Δημήτρης Σωτάκης: «Δε μου αρέσουν οι άνθρωποι που προσπαθούν πάρα πολύ»

Συνέντευξη στην Μαίρη Γκαζιάνη

Μετά το απολαυστικό ανάγνωσμα «Η ιστορία ενός σούπερ μάρκετ» ο συγγραφέας Δημήτρης Σωτάκης παραδίδει στους αναγνώστες του το νέο του βιβλίο με τον ιδιόρρυθμο τίτλο «Ο κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο». Διαβάζοντας τον τίτλο του βιβλίου, αναρωτήθηκα σε τι είδους κανιβαλισμό να αναφέρεται ο συγγραφέας. «Η προτεραιότητα μου είναι να διηγηθώ μια απολαυστική ιστορία» μου είπε ο ίδιος, ανακαλύπτοντας όμως σελίδα-σελίδα την ιστορία που αφηγείται, κατάλαβα ότι μέσα από τις ακραίες καταστάσεις που δημιουργεί η σουρεαλιστική γραφή του, οδηγεί τους αναγνώστες σε υπαρξιακές αναζητήσεις. 

ΕΡ. Κύριε Σωτάκη πρόσφατα κυκλοφόρησε το τελευταίο σας βιβλίο με τον τίτλο «Ο κανίβαλος που έφαγε έναν ρουμάνο». Σε τι αναφέρεται;

 ΑΠ. Πρόκειται για την ιστορία ενός εύπορου άντρα, γύρω στα 40, ο οποίος διακατέχεται από μια παράξενη εμμονή, τη λατρεία του για τη Ρουμανία. Όταν συνειδητοποιεί ότι μια οικογένεια Ρουμάνων έχει καταφτάσει στην πόλη του, αρχικά τους κατασκοπεύει και στη συνέχεια επιδιώκει να γίνει ένα κομμάτι της ζωής τους.

 ΕΡ. Πως εμπνευστήκατε το θέμα του βιβλίου;

 ΑΠ. Η πρόθεσή μου ήταν να μιλήσω για τους κοινωνικούς ρόλους που όλοι παίζουμε-συνειδητά ή ασυνείδητα-και πόσο αυτοί επηρεάζουν τη ροή της ζωής μας. Το στοιχείο του κανιβαλισμού ήταν ένα παιχνίδι, ένα εύρημα που όμως δίνει έμφαση στην φαντασιακή πλευρά του βιβλίου, καθώς και στην παραδοξότητα, η οποία χαρακτηρίζει γενικά τη δουλειά μου μέχρι σήμερα.

 ΕΡ. Ποιες είναι οι υπαρξιακές αναζητήσεις του ήρωά σας Ζέριν;

 ΑΠ. Θα έλεγα ότι οι αναζητήσεις του είναι απλούστερες και μάλλον πιο σημαντικές, αναζητά και λαχταρά την αγάπη, τη ζεστασιά της οικογενειακής ζωής, τον έρωτα και τον πόθο για μια γυναίκα. Ίσως οι ίδιοι οι αναγνώστες μπαίνουν στη διαδικασία των υπαρξιακών αναζητήσεων, ακολουθώντας την πλοκή της ιστορίας και τον λαβύρινθο που δημιουργείται μέσα σε αυτές τις παράξενες συνθήκες.

ΕΡ. Ο Ζέριν διακατέχεται από εμμονή για κάθε τι που αφορά τη Ρουμανία. Γιατί επιλέξατε τη Ρουμανία;

 ΑΠ. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σαφής λόγος. Δεν ήθελα απλώς ο ήρωας να είναι κάτοικος της λεγόμενης δυτικής Ευρώπης, δε θα του ταίριαζε ο χαρακτήρας, έτσι τουλάχιστον το είδα την εποχή που το έγραφα. Δεν ήθελα επίσης να είναι πολύ κοντινός μας γείτονας, συνεπώς η Ρουμανία μου φάνηκε μια καλή λύση, μου άρεσε και ηχητικά η συνύπαρξη του Ρ με το Ν.

 ΕΡ. Ο κανιβαλισμός που περιγράφετε στο βιβλίο σας προφανώς παραπέμπει σε κάποιον συμβολισμό. Ποιος είναι αυτός ο συμβολισμός;

 ΑΠ. Παραπέμπει όντως σε συμβολισμό, αν και υπάρχει ανθρωποφαγία στο βιβλίο. Ο κανιβαλισμός στις μέρες μας είναι ένας ηθικός κανιβαλισμός, ψυχολογικής εκδοχής, πόσοι άνθρωποι γύρω μας δεν κανιβαλίζονται καθημερινά, στις προσωπικές τους σχέσεις, σε κάθε δραστηριότητα.

 ΕΡ. Σύμφωνα με την εξέλιξη της ιστορίας, ο πλούσιος κατευθύνει πάντα το «παιχνίδι» κι ο φτωχός αποδέχεται τη αποφάσεις του. Που βρίσκεται η δύναμη στον υλικό ή στον ψυχικό πλούτο;

ΑΠ. Είναι αλήθεια ότι ο ήρωας μου χρησιμοποιεί τον πλούτο για να πετύχει ευκολότερα τον στόχο του. Ωστόσο, δεν τον θεωρώ έναν ανήθικο άνθρωπο, οι προθέσεις του δεν είναι κακές, «εισβάλει» στην οικογένεια για να πάρει και να δώσει αγάπη, όμως, ναι, όλα γίνονται απλούστερα με τη δύναμη του υλικού πλούτου. Η δύναμη σε ό,τι έχει να κάνει με τις ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις, σαφώς βρίσκεται στα ψυχικά χαρίσματα, όμως η υλική δύναμη αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο όπλο στις σύγχρονες κοινωνίες.

 ΕΡ. Και ποια είναι η δύναμη που συνήθως επικρατεί;

 ΑΠ. Όλα έχουν να κάνουν με την ποιότητα και την προσωπικότητα των ανθρώπων. Για κάποιους που ελκύονται από τον υλικό πλούτο, δεν έχω να πω κάτι, είναι μια εύκολη αφελής πραγματικότητα, μια φτήνια, όμως κατανοώ τη στάση αυτή. Θεωρώ ότι δεν είναι σαφές τι επικρατεί, όλα επικρατούν, η ανθρωπότητα χωράει και τα δύο φαινόμενα.

 ΕΡ. Γιατί ο Ζέριν επιλέγει τον κανιβαλισμό αντί της φυσικής απόστασης και τι θέλατε να τονίσετε πίσω από αυτήν την επιλογή;

 ΑΠ. Δεν υπήρχε άλλη επιλογή. Αν έφευγε, οι υπόλοιποι δε θα μπορούσαν να ζήσουν ελεύθεροι. Θα ήταν γεμάτοι ενοχές στην ιδέα ότι ο πατέρας, εξοστρακισμένος απ’ αυτούς, βρίσκεται κάπου μόνος και έρημος, χωρίς κανέναν πια στον κόσμο. Δε θα μπορούσαν να ζήσουν με ένα τέτοιο δεδομένο. Ο κανιβαλισμός αποτέλεσε μια ιερή πράξη, με αυτόν τον τρόπο ο πατέρας θα μείνει για πάντα μέσα τους κι εκείνοι θα ξεκινήσουν τη νέα τους ζωή.

 ΕΡ. Τι οδηγεί τον πατέρα της ρουμάνικης οικογένειας Φλάβιου να υποκύψει στην απόφαση του Ζέριν;

 ΑΠ. Ο πατέρας διαθέτει από την αρχή μια παθητική στάση. Αρχικά γοητεύεται και ο ίδιος από την προσωπικότητα του Ζέριν και σταδιακά ο θαυμασμός και ο σεβασμός του προς εκείνον μεγεθύνονται. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι θυσιάζεται για το μέλλον των παιδιών του, όμως κι αυτό το επιχείρημα δεν είναι ισχυρό, τόσο όσο για να φτάσει σε μια εξωφρενική πράξη.

 ΕΡ. Στο κυνήγι της ευτυχίας του Ζέριν πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ο έρωτας. Γιατί προσπαθεί να υιοθετήσει μια  έτοιμη ευτυχία αντί να δημιουργήσει τη δική του;

 ΑΠ. Σωστή παρατήρηση. Όμως από τη δική του οπτική γωνία, εκείνος είναι που δημιουργεί τις συνθήκες, ώστε να μεταμορφωθεί, να μεταλλαχθεί όλη η εσωτερική ατμόσφαιρα της οικογένειας υπέρ του, στα μάτια του ο ίδιος αποτελεί τον κινητήριο μοχλό, έτσι αισθάνεται.

ΕΡ. Η κινητήριος δύναμη που προκαλεί ο έρωτας είναι μια ουτοπία, ματαιοδοξία ή ευτυχία;

 ΑΠ. Ό, τι και να είναι, αξίζει τον κόπο. Ο έρωτας δίνει νόημα και ηδονή στην ύπαρξη, σε αυτό που αποκαλούμε εαυτό, και οι συνέπειές του δεν έχουν σημασία. Μάλλον είναι και τα τρία που αναφέρετε, όλα επιθυμητά και καλοδεχούμενα.

 ΕΡ. Στη σημερινή πραγματικότητα ποιοι άνθρωποι βρίσκονται πίσω από το πρόσωπο του Ζέριν και ποιοι πίσω από το πρόσωπο του Φλάβιου και της Ιονέλας;

 ΑΠ. Στις μέρες μας πολλοί- εν δυνάμει- θα μπορούσαν να υποστηρίξουν όλους τους ρόλους των πρωταγωνιστών, έτσι λειτουργεί η ανθρώπινη φύση, πόσοι υποφέρουν από ηθικό κανιβαλισμό, πόσοι τον ασκούν και πολλές φορές κάτω από μια αλλόκοτη συναίνεση, η οποία κρύβει μέσα της και μια παρεκκλίνουσα ηδονή.

ΕΡ. Που οφείλεται η απόλυτη προσαρμοστικότητα των παιδιών στις καταστάσεις. Τα παιδιά είναι χωρίς άποψη και κρίση;

 ΑΠ. Θα έλεγα ότι τα παιδιά είναι ερωτευμένα με τον νέο τους πατέρα. Είναι μικρά και πράγματι φαίνονται αμέτοχα στην εξέλιξη της ιστορίας. Είναι μάλλον σε ηλικία που ναι, μοιάζουν αμέτοχα και χωρίς κρίση, μπορεί να είναι έτσι.

 ΕΡ. Στα βιβλία σας υπάρχει η κριτική παρατήρηση της σύγχρονης εποχής από τον συγγραφέα ή θέλετε να μεταδώσετε κάτι περισσότερο στους αναγνώστες σας;

 ΑΠ. Η παρατήρηση της σύγχρονης εποχής είναι μοιραία. Στο μέλλον θα λέμε ότι αυτό το βιβλίο γράφτηκε το 2017 συνεπώς θα συνδέεται άμεσα με την εποχή του, θα θεωρείται-αν και δεν έγινε συνειδητά-προϊόν εκείνης της εποχής. Προσωπικά θα πω ότι ασκώ μια κριτική, για τον τρόπο που γενικά διαχειριζόμαστε τη ζωή μας, αλλά σε γενικές γραμμές η προτεραιότητα μου είναι να διηγηθώ μια απολαυστική ιστορία.

 ΕΡ. Πολλά βιβλία σας έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες, το βιβλίο σας «Το θαύμα της αναπνοής» κατέκτησε το βραβείο Athens Prize for Literature και ήταν υποψήφιο για το Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας, καθώς και για το βραβείο Jean Monnet στη Γαλλία. Ποια συναισθήματα σας προκαλεί αυτή η σημαντική αναγνώριση;

 ΑΠ. Είμαι ευγνώμων για όσα έχουν γίνει. Η πορεία των βιβλίων μου στο εξωτερικό είναι σχεδόν μια μεταφυσική εμπειρία, είναι τόσο παράξενο να συναντάς αναγνώστες σε διαφορετικά μήκη και πλάτη του κόσμου και να σου κάνουν σχόλια και παρατηρήσεις για ένα συγκεκριμένο κεφάλαιο του βιβλίου και βέβαια να αποκτάς νέους φίλους, μια καινούρια ζωή.

 ΕΡ. Συχνά ταξιδεύετε στο εξωτερικό για παρουσιάσεις των βιβλίων σας. Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για την πιο πρόσφατη εμπειρία σας;

ΑΠ. Μόλις επέστρεψα από την Τουρκία, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη, βρισκόμουν  εκεί καλεσμένος από τον Τούρκο εκδότη μου για επισκέψεις σε σχολεία, συνεντεύξεις και κυρίως για τη συμμετοχή μου στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σμύρνης. Ήταν ένα φανταστικό ταξίδι. Οι Τούρκοι αναγνώστες είναι πολύ ζεστοί και φανατικοί βιβλιοφάγοι, η Τουρκία είναι μια πολύ οργανωμένη χώρα στον χώρο του βιβλίου, δυστυχώς εμείς απέχουμε πολύ απ’ αυτό. Έχουν κυκλοφορήσει εκεί δύο βιβλία μου, «Το θαύμα της αναπνοής» και «Η ιστορία ενός σούπερ μάρκετ» και σύντομα θα κυκλοφορήσει και «Ο κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο».

ΕΡ. Αφού σας ευχαριστήσω και σας ευχηθώ καλοτάξιδο το νέο βιβλίο σας, θα σας ζητήσω να κλείσετε αυτή τη συνέντευξη με μια δική σας φράση.

ΑΠ. Εγώ σας ευχαριστώ για τις ενδιαφέρουσες ερωτήσεις. Μία φράση που θα αφήσω ανεξήγητη «Δε μου αρέσουν οι άνθρωποι που προσπαθούν πάρα πολύ».

*Το βιβλίο «Ο κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο» του Δημήτρη Σωτάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

Μαίρη Γκαζιάνη

Γεννήθηκε στα Ιωάννινα.  Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία ενώ τώρα ζωγραφίζει και παράλληλα γράφει. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.

Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο ΕΝΑ ΦΕΓΓΑΡΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της ΤΑ ΠΛΗΚΤΡΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ  από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015.  Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της ΑΛΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ από την Εμπειρία Εκδοτική.

Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από τριακόσιες συνεντεύξεις. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή ΚΑΛΩΣ ΤΟΥΣ πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών.

Γράφει στίχους για τραγούδια ενώ μεγάλη της αγάπη είναι το θέατρο με το οποίο ασχολείται ερασιτεχνικά.