Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη
Η Γκέλη (Αγγελική) Ντηλιά γεννήθηκε στον Βόλο το 1962. Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές, Επί τόπου (1985) και Μην πείτε στο γιο μου ότι δεν είμαι η Μαίριλυν – 51 σκηνοθετημένα ποιήματα σε μορφή clip (2014) με το ψευδώνυμο Αγγελική Ι. Βολιώτη. Ο τίτλος της τρίτης συλλογής, XL, στη λατινική αρίθμηση σημαίνει 40, όσα και τα χρόνια που υπηρετεί την ποιητική τέχνη. Είναι καθηγήτρια αγγλικών, γραμματέας της Ένωσης Συγγραφέων Λογοτεχνών Αργολίδας και εθελόντρια Καταστημάτων Κράτησης.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Πότε αρχίσατε ν΄ ανακαλύπτετε την ποιητική σας φλέβα;
ΓΚΕΛΗ ΝΤΗΛΙΑ: Στη τελευταία τάξη του Λυκείου οι στίχοι έδωσαν διέξοδο στο ανάχωμα της καταπίεσης των γονέων μου, οι οποίοι ποτέ δεν με ενθάρρυναν να γράψω, ακόμη κι όταν τα πρώτα μου ποιήματα δημοσιεύονταν, με το ψευδώνυμο Αινείας Γ.Ν., κατόπιν επιλογής του συντάκτη, στον τοπικό Τύπο του Βόλου, τις εφημερίδες Ταχυδρόμος και Θεσσαλία και λάμβαναν καλές κριτικές. Φυσικά, δεν κατάφεραν να με επηρεάσουν.
Πριν εκδώσω την πρώτη ποιητική μου συλλογή το 1985, με τίτλο «Επί τόπου», ο Ντίνος Χριστιανόπουλος διάβασε μερικά ποιήματα και μου είπε ότι σε κάποια από αυτά διακρίνεται μια εκκολαπτόμενη ποιήτρια. Όπως καταλαβαίνετε, δεν μου το χρωστούσε να το πει, καθότι ήταν πολύ αυστηρός στην κριτική του. Κι αυτή η διαπίστωση με έκανε να δώσω μεγαλύτερη βαρύτητα στη γραφή μου.
Μ.Γ.: Πρόσφατα κυκλοφόρησε η τρίτη ποιητική σας συλλογή με τίτλο «XL». Πως προέκυψε αυτός ο ιδιαίτερος τίτλος;
Γ.Ν.: Το «XL» αντιστοιχεί στον αριθμό 40, σύμφωνα με τη λατινική αρίθμηση. Τόσα είναι τα χρόνια που εκφράζομαι ποιητικά. Βέβαια η ποίησή μου έχει περάσει από 40 κύματα, σβήνοντας, διορθώνοντας, πετώντας και κρατώντας όσα θεωρώ ότι έχουν ωριμάσει και μπορούν να αντέξουν στο χρόνο, ώστε ο ποιητικός λόγος να έχει αξία 40 καρατίων.
Μ.Γ.: Τι είδους ποίηση αφορά;
Γ.Ν.: Βιωματική, αφού περιλαμβάνει προσωπικές στιγμές, περιγραφική, καθότι περιγράφει συμπεριφορές και σημασιολογική, προσπαθώντας να ερμηνεύσει τι εστί ποίηση. Δεν γράφω με ομοιοκαταληξία. Επίσης θα έλεγα ότι είναι μοντέρνα και ερωτική, όχι όμως ρομαντική.
Μ.Γ.: Ποια συναισθήματα επικρατούν στις σελίδες του;
Γ.Ν.: Ρεαλισμού, εκούσιας μοναξιάς, απόρριψης, ανίας, αγανάκτησης, θρησκευτικότητας και ερωτισμού.
Μ.Γ.: Τι είναι για εσάς η ποίηση και πώς την ορίζετε;
Γ.Ν.: Την ορίζω ως μια μορφή τέχνης μέσω της οποίας ο άνθρωπος μπορεί να παρηγορηθεί, να κινητοποιηθεί, να ψυχαγωγηθεί και να βρει απαντήσεις σε θέματα που τον απασχολούν. Σε ότι με αφορά, είναι ο τρόπος να επιβιώνω κατόπιν φιλοσοφικής θεώρησης του οτιδήποτε μου κεντρίσει το ενδιαφέρον.
Μ.Γ.: Από πού αντλείτε την έμπνευση;
Γ.Ν.: Από κάτι τυχαίο, όπως μια είδηση ή κάτι αναπάντεχο, όπως μια λέξη σε ένα κείμενο ή ένα τραγούδι. Ο φυσικός κόσμος και κυρίως εκείνος του ουρανού με εξιτάρει πολύ.
Ακόμη και από τον τρόπο που κάποιος καπνίζει ή χειρονομεί μπορεί να με κάνει να σχηματίσω κάποιες προσλαμβάνουσες και κάπως έτσι ξεκινάει ο αγώνας της συγγραφής.
Μ.Γ.: «Βουτάω στο κρανίο μου κι η βουτιά είναι όπως σε τσιμέντο» γράφετε. Πως εξηγείτε αυτό το τσιμέντο;
Γ.Ν.: Το τσιμέντο, όπως κάθε τι συμπαγές, είναι αδιαπέραστο. Είναι ένα εμπόδιο μη προσπελάσιμο και ως εκ τούτου είναι κάτι σαν το απαγορευτικό απόπλου, όπου όποιο πλεούμενο τολμήσει να το παραβιάσει, γνωρίζει εκ προοιμίου, πως θα βυθιστεί. Οι λέξεις όταν αποφασίσουν πεισματικά να παραμείνουν στην κρυψώνα τους, δεν μου φανερώνονται. Έτσι η επιμονή μου να τις προσελκύσω και να τις αδράξω με στέλνει κατευθείαν στον πυθμένα και ας γνωρίζω εξ αρχής πως αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Γιατί και οι λέξεις, κάποιες φορές, φοβούνται την διαδρομή από τον εγκέφαλο μέχρι το χαρτί. Μοιάζουν με φωτογραφίες που πήραν φως.
Μ.Γ.: Πως συνδέονται οι «Μαρίες, Παναγίες» με την «Ιλιάδα και την Οδύσσεια» στο ποίημά σας «Εκστρατεία»;
Γ.Ν.: Οι «Μαρίες, Παναγίες» είναι οι από μηχανής θεές που συνοδοιπορούν κατά την διάρκεια της εκστρατείας μου στο άγνωστο (Ιλιάδα) και της επιστροφής μου στο γνωστό (Οδύσσεια). Πρόκειται για θεόσταλτα άτομα ή αγγέλους που βρίσκονται στα δεξιά μου και με συμβουλεύουν. Σε μια πιο νεωτεριστική προσέγγιση θα τις ονόμαζα μέντορες. Η ταύτιση μου με τον Οδυσσέα είναι αναπόφευκτη.
Μ.Γ.: Υπάρχουν κανόνες στην ποίηση ή «παίζει κρεμάλα με τη γραμματική;»
Γ.Ν.: Και τα δύο. Η ποίηση δεν είναι κάτι απροσδιόριστο, αλλά υπόκειται σε κανόνες, για παράδειγμα η μουσικότητα, στους οποίους όμως ο ποιητής αυτοσχεδιάζοντας παρεμβαίνει και πλάθει νέες λέξεις, χωρίς να λαμβάνει υπόψιν τα γραμματικά φαινόμενα, λόγω ποιητικής αδείας.
Μ.Γ.: «Ξέφρενη πορεία προς την Αθανασία» είναι δικός σας στίχος. Πώς πιστεύετε ότι κερδίζεται η αθανασία;
Γ.Ν.: Μόνο με την υπέρβαση. Δεν γίνεται να περάσει κάποιος σε μια άλλη διάσταση εκ του ασφαλούς χωρίς να έχει ανοιχτό το τρίτο μάτι, γιατί η Αθανασία είναι από μόνη της κάτι υπέρτατο. Βέβαια η Αθανασία είναι αυστηρά προσωπική υπόθεση και πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι κάποιοι δεν πιστεύουν στην ύπαρξη της. Κάθε άνθρωπος μπορεί, εφόσον το επιλέξει, να ζει μικρές στιγμές Αθανασίας στην καθημερινότητα του και μέσα από αυτές να νιώθει πλήρης. Αυτή η πληρότητα τελικά τον κάνει να προσεγγίζει τον Θεό, αφού απεκδύεται το εγώ του. Για να γίνει αυτό χρειάζεται δουλειά, να αφουγκράζεται την εσωτερική του φωνή και να γκρεμίζει το κατεστημένο.
Μ.Γ.: Ποια θεωρείτε «εμφιαλωμένα συναισθήματα»;
Γ.Ν.: Κάθε τι κονσερβοποιημένο, μετρήσιμο, συγκρίσιμο και χωρίς ρίσκο είναι, κατά την άποψη μου, εμφιαλωμένο, δηλαδή ίδιο και απαράλλακτο με των πολλών που θέλουν να βιώνουν τις καταστάσεις στην ζωή τους χωρίς να διαφέρουν από τους υπόλοιπους, σαν τα ανθρωπάκια του Γαΐτη. Αυτό σημαίνει ότι αυτοπεριορίζονται στο λίγο, στο ασφαλές και στο σίγουρο που όμως δεν σημαίνει ότι θα τους αφυπνίσει σχετικά με το ποιο είναι το νόημα της ζωής τους.
Μ.Γ.: «Η μοναξιά μου καπνίζει ναργιλέ». Είστε φίλη με τη μοναξιά;
Γ.Ν.: Έχουμε αγαστή σχέση εδώ και χρόνια. Πρόκειται για ένα συχνό αλισβερίσι με δημιουργική σιωπή και εστίαση σε όσα αξίζουν. Αποτελεί πάγια πηγή έμπνευσης, διότι με ωθεί να σκάψω βαθιά μέσα μου, αφενός και να πάρω αποστάσεις από τα κοσμικά, αφετέρου.
Μ.Γ.: «Μάνα, ακόμα δεν βαρέθηκες να με καταριέσαι;» είναι ένας στίχος του ποιήματος Κραυγή 1. Ποια συναισθήματα προκαλούν αυτήν την κραυγή;
Γ.Ν.: Ευτύχησα και δυστύχησα ταυτόχρονα να έχω μια μητέρα με την οποία η σχέση μας είναι εδώ και πολλά χρόνια μηδενική. Την εγκατέλειψα λόγω ασυμφωνίας χαρακτήρων. Το ότι κατάφερα να πετύχω χωρίς την βοήθεια της, την έχει αχρηστέψει ως σύμβολο. Αυτό την κάνει να αντιδρά παρορμητικά. Είμαι αυτοδημιούργητη. Το ρόλο της τον έπαιξαν οι Άγιοι, καθώς πάντα σε αυτούς προστρέχω και προσεύχομαι, ώστε να μπορώ να πορεύομαι στη ζωή.
Μ.Γ.: Πότε λιμνάζει «η απόσταση στο τραπέζι της κουζίνας»;
Γ.Ν.: Όταν δύο άνθρωποι παρόλο που έχουν απομακρυνθεί σωματικά και ψυχικά, επιμένουν να συνυπάρχουν χωρίς να πέφτουν τίτλοι τέλους. Πρόκειται για δύο εραστές, συντρόφους, συζύγους που πλέον είναι δύο ξένοι. τους ενώνει μεν το παρελθόν, αλλά το παρόν δεν τους οδηγεί στο μέλλον, κρατώντας τους βαλτωμένους σε ένα τέλμα-ρουφήχτρα της ζωής.
Μ.Γ.: Γράφετε πιο εύκολα στη χαρά ή στον πόνο;
Γ.Ν.: Και στα δύο. Με συγκινούν οι επιτυχίες και οι αποτυχίες το ίδιο. Και τα δύο με ωθούν να διευρύνω τους ορίζοντες μου και μαζί με αυτούς και τα όριά μου και να καταφέρω να έχουν θετικό πρόσημο μελλοντικά όσες απόπειρες δεν ευδοκίμησαν.
Μ.Γ.: Έχετε βραβευτεί για κάποια ποιήματά σας. Τι σημαίνουν για εσάς αυτές οι βραβεύσεις;
Γ.Ν.: Οι βραβεύσεις σημαίνουν μεγαλύτερη ευθύνη στους ώμους μου, να βάζω τον πήχη ψηλότερα, να είμαι πιο απαιτητική με τον εαυτό μου και πολύ προσεκτική σχετικά με το ποια είναι η εικόνα της ποιήτριας που πηγάζει από τα έργα μου και που θα αποτελέσει κίνητρο στους νέους να ασχοληθούν με την ποίηση. Μια ποιήτρια πρέπει με τη στάση της στη ζωή να αποπνέει ηθική, όχι ηθικολογία.
Μ.Γ.: Έχετε σκεφτεί να εκδώσετε κάτι άλλο εκτός από ποίηση;
Γ.Ν.: Για πρώτη φορά ασχολήθηκα με την συγγραφή βιογραφίας. Πρόκειται για την βιοαφήγηση ενός μαθητή μου, πρώην εγκλείστου στις φυλακές Ναυπλίου, του οποίου η ιστορία συγκίνησε το πανελλήνιο το 2018. Το βιβλίο είναι ήδη σχεδόν έτοιμο. Μετά από αυτό θα συνεχίσω στο ίδιο στυλ, δηλαδή κάνοντας λογοτεχνία τη ζωή ανθρώπων που μέσα από γεγονότα που τους προέκυψαν και κυρίως μέσα από τα πάθη τους, μπορούν να περάσουν διάφορα μηνύματα στους αναγνώστες. Δεν σας κρύβω ότι κάποια στιγμή θα ήθελα να εκδοθούν «Τα Ποιήματα και Διηγήματα της Φυλακής» που έχουν βραβευτεί σε διαγωνισμούς. Βασίζονται σε διηγήσεις κρατουμένων που έχω γνωρίσει ως εθελόντρια και εκπαιδεύτρια ενηλίκων καταστημάτων κράτησης καθώς και στις συνθήκες του εγκλεισμού τους.
Μ.Γ.: Ευχαριστώ πολύ για την παραχώρηση της συνέντευξης κι εύχομαι καλοτάξιδο το βιβλίο σας.
Γ.Ν.: Σας ευχαριστώ για τη χαρά να απαντήσω σε ερωτήσεις που πραγματικά πληροφορούν τον αναγνώστη σχετικά με την έκδοση του βιβλίου μου.
*Η ποιητική συλλογή με τίτλο «XL» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος
Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.
Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής» από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του 2019 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός. Τον Ιούνιο 2021 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ από τις εκδόσεις Ωκεανός.
