Ελένη Μπεντίλλα : «Όχι δεν θα κλάψω, γιατί αν θα κλάψω, θα χαθεί η μαγεία…»

Από τη Μαίρη Γκαζιάνη

Η Ελένη Μπεντίλλα-Κακαράτσιου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1956. Σπούδασε οικονομικές επιστήμες στο ΑΠΘ και εργάστηκε στην Εθνική Τράπεζα. Ασχολήθηκε με την καλλιτεχνική φωτογραφία και βραβεύτηκε σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς, ενώ παρουσίασε έργα της σε εκθέσεις στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Στο χώρο των εκδόσεων και της λογοτεχνίας έχει εμφανιστεί με τα βιβλία: “Συνάντησα Πρόσωπα της Πόλης μας”, (εκδ. Πολιτ. Πρωτ. Θεσ/νίκης 1997) “Το Βάζο με τις Εικόνες”,( Εκδ. Μπίμπης 1999) “Τα Κορίτσια Μεγάλωσαν Πια!” (εκδ. Ελληνικά Γράμματα 2001) “Ένας Χρόνος με τη Μόνα Λίζα”, “Θα Σε Περιμένω”, “Οι Παραβάτες”, (εκδ. Εμπειρία Εκδοτική 2008, 2009, 2011) και “Ο Φιλοξενούμενος” (εκδ. Λιβάνη 2014). Έγραψε επίσης τις θεατρικές κωμωδίες “Ένας γιατρός με τη Στέλλα” και “Ο γάμος του Πασχάλη” 

ΕΡ. Κυρία Μπεντίλλα γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στη Θεσσαλονίκη. Ποια επιρροή είχε η πόλη σας στις λογοτεχνικές σας αναζητήσεις;

ΑΠ. Η πόλη μου στάθηκε ο πρωταρχικός μου καμβάς για οτιδήποτε καλλιτεχνικό έργο αποπειράθηκα. Η πόλη-γενέτειρα του καθενός μας μοιάζει με τη μάνα μας. Και άσχημη να γίνεται και άρρωστη, εμείς την αγαπάμε και την βλέπουμε με τα μάτια του εξαρτώμενου και ευγνωμονούντος παιδιού. Η Θεσσαλονίκη, σαν πόλη με ορίζοντα θαλασσινό με έκανε να έχω μάτια ανοιχτά για τους μακρινούς προορισμούς και να πετάω άνετα στη φαντασία. Μου έμαθε να βλέπω αντικειμενικά και σφαιρικά τα πράγματα γύρω μου, σαν φτωχομάνα που είναι, δηλαδή προσφυγούπολη και υποδοχέας πολιτισμών και φυλών με μεγάλες διαφορές μεταξύ τους που όμως κατάφεραν και συνυπήρξαν εν πολλοίς εν ειρήνη.

ΕΡ. Σπουδάσατε οικονομικά και εργαστήκατε σε τράπεζα. Υπάρχει σχέση ανάμεσα στα οικονομικά, τις χρεωπιστώσεις και τα ταμειακά με τη συγγραφή;

ΑΠ. Η τράπεζα είναι χώρος συνάντησης πολλών ανθρώπων με διάφορα ενδιαφέροντα, αγωνίες, προτεραιότητες και ελπίδες που συνδέονται άμεσα με την καθημερινότητα. Προσωπικά, γράφω πάντα ιστορίες φανταστικές εμπνευσμένες όμως από την καθημερινότητα που ζω. Αλιεύω τους ήρωές μου από τους ρεαλιστικούς χώρους της «αγοράς».

ΕΡ. Έχετε ασχοληθεί και με τη φωτογραφία και έχετε λάβει μέρος σε εκθέσεις και διαγωνισμούς. Η φωτογραφία έχει σχέση με τη συγγραφή;

ΑΠ. Η φωτογραφία θέλει να συνθέτεις εικόνες που αντιλαμβάνεσαι με την καρδιά σου χρησιμοποιώντας σαν εργαλεία όσα βλέπεις με τα μάτια στην καθημερινότητά σου. Για μένα η φωτογραφία στάθηκε σαν οδηγός δημιουργίας. Οι ιστορίες μου έχουν πάντα ένα γερό φόντο, το σκηνικό ας πούμε της Κωνσταντινούπολης στην περίπτωση με τις «Δυο φίλες», ώστε να αναδεικνύονται σωστά τα πορτρέτα των ηρώων μου και τοποθετούνται μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο πάντα κάδρο, ώστε να έχει ο αναγνώστης το αίσθημα του συνόλου και της πληρότητας όταν κλείσει το βιβλίο που του προσφέρω.

ΕΡ. Πότε ξεκινήσατε να γράφετε και γιατί;

ΑΠ. Πάντοτε έγραφα, όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Ήθελα να εκφραστώ πληρέστερα από τον προφορικό μου λόγο στις παρέες μου, έτσι υποθέτω. Ίσως να είχα πάντα την έγνοια, η την ματαιοδοξία, του «σωσίματος» των βιωμάτων για τους περισσότερους σύγχρονους γύρω μου, ή τους μεταγενέστερους. Ίσως επίσης να είχα την περιέργεια να μπαίνω μέσα σε άλλες καταστάσεις που δεν έχω ζήσει και να τρυπώνω, σαν ηθοποιός ή σαν σκηνοθέτης, μέσα σε διαφορετικές ζωές με την ελπίδα να δοκιμάσω επιτέλους τα πάντα!

ΕΡ. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο σας «Δυο φίλες». Αφορά μια φιλία που προϋπήρχε ή μια φιλία που δημιουργήθηκε;

ΑΠ. Στα παιδικά μας χρόνια, όταν μας συνδέει η γειτονιά ή το σχολείο, με παιδιά που δεν τα επιλέγουμε εκ των προτέρων, συνήθως δεν αντιλαμβανόμαστε το βαθύτερο νόημα της φιλίας. Εξάλλου δεν είμαστε ακόμα σε θέση να σκεφτόμαστε και να επεξεργαζόμαστε αυτό που μας συμβαίνει και απλά το βιώνουμε απροσχημάτιστα και αυθόρμητα! Η Θοδώρα και η Χρύσα υπήρξαν περισσότερο γειτόνισσες και συμμαθήτριες και αντίζηλες στο παρελθόν, αλλά στο τέλος καταλήγουν πραγματικές φίλες.

 ΕΡ. Το βιβλίο σας αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα ή αφορά εξ ολοκλήρου μυθοπλασία;

ΑΠ. Μυθοπλασία, εξ ολοκλήρου! Βέβαια πάντα υπάρχουν στην «παλέτα των προσωπικών μου εμπειριών» πρόσωπα περίπου σαν τη Χρύσα και τη Θοδώρα, ή τον Σοφοκλή και τον Βαγγέλη, για παράδειγμα.

ΕΡ. Οι «δυο φίλες» συναντώνται τυχαία στην Κωνσταντινούπολη μετά από πολλά χρόνια. Γιατί επιλέξατε την Κωνσταντινούπολη;

ΑΠ. Τίποτα δεν είναι τυχαίο και όλα απορρέουν από τα συναισθήματα που κατακλύζουν τον συγγραφέα και τους ήρωές του. Η Κωνσταντινούπολη συνιστά το πανέμορφο και εμβληματικό σύμβολο συνάντησης των αντίθετων πολιτισμών, μια αληθινή πρωτεύουσα του κόσμου. Οι δυο γυναίκες θα συναντηθούν κι αυτές από δυο τελείως αντίθετες πορείες ζωής και θα συνθέσουν μια αληθινή συνύπαρξη σαν φίλες.

ΕΡ. «Όχι δεν θα κλάψω, γιατί αν θα κλάψω, θα χαθεί η μαγεία…» είναι μια συγκλονιστική φράση. Πόσοι αντέχουν να κρατήσουν τη μαγεία χωρίς δάκρυα;

ΑΠ. Η μαγεία είναι μια δύσκολη και γοητευτική έννοια. Κοντά στην απρόσμενη ομορφιά, κοντά στο απραγματοποίητο όνειρο, κοντά στον Θεό, κοντά στον έρωτα, κοντά στο ανεξήγητο απόλυτο. Αν κλάψεις, χάνεις τη συνέχεια της μαγείας, χάνεις τη μέθεξη, ίσως… Έχετε δίκιο πάντως, πως είναι δύσκολο να μην κλάψεις όταν σου συμβαίνει το ανεξήγητο. Ειλικρινά χαίρομαι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση, πράγμα που σημαίνει πως σας συγκίνησε αυτό το σημείο που για μένα είναι πολύ καίριο και σημαντικό.

ΕΡ. «Κακό πράγμα ο έρωτας. Αναστάτωση, αγωνίες, πίκρες, πληγές… Όσο πιο δυνατός τόσο το χειρότερο» απευθύνει η Χρύσα στην Θεοδώρα. Ο έρωτας είναι καλός ή κακός;

ΑΠ. Υπάρχει καλό ή κακό; Δηλαδή υπάρχουν σαφή όρια ανάμεσα σ’ αυτό που μας ωφελεί, ή μας βλάπτει; Το πάθος είναι πηγή ζωής, ενέργειας και δύναμης αλλά ταυτόχρονα θολώνει τη λογική που εγγυάται την προσοχή, τη σύνεση, την ασφάλεια και τη διάρκεια. Ο έρωτας δεν μπορεί να γεννηθεί αληθινός έξω από το πάθος και γι’ αυτό γίνεται επικίνδυνος για όσους φοβούνται την αστάθεια και την αναστάτωση στη ζωή τους. Αυτό που βιώνουμε όλοι μας οι καθημερινοί άνθρωποι στις προσωπικές μας ζωές απέχει συχνά από το αληθινό πάθος. Συνήθως συμβιβαζόμαστε με το ρεαλισμό της διάρκειας και γι’ αυτό ίσως μας αρέσει να το διαβάζουμε στα μυθιστορήματα ή να το «ζούμε» στις ταινίες.

ΕΡ. «Μήπως γι΄ αυτό το λόγο ήρθατε εδώ κυρία Θεοδώρα μου; Να κλάψετε ελεύθερα, μακριά από την πατρίδα σας;» ρωτάει ο νεαρός Αλί. Μήπως αυτός ήταν ο πραγματικός λόγος που η Θεοδώρα βρέθηκε εκεί;

ΑΠ. Από έναν «ξένο» άνθρωπο συχνά ακούμε αλήθειες για τον εαυτό μας που μας εκπλήσσουν. Η Θοδώρα μεγάλωσε με ένα πείσμα να ορίσει ανεξάρτητα, κυρίαρχα και δυναμικά την προσωπική της ζωή, σαν «στρατηγός» που δεν συγκινείται εύκολα και δεν κλαίει. Όμως η ηλικία που περνάει πια στο δεύτερο ήμισυ, η μυστική της εσωτερική παραδοχή ότι απέτυχε με την ανατροφή του μοναδικού της παιδιού και οι φοβίες που την κυκλώνουν σαν αποτέλεσμα των άκαμπτων εμμονών της με τα διάφορα πιστεύω της την ωθούν να τολμήσει ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Δεν ήθελε να κλάψει, αλλά να που προέκυψε, όταν ελευθερώνεται το συναίσθημά της και ελευθερώνεται από τις εμμονές της σιγά-σιγά, περνώντας απότομα σ’ έναν κόσμο «απέναντι».

ΕΡ. «Ο φόβος γεννά την ελπίδα ή η ελπίδα τον φόβο;» ρωτάτε σ΄ ένα σημείο του βιβλίου σας. Εσείς τι πιστεύετε;

ΑΠ. Ο φόβος είναι σύμφυτος με την ανθρώπινη φύση όσο είναι και η ελπίδα. Θα έλεγα ότι ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος από αίμα, αναμνήσεις, φόβο και ελπίδα. Αν ελπίζεις, τότε πιστεύεις στο όνειρό σου το οποίο αγαπάς. Όσο περισσότερο αγαπάς κάτι, τόσο περισσότερο φοβάσαι μην το χάσεις. Είτε είναι κάτι υπαρκτό, είτε παραμένει όνειρο. Αν δεν ελπίζεις, δεν φοβάσαι, και αν φοβάσαι, είναι επειδή ελπίζεις… Φαύλος κύκλος. Η ανθρώπινη τραγωδία, ή αποθέωση!

ΕΡ. «Το τι θέλει και το τι νομίζει ότι θέλει, και τι τον υποχρεώνουν οι άλλοι να θέλει…» αναφέρει ο Ντίνος σε κουβέντα του με τον Αλί. Πόσο δύσκολο είναι να ξεχωρίσει κάποιος τα πραγματικά δικά του θέλω;

ΑΠ. Είμαστε σαν τον δίσκο του Νεύτωνα, που μάθαμε στο μάθημα Φυσικής του σχολείου. Τον γυρίζουμε γρήγορα με όλα τα χρώματα επάνω του και γίνεται λευκός, ένα χρώμα μόνο. Θέλω να πω ότι όλοι είμαστε μια σύνθεση από όλους τους υπόλοιπους γύρω μας, κοντινούς και μακρινούς. Είναι δύσκολο να καταλάβουμε τι «χρώμα» ακριβώς ή τι «απόχρωση» είμαστε ο καθένας μας χωριστά και μ΄ αυτό τον τρόπο συχνά αντιλαμβανόμαστε πως αυτά που θεωρούμε δικές μας επιδιώξεις, ή δικά μας επιτεύγματα, αποτελούν συνέπειες επηρεασμού του περιβάλλοντός μας.

ΕΡ. «Εγώ άργησα πολύ να κλάψω… Πολύ άργησα»  εξομολογείται η Θοδώρα στην Χρύσα. Τι συμβαίνει στη ψυχή κάποιου που δεν επιτρέπει στον εαυτό του να κλαίει;

ΑΠ. Αυτός που δεν κλαίει ζορίζεται πολύ από τα «πρέπει» του αγώνα μιας δύσκολης κατά κανόνα ζωής. Η Θοδώρα έχει πληγωθεί πολύ νωρίς στη ζωή της από την οικογένεια μέσα στην οποία μεγάλωσε. Οι άνθρωποι που στερούνται την ηρεμία και την καταξίωση σε μικρή ηλικία αναγκάζονται να «σκληρύνουν» για να αποδείξουν την δύναμη και την αξία τους. Το κλάμα έρχεται σαν γιατρειά, μαζί με την απελευθέρωση από τα πολλά «πρέπει» του αγώνα και την συνειδητοποίηση ότι επιτέλους δεν είναι απαραίτητο να δείχνουμε παντού τη δύναμή μας.

ΕΡ. Οι δυο παλιές συμμαθήτριες Χρύσα και Θοδώρα, έγιναν πραγματικές φίλες μετά από 34 χρόνια. Τι ήταν αυτό που τις έφερε πολύ κοντά;

ΑΠ. Ανακάλυψαν τις αδυναμίες τους και τις παραδέχτηκαν. Έτσι λύθηκαν οι παρεξηγήσεις του παρελθόντος. Η απόσταση που τις χώριζε αφορούσε την «υπεροψία» που είχε η μια για την άλλη ως προς τη μόρφωση, ή ως προς την εμφάνιση, για παράδειγμα. Οι γυναίκες κατατρέχονται από τέτοιου είδους συμπλέγματα που τις εμποδίζουν να αντιληφθούν τις αλήθειες και να συμπεριφερθούν με τρόπο φυσικό και ανυπόκριτη αγάπη μεταξύ τους. Όσο μεγαλώνουμε και απομακρυνόμαστε αναγκαστικά από τον στίβο του ανταγωνισμού, τα συμπλέγματα γκρεμίζονται σαν χάρτινοι πύργοι, ενώπιον του κοινού φόβου ότι «τελείωσαν τα ψωμιά μας» ή της κοινής ελπίδας, ή ψευδαίσθησης ότι «τώρα θα τα αλλάξουμε όλα στη ζωή μας, για μια καινούργια αρχή!»

ΕΡ. Ο Ντίνος είναι ένας νεαρός έλληνας, ο Αλί είναι ένας νεαρός τούρκος. Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ τους, υπάρχουν και ομοιότητες;

ΑΠ. Ναι, υπάρχουν διαφορές γιατί μεγάλωσαν σε εντελώς διαφορετικά περιβάλλοντα. Ασφαλώς είναι νέοι της σημερινή εποχής όπου η ψηφιακή επικοινωνία μοιράζει κοινές εμπειρίες, πληροφορίες και εικόνες αλλά η καθημερινότητα δεν παύει να επηρεάζει τις ζωές μας και ασφαλώς η πραγματικότητα βάζει όρια ανάμεσά μας και χαράζει εντελώς διαφορετικά γήπεδα δραστηριότητας. Άλλη η πραγματικότητα του ευκατάστατου Ντίνου στην Αθήνα και άλλη του φτωχότερου Αλί στην Κωνσταντινούπολη που έχει μια πρόσθετη αξία στη ζωή του, την πίστη στον Θεό του. Όμως, αν και οι δυο σκεφτούν για το μέλλον τους σε μια καλύτερη και δικαιότερη κοινωνία, υποθέτω πως δεν θα διαφέρουν πολύ.

ΕΡ. Τι θα θέλατε να πείτε ως επίλογο της κουβέντας μας;

ΑΠ. Σας ευχαριστώ πολύ για τα πολλά και ουσιαστικά θέματα που βάλατε στο τραπέζι της κουβέντας μας γιατί έτσι αποδεικνύεται πως δεν γράφτηκαν οι «Δυο Φίλες» επί ματαίω. Ελπίζω ειλικρινά να έχουμε και άλλη ευκαιρία να κουβεντιάσουμε πάλι.

*** Το βιβλίο «δυο φίλες» της Ελένης Μπεντίλλα κυκλοφορεί από την ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

Μαίρη Γκαζιάνη Γεννήθηκε στα Ιωάννινα.  Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία ενώ τώρα ζωγραφίζει και παράλληλα γράφει. Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο ΕΝΑ ΦΕΓΓΑΡΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της ΤΑ ΠΛΗΚΤΡΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ  από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015.  Γράφει στίχους για τραγούδια, υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός ενώ μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία ασχολείται ερασιτεχνικά.