα μήνυμα. Έμμεσα, όμως, χωρίς να κουνώ το δάχτυλο και χωρίς επιμύθιο στο τέλος.
Μ.Γ.: Πόσο απαραίτητα είναι τα βιβλία στην παιδική ηλικία;
Ι.Μ.: Όσο απαραίτητα είναι τα φρούτα και τα λαχανικά για να έχουμε παιδιά υγιή. Τα βιβλία ανοίγουν παράθυρα στη ζωή των παιδιών και τα βοηθούν να λύσουν τα προβλήματά τους. Εξάπτουν τη φαντασία τους και καλλιεργούν το πνεύμα τους. Τα βιβλία είναι συντροφιά, είναι παρηγοριά, αλλά και το μέσο για να γνωρίσουν αλλιώτικους τόπους, ανθρώπους, καταστάσεις. Τα βιβλία είναι θησαυρός.
Μ.Γ.: Από ποια ηλικία οφείλουν οι γονείς να ωθήσουν τα παιδιά προς την ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων και με ποιον τρόπο;
Ι.Μ.: Από τη βρεφική ηλικία. Οι στιγμές που ένας ενήλικας διαβάζει αγκαλιά με το παιδί του ένα βιβλίο είναι ανεκτίμητες και μένουν για πάντα χαραγμένες στην καρδιά και των δύο.
Μ.Γ.: Εκτός από τη συγγραφή, ασχολείστε με πολλές δραστηριότητες γύρω από το παιδικό βιβλίο. Θέλετε να μας τις αναφέρετε;
Ι.Μ.: Αγαπώ ό,τι αφορά το παιδικό βιβλίο. Γράφω παρουσιάσεις βιβλίων που έχω διαβάσει κι έχω αγαπήσει σε διάφορα site. Οργανώνω παρουσιάσεις βιβλίων με διάφορους συγγραφείς σε μεγάλο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο. Επίσης, κάνω σεμινάριο δημιουργικής γραφής για ενήλικες που ενδιαφέρονται για το παιδικό βιβλίο.
Το παιδικό βιβλίο Αντίο, Σμύρνη τις Ιωάννας Μπαμπέτα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας.
*Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε στον τραπεζικό χώρο. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Επίσης διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε συνεργασία με το polismagazino.gr σε θέματα πολιτισμού.
Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής» από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τα μυθιστορήματά της «Ζάχαρη άχνη» (11/2019) και Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ (6/2021) κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ωκεανός. Από τις ίδιες εκδόσεις, το φθινόπωρο 2022 θα κυκλοφορήσει το νέο της μυθιστόρημα.
