Ο ξεχασμένος αστρονόμος που ίδρυσε επίσης την την Μετεωρολογία και έλυσε το πρόβλημα της Ύδρευσης Αθηνών από τη λίμνη Μαραθώνος
Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη (*)
Τον επιστήμονα Δημήτριο Αιγινήτη τον γνωρίζουν λίγοι. Άλλωστε αυτή είναι η μοίρα των μεγάλων επιστημόνων. Είναι ελάχιστα γνωστοί σε σύγκριση με κάποιους καλλιτέχνες του λαϊκού άσματος ή ποδοσφαιριστές ή τηλεοπτικούς αστέρες που γίνονται ινδάλματα και τους επισκιάζουν. Και αυτά συμβαίνουν σε κοινωνίες που τα νεαρά μέλη της έχουν τέτοια πρότυπα και ρηχά ιδανικά.
Ο Δημήτριος Αιγινήτης, για όσους δεν τον γνωρίζουν, είναι εκείνος που αναβάθμισε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ίδρυσε την Ακαδημία Αθηνών, το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, την μετεωρολογική Υπηρεσία, εισήγαγε το Γρηγοριανό ημερολόγιο και στη δική του προτροπή προς την Πολιτεία, οφείλεται η εκμετάλλευση των νερών της λίμνης του Μαραθώνα, για την ύδρευση της Αθήνας.
Ο Αιγινήτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1862, σπούδασε στο Παρίσι όπου έβαλε κυριολεκτικά τα γυαλιά στους Ευρωπαίους επιστήμονες, με την εργασία του πάνω στην αιώνια μεταβολή της αποστάσεως των πλανητών απο τον Ήλιο, με την οποία κατέρριψε την μέχρι τότε επικρατούσα θεωρία για το αμετάβλητο των αποστάσεων μεταξύ πλανητών και Ηλίου.
Η ανακάλυψή του αυτή, είχε παγκόσμια απήχηση και οι ξένοι επιστήμονες τον τοποθέτησαν μεταξύ των μεγαλυτέρων αστρονόμων της εποχής εκείνης. Αν και θα μπορούσε, αν παρέμενε στο Παρίσι, να εξασφαλίσει μεγάλη επιστημονική καριέρα, εν τούτοις ήρθε στην Ελλάδα όταν τον κάλεσε ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης το 1889 και ανέλαβε την διεύθυνση του Αστεροσκοπείου Αθηνών, παρά τις δελεαστικές προτάσεις Γάλλων και Αμερικανών. Ο πατριωτισμός του υπερίσχυσε τότε των φιλοδοξιών του. Ήρθε στην Ελλάδα για να προσφέρει και προσέφερε τόσα πολλά, που εμείς για να τον ανταμείψουμε τον ξεχάσαμε !
Ο Αιγινήτης ίδρυσε στην ουσία το Αστεροσκοπείο το οποίο την εποχή εκείνη ήταν μόνο κατ’ όνομα. Θεμελιώθηκε το 1842 στο λόφο Νυμφών στο Θησείο κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης Ηλίου, παρουσία του βασιλιά Οθωνα της κυβερνήσεως και της Ιεράς Συνόδου. Τον πανηγυρικό εκφώνησε ο καθηγητής Γεώργιος Βούρης, πρώτος διευθυντής του Αστεροσκοπείου που χρηματοδοτήθηκε με 500.000 δρχ. από τον βαρόνο Γεώργιο Σίνα, πρόξενο τότε της Ελλάδος στη Βιέννη.
Όταν ανέλαβε ο Αιγινήτης, το 1889, έκτισε νέα κτίρια, έφερε με εράνους που έκανε ο ίδιος μεγάλα τηλεσκόπια και σεισμογράφους, ίδρυσε την χρονομετρική υπηρεσία, ενώ εγκατέστησε πάνω απο εκατό μετεωρολογικούς σταθμούς για να μελετηθεί το κλίμα της Ελλάδος. Με τις έρευνες του απέδειξε, ότι η θερμομετρική κατάσταση της Αθήνας, της Σμύρνης και της Κύπρου απο την αρχαιότητα μέχρι σήμερα δεν μεταβλήθηκε καθόλου.
Το 1892 διορίστηκε καθηγητής στη Σχολή Ευελπίδων και εκεί γνωρίστηκε με τον τότε εύελπι και μετέπειτα δικτάτορα στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο. Και όταν ο τελευταίος έκανε το 1926 την δικτατορία του, διόρισε τον Αιγινήτη υπουργό Παιδείας. Απο την θέση αυτή ο Αιγινήτης άρπαξε την ευκαιρία να ιδρύσει αυτό που έλειπε απο την Ελλάδα, την Ακαδημία των Αθηνών.
Στον Αιγινήτη οφείλεται η κατασκευή της Λίμνης Μαραθώνος. Αυτός παρότρυνε τους εκπροσώπους του κράτους να προχωρήσουν στην κατασκευή της, γιατί έβλεπε πως η Αθήνα συν τω χρόνω, θα έχει σοβαρό πρόβλημα υδρεύσεως. Ο μεγάλος αυτός Ελλην επιστήμων απασχολήθηκε ακόμα και με το ενεργειακό πρόβλημα της Ελλάδος. Κατόπιν μελέτης του Ευρίπου την οποία ανακοίνωσε σε συνεδρία της Ακαδημίας Αθηνών, στις 17 Ιανουαρίου 1929, υπέδειξε τη χρησιμοποίηση της παλίρροιας του Ευρίπου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενεργείας. Είναι απορίας άξιον, γιατί το κράτος δεν αξιοποίησε την ιδέα αυτή.
Αξιόλογες προσφορές και έργα του Αιγινήτη στην πατρίδα ήταν : Η αλλαγή της ώρας με παράλληλη ένταξη μας στο παγκόσμιο χρονομετρικό σύστημα των ωριαίων ατράκτων (Ιούλιος 1916), αντικατάσταση του Ιουλιανού ημερολογίου με το Γρηγοριανό το 1923 επι Πλαστήρα, εισαγωγή στην Ελλάδα του διεθνούς συστήματος μέτρων και σταθμών κ.α.
Ο Δημήτριος Αιγινήτης ήταν μια σπουδαία και συνάμα φωτεινή προσωπικότητα. Η Κοινωνία των Εθνών τον διόρισε μόνιμο μέλος της Επιτροπής για το Γρηγοριανό Ημερολόγιο και το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνωρίζοντας τις μεγάλες και σπουδαίες υπηρεσίες του τον κατέταξε μεταξύ των ανωτάτων οφφικιούχων του. Η μνήμη του έχει τιμηθεί πριν από αρκετά χρόνια από τον Πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών κ. Αντώνη Κουνάδη σε Συνεδρία της Ακαδημίας, για ο σπουδαίο έργο που έχει προσφέρει.
