Βιολέττα Μαράντου-Παυλέα:Η φιλοσοφία εμπερικλείει την φιλότητα του νου προς κάθε είδους γνώση

Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη 

Η Βιολέττα Παυλέα είναι ψυχοθεραπεύτρια-σύμβουλος προσωποκεντρικής προσέγγισης και συγγραφέας βιβλίων εσωτερικής ψυχολογίας και συνειδητότητας. Απέκτησε πτυχίο ψυχολογίας από το Κολλέγιο Ανθρωπιστικών Επιστημών (The Athens College of Arts). Ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στο Institution for Counseling & Psychological Studies (ICPS) και απέκτησε με διάκριση τον τίτλο Μ. Sc. στην Προσωποκεντρική – Συμβουλευτική ψυχοθεραπεία από το University of Strathclyde, UK.

Από το 1990 έως και το 2005 εντρύφησε στον τομέα της εσωτερικής ψυχολογίας και ψυχολογίας βάθους, με πλήθος βιωματικών σεμιναρίων δίπλα στον πνευματικό δάσκαλο μεταφυσικής Γεώργιο Βουλούκο, ενώ εκείνο το διάστημα υπήρξε ερευνήτρια της φιλοσοφίας και δασκάλα της γιόγκα.

ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: Κυρία Παυλέα, είστε ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια – σύμβουλος προσωποκεντρικής προσέγγισης, έχετε ασχοληθεί με την έρευνα της φιλοσοφίας, υπήρξατε δασκάλα της γιόγκα. Τι σάς οδήγησε στις παραπάνω επιλογές;

ΒΙΟΛΕΤΤΑ ΜΑΡΑΝΤΟΥ-ΠΑΥΛΕΑ: Είμαι απόφοιτος ψυχολογίας και κάτοχος μεταπτυχιακού προσωποκεντρικής ψυχολογίας. Η ενασχόλησή μου με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία προέκυψε πολλά χρόνια πριν από την προσωπική μου ανάγκη για πνευματική τροφή, την οποία παρέχει γενναιόδωρα ο  πλούτος των ιδεών των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Η μελέτη της ελληνικής φιλοσοφίας άλλωστε είναι απαραίτητη για κάθε στοχαστή που αναζητά ουσιαστικές απαντήσεις για την φύση του ανθρώπου.

Ναι, έκανα γιόγκα για αρκετά χρόνια και υπήρξα δασκάλα της γιόγκα για ένα  μικρό χρονικό διάστημα. Η φιλοσοφία και η πρακτική της γιόγκα μού έδωσαν πολλές απαντήσεις για την ολιστική κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης, καθώς η γιόγκα βλέπει το ανθρώπινο ον ως ενιαίο σύστημα, όπου ο νους η ψυχή και το σώμα συσχετίζονται και αλληλεπιδρούν. «Νους υγιής εν σώματι υγιή», όπως έλεγαν οι αρχαίοι φιλόσοφοί μας.

Θεωρώ ότι η φιλοσοφία ως όρος εμπερικλείει την φιλότητα του νου προς κάθε είδους γνώσης μέσα από την οποία ο εαυτός εμπλουτίζεται και αποκτά σοφία. Διαπιστώνω κι εγώ, βλέποντας πίσω στο παρελθόν, ότι όλες οι αναζητήσεις μου προέκυπταν από την ανάγκη να διερευνήσω  τον εαυτό μου μέσα από πολλούς δρόμους και να βρω απαντήσεις σε προσωπικά υπαρξιακά ερωτήματα. 

Μ.Γ.: Κεντρικό αντικείμενο της εργασίας σας αποτελεί πάντα η μελέτη της ψυχής. Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η έρευνα της ψυχής;

Β.Μ.-Π.: Όταν αναφέρομαι στην μελέτη της ψυχής, εννοώ την αναζήτηση της γνώσης που επιτρέπει να κατανοηθεί η ανθρώπινη ύπαρξη σε βάθος. Αυτή η αναζήτηση ξεκινάει όμως πάντα από τον εαυτό μας και την επιθυμία να εμβαθύνουμε και να γνωριστούμε με τις άγνωστες πλευρές μας, από την ανάγκη να πάρουμε απαντήσεις και να κατανοήσουμε αυτό που είμαστε ως ολότητα και όχι απομονωμένοι στο μικρό νησάκι της συνειδητής ύπαρξής μας.

Ο όρος ψυχή εμπεριέχει πολλές έννοιες και θα ήθελα να τον αποδώσω εν συντομία ως το πνευματικό στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης. Στην πλατωνική θεώρηση η ψυχή αποτελείται από ένα θνητό και ένα αθάνατο μέρος, εγκλωβισμένη μέσα στο υλικό σώμα. Πολλοί σύγχρονοι ψυχολόγοι και νευροεπιστήμονες δεν αποδέχονται την ύπαρξη της  ψυχής και ανάγουν τις λειτουργίες της στην νευρωνική δραστηριότητα του εγκέφαλου,  θεωρώντας τον υπεύθυνο για όλες τις γνωστικές και συναισθηματικές λειτουργίες. Αντίστοιχα υπάρχουν στοχαστές που αποδίδουν στον όρο ψυχή μόνο μεταφυσική και πνευματική διάσταση, αποκλείοντας έτσι την ενεργή συμμετοχή της στη συνειδητή πραγματικότητα και την ανάμειξή της στα φυσικά γεγονότα της ύπαρξης.

Οι αρχαίοι Έλληνες στο σύνολό τους αναγνωρίζουν την ψυχή ως την πνευματική αρχή στον περιορισμό της υλικής εκδήλωσης και δραστηριότητας. Ο Πλάτωνας ταυτίζει το θνητό μέρος της ψυχής με το σώμα και εξηγεί ότι η ψυχή ασθενεί εξαιτίας της συνύπαρξης με το σώμα. Η -αλόγιστη- διάθεση του σώματος επηρεάζει την ψυχή και την οδηγεί σε ψυχικές ασθένειες. Αντίθετα οι -μέτρον άριστον- αρετές του σώματος υποδεικνύουν και μια εύρωστη πνευματικά ψυχή.

Προσωπικά, όταν λέω ότι αντικείμενο της εργασίας μου είναι η ψυχή, εννοώ ακριβώς το να είμαι συνειδητή, ώστε να μη διαχωρίζω τον εξωτερικό εαυτό μου από την εσωτερική μου ύπαρξη, αλλά να αφουγκράζομαι, όσο γίνεται, τη φωνή που ξεπηδάει από το βαθύτερο είναι μου. Είναι μια διαδικασία που αποφέρει πολύτιμη γνώση και  επίγνωση, μία διαρκής επαγρύπνηση που ορίζει την ηθική και τη συνείδησή μου.

Ως σύμβουλος ψυχικής υγείας επίσης έρχομαι πολλές φορές κοντά στα βαθύτερα επίπεδα της ύπαρξης του ανθρώπου. Μπορείς να ακούσεις την εσωτερική φωνή του πελάτη σου, τα ενδόμυχα κίνητρα, τα μύχια θέλω, τις βαθύτερες προθέσεις και ταυτόχρονα να αναγνωρίσεις    στη διαδικασία της θεραπευτικής σχέσης τις ασυμφωνίες με τον εσωτερικό εαυτό του πελάτη που τον οδηγούν σε σύγκρουση. Σ’ αυτές τις συναντήσεις αναδύεται ένας πλούτος γνώσεων, καθώς έρχεσαι σε ουσιαστική επαφή με ένα άλλο ον, μια πορεία μάθησης ανεξάντλητη και με αυτή την έννοια, ναι, είμαι σε συνεχή έρευνα αλλά και δέος και σεβασμό μπροστά στην δυνητικά απεριόριστη γνώση που προσφέρει η ανθρώπινη παρουσία. 

Μ.Γ.: Πού βασίζεται η ανάπτυξη και η αυτοπραγμάτωση της ψυχής και τι χρειάζεται ώστε να επιτευχθεί;

Β.Μ.-Π.: Όταν μιλάμε για αυτοπραγμάτωση της ψυχής, εννοούμε την πραγματοποίηση των πνευματικών, ψυχικών και σωματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου που οδηγεί στην αίσθηση της πληρότητας και της εσωτερικής ισορροπίας, σύμφωνα και με τον προσωποκεντρικό Καρλ Ρότζερς.

Αναζητώντας απάντηση στο ερώτημά σας, θα καταφύγω στον συνιδρυτή της ανθρωπιστικής ψυχολογίας Αβραάμ Μάσλοου ο οποίος δημιούργησε μια κλίμακα αναγκών, γνωστή ως πυραμίδα του Μάσλοου. Στο τελευταίο σκαλοπάτι της τοποθέτησε την αυτοπραγμάτωση, εξηγώντας ότι εκεί ο εαυτός καλείται να υποστηρίξει ανάγκες που θα του επιτρέψουν να εκφράσει πληρέστερα τις δυνατότητές του ως ανθρώπινο ον.

Με αυτή την έννοια μάς υπέδειξε την διαδρομή ως μια συνεχή ανάπτυξη, εξέλιξη και ωρίμαση του ίδιου του ανθρώπου. Μία πορεία υπέρβασης και προσπάθεια αναγνώρισης κι εκτίμησης του εαυτού. Δεν μπορείς να οδηγηθείς στην αυτοπραγμάτωση, αν δεν υπάρχει ήδη ένα είδος αυτογνωσίας, ούτε να ζητήσεις το καλύτερο για σένα, αν δεν γνωρίζεις το καλύτερο. Ίσως υπό αυτό το πρίσμα ο Μάσλοου πίστευε ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τη μοίρα του. 

Μ.Γ.: Έχετε ασχοληθεί επί σειρά ετών με τη σκέψη του Γιουνγκ. Είναι η βάση πάνω στην οποία στηρίζετε την προσωποκεντρική προσέγγιση ως σύμβουλος-ψυχοθεραπεύτρια;

Β.Μ.-Π.: Ο Γιουνγκ υπήρξε προσωπικό εφαλτήριο για την κατανόηση της εσωτερικής ζωής και κορυφαίος  δάσκαλος για την κατανόηση των συμβόλων και των ονείρων, ως γλώσσα με την οποία η ψυχή επικοινωνεί τον κόσμο της στη συνείδηση, για την κατανόηση  της αχαρτογράφητης από την συνείδηση πλευράς της ανθρώπινης ύπαρξης. Αν βέβαια δεν υπάρχουν τέτοια βιώματα και αναζητήσεις, ο Γιουνγκ δεν μπορεί να κατανοηθεί. Γι’ αυτό και θα έλεγα ότι είναι «παραγνωρισμένος» από πολλούς ψυχοθεραπευτές  και ψυχολόγους. Η μελέτη της εσωτερικής διάστασης του ανθρώπου είναι αδύνατη για μένα χωρίς την πολύτιμη γνώση του Γιουνγκ.

Δεν θα έλεγα όμως ότι είναι η βάση πάνω στην οποία στηρίζομαι, αλλά ένα μεγάλο εργαλείο που με βοηθάει να γίνομαι περισσότερο προσωποκεντρική σύμβουλος, με την κυριολεκτική και ουσιαστική έννοια. Η προσωποκεντρική  συμβουλευτική βασίζεται στη σχέση ανάμεσα στον πελάτη και τον σύμβουλο, στην επαφή, την κοινωνία και την επικοινωνία. Είναι μια συνάντηση κορυφής δύο ανθρώπων στην διάρκεια της οποίας εκπληρώνεται η ανάγκη για το «σχετίζεσθαι», μέσα από το οποίο προκύπτουν όλες οι ιάσεις, όπως έχει ερευνητικά διαπιστωθεί.

Η θεραπευτική προσωποκεντρική σχέση ανοίγει διόδους προς το σχεσιακό βάθος, το ουσιαστικό «σχετίζεσθαι». Νομίζω ότι η επαφή και η επικοινωνία θεραπευτή-πελάτη, όπως την προσφέρει η προσωποκεντρική προσέγγιση, είναι η βάση της πνευματικότητας αλλά και της πνευματικής ζωής. Τα βασικά προσωποκεντρικά εργαλεία για να συνάψεις θεραπευτικό δεσμό είναι η ενσυναίσθηση, η αυθεντικότητα, η συμφωνία με τον εαυτό μας• εργαλεία που απαιτούν ήθος, δηλαδή πνευματική και διανοητική καθαρότητα, ώστε αμερόληπτα και εμπιστευτικά να συνυπάρξεις, προσφέροντας ό,τι καλύτερο έχει η ύπαρξή σου σ’ ένα άλλο ανθρωπινό ον.

Η μεταπτυχιακή μου εργασία ήταν ακριβώς αυτό: αν σχεσιακό βάθος και πνευματικότητα συσχετίζονται, αν δηλαδή η στιγμή ουσιαστικής συνάντησης που χαρακτηρίζεται και από μια διαστολή συνείδησης σχετίζεται με την πνευματικότητα του ανθρώπου, όπως αποδείχθηκε στην έρευνα. Οι βασικές αρχές της προσωποκεντρικής και οι συνθήκες του Καρλ Ρότζερς θεωρώ ότι είναι το θεμέλιο για το «σχετίζεσθαι» σε κάθε μορφή ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης και ουσιαστικής συνύπαρξης  με τον συνάνθρωπο και κατ’ επέκταση και με τον ίδιο τον εαυτό. Η επαφή μου την προσωποκεντρική προσέγγιση υπήρξε καθοριστική και με οδήγησε σε συγκλονιστικές αλλαγές, προσωπικές, φιλοσοφικές και πνευματικές, όλες ακόμα υπό εξέλιξη. 

Μ.Γ.: Παράλληλα είστε συγγραφέας. Τι είδους βιβλία γράφετε;

Β.Μ.-Π.: Έχω γράψει βιβλία που επεξεργάζονται την πνευματική συνειδητότητα του ανθρώπου και αναφέρονται στην πνευματική διάσταση της ύπαρξης. Θα χαρακτήριζα επίσης τα βιβλία  μου ως βιβλία πνευματικής ψυχολογίας και ψυχοθεραπείας, καθώς εντρυφούν στην σχέση του ανθρώπου με το θείο κομμάτι του και την δυνατότητά του να συσχετιστεί με ανωτέρα επίπεδα συνείδησης. «Η Δημιουργική Δύναμη του Λόγου Χριστού» είναι ένα βιβλίο που εστιάζεται στην πνευματική έμφυτη δυνατότητα του ανθρώπου να αυτοεκπληρώνεται ως θεϊκό ον. «Ο 8^Ο ψαλμός του Δαβίδ» είναι βιβλίο  έρευνα στην υπαρξιακή αγωνία του Δαβίδ όπως μας παρουσιάζεται από το υλικό των ψαλμών του, αναδεικνύοντας την ποιότητα της συνειδητότητας και την σχέση του με τον Θεό του. «Ο Δάσκαλος και μαθητής», ένα βιβλίο  που αναφέρεται στο πνευματικό σχετίζεσθαι, στην  πνευματική αλληλεπίδραση που συντελείται μέσου του φιλοσοφικού έρωτος ανάμεσα στον δάσκαλο, φορέα  της ιερής γνώσης, και τον μαθητή, αναζητητή. Και  το  «Ένας διάλογος ανάμεσα στην Ψυχή και το Πνεύμα για την Αλήθεια», ένα βιβλίο που απάντα σε ερωτήσεις για την πνευματική υπόσταση  της αλήθειας. Όλα Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος. 

Μ.-.Γ.: Με την ποίηση πως έτυχε ν΄ ασχοληθείτε;

Β.Μ.-Π.: Με την ποίηση έχω δεσμό από μικρό παιδί, αφού θυμάμαι τον εαυτό μου να γράφει πάντα. Ο νους μου επιστρέφει συνεχώς στην ποίηση για ανάπαυση και τροφή. Η πολυπλοκότητα των λεκτικών γρίφων αλλά και η αφαιρετική ικανότητα του ποιητικού λόγου, όπως και η εμπλοκή της ποίησης  στην μεταφυσική  διάσταση της ζωής, εννοώ την αίσθηση του άγνωστου και του ονείρου  με την οποία σχετίζεται η ποίηση, είναι μια αφάνταστη ικανοποίηση για μένα.

Έχω εκδώσει δυο ποιητικές συλλογές  το «Φαντασίας άλλοθι» και τη «Χώρα της Σιωπής», Εκδόσεις Οδυσσέας, ενώ είναι υπό έκδοση πέντε νέες ποιητικές συλλογές από Εκδόσεις Κάκτος.

Αγαπώ τον Ελύτη και απολαμβάνω την καθαρότητα του λόγου του. Αισθάνομαι ευτυχία διαβάζοντας τα απέριττα, ανιδιοτελή ποιήματα της Έμιλι Ντίκινσον και λατρεύω τον ρεαλιστή μυστικιστή Γουόλτ Γουίτμαν. 

Μ.Γ.: Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο σας «Η Νίκη της Σαμοθράκης και τα Καβείρια Μυστήρια». Με τι έρχεται σε επαφή ο αναγνώστης;

Β.Μ.-Π.: Ο αναγνώστης θα έρθει σε επαφή με γνώση φιλοσοφίας, ψυχολογίας θρησκευτικού μυστικισμού,  έρευνας και ποίησης. Πολύπλευρο βιβλίο, εύχομαι να  αρέσει και να εμπνεύσει στοχασμούς! Θέλω να το υπογραμμίσω ότι είναι ένα βιβλίο που αγκαλιάζει την ιερή, λησμονημένη γνώση πολυποίκιλα, καθώς ενώνει πολλές πλευρές της γνώσης, στην προσπάθεια να βρεθούν απαντήσεις στα Καβείρια Μυστήρια. Χρειάστηκε κυριολεκτικά να χαθώ στη σαμοθρακιώτικη θάλασσα των μυστών και να ναυαγήσω μέσα στον χρόνο, για να ανασύρω κάποιες -δικές μου- αλήθειες, οι οποίες εύχομαι να αγγίξουν και άλλους. 

Μ.Γ.: Τι σας έκανε ν΄ ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο θέμα;

Β.Μ.-Π.: Δεν υπάρχει απάντηση ή, αν υπάρχει, είναι μεταφυσική. Ας πούμε μία εσωτερική παρότρυνση που ξεκίνησε με το ποίημα ως αίτημα της επιστροφής της Νίκης. 

Μ.Γ.: Πως συνδέεται η Νίκη της Σαμοθράκης με τα Καβείρια Μυστήρια;

Β.Μ.-Π.: Η Νίκη ούτως ή άλλως συνδέεται, αφού βρέθηκε  στο ιερό των Κάβειρων – Μεγάλων Θεών. Στο βιβλίο συνδέω την αισθητική τελειότητα της θεάς Νίκης με την πνευματική τελειότητα των απόκρυφων μυστήριων. Το μυστήριο της γενέσεως, ως γνωστόν, ήταν η γνώση που παρέδιδαν στους νεόφυτους οι θεοί Κάβειροι. Δεν θα μπορούσα παρά να οδηγηθώ στον μύστη της φιλοσοφίας, τον Πλάτωνα, που στοχάζεται την ανδρόγυνη απαρχή της ψυχής και την παρουσιάζει ως «πτερόεσσα και ένθεο», αντιπαραβάλλοντας την ιδεατή όψη της  χρυσόφτερης Νίκης. Η μυημένη ψυχή που βρήκε και φόρεσε τα φτερά της κατά τον Πλάτωνα είναι αυτή που  δύναται να διαφύγει από το Σπήλαιο των Σκιών, και αυτή είναι για μένα η Ψυχή-Νίκη, η ψυχή του ελληνικού μυημένου πνεύματος. 

Μ.Γ.: Στις σελίδες του βιβλίου σας αποκαλύπτονται τα «Μυστήρια» που γνώριζαν μόνο οι μυημένοι;

Β.Μ.-Π.: Τα Καβείρια και τα Ελευσίνια Μυστήρια μυούσαν στην ιερή γνώση της εν θεώ φύσης του ανθρώπου. Οι μυημένοι αποκρύπτουν τα μυστήρια στη ψυχή και τον νου τους και έτσι δεν υπάρχουν ομολογίες και αποκαλύψεις των τελετουργικών τους, παρά λίγες, υπαινικτικές μαρτυρίες που υπαινίσσονται. Ακόμη και στις μέρες μας που η γνώση είναι προσβάσιμη σε όλους, η εσωτερική γνώση απευθύνεται στους μυημένους και εννοώ στους υποψιασμένους να μεταλάβουν και να κοινωνήσουν την εσωτερική διάσταση της ύπαρξής τους. 

Μ.Γ.: Με ποιον τρόπο εξακολουθούν να επηρεάζουν και να εμπνέουν τα πλήθη;

Β.Μ.-Π.: Τα «πλήθη» των αμύητων  έλκονται  και διαπαιδαγωγούνται, καθώς το φως της αληθινής πραγματικότητας δεν υποσκιάζεται. Σκεφθείτε τη Νίκη δεσπόζουσα στο Λούβρο• εκθειάζεται και θαυμάζεται γι’ αυτό που αποπνέει: μυστήριο, ωραιότητα και ήθος. Σαφώς και μπορούν λοιπόν να μας επηρεάσουν και να μας υποδείξουν τον ωραιότατο δρόμο της μύησης προς την ιερή γνώση που φέρει αναλλοίωτη μέσα της η ψυχή μας. 

Μ.Γ.: Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου υπάρχουν κάποιες ερωτήσεις. Οι απαντήσεις βρίσκονται στις σελίδες του;

Β.Μ.-Π.: Για όποιον πραγματικά ταυτιστεί με τις ερωτήσεις μου, ναι, μπορεί να πάρει απαντήσεις στο βιβλίο μου, καθώς και υλικό σκέψης για ενδοσκόπηση, αλλά και μία παρότρυνση για αναστοχασμό. 

Μ.Γ.: Ποια είναι η ιδεατή συμβολική ύπαρξη της Νίκης στον ιερό τόπο των Μεγάλων Θεών;

Β.Μ.-Π: Όπως προανέφερα, είναι το ιδεατό κάλλος μέσα από το οποίο προκύπτει η αρτιότητα και αρμονία της παρουσίας της, ωραιότητα όμοια με αυτή που η μυημένη από τους Κάβειρους Θεούς και γαλουχημένη από την ιερή αλήθεια και την πλατωνική θεωρία ψυχή  ακτινοβολεί, όταν επιστρέφει  λυτρωμένη μέσα στον κόσμο, για να μεταφέρει την ιερή ώση, φωτίζοντας το σκοτάδι της άγνοιας. Είναι θέμα εσωτερικής όρασης το να δεις την θεά Νίκη να ακτινοβολεί  τούτο  το ανέσπερο φως! 

Μ.Γ.: «Μόνο μυημένος μπορείς να παραλάβεις τα αγλαά δώρα της» γράφετε. Το βιβλίο σας μπορεί να μυήσει τον αναγνώστη ώστε να παραλάβει αυτά τα δώρα;

Β.Μ.-Π.: Μόνο αυτός που γνωρίζει, ο μυημένος, μπορεί να διαφύγει από τον περιορισμό της όψης  και να θεαθεί το μυστήριο πίσω από την ορατή μορφή των πραγμάτων. Θα απαντήσω μέσα από την καρδιά μου και θεωρώ, ναι, το βιβλίο μου μπορεί να βοηθήσει να ατενιστεί το εσωτερικό κάλλος της θέας Νίκης, η ωραιότητα της μυημένης ψυχής, για όλους τους παραπάνω λόγους. 

Μ.Γ.: Σας ευχαριστώ πολύ για την παραχώρηση της συνέντευξης.

Β.Μ.-Π.: Και εγώ σας ευχαριστώ πολύ.

*Το βιβλίο «Η Νίκη της Σαμοθράκης και τα Καβείρια Μυστήρια» της Βιολέττας Μαράντου-Παυλέα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος. 

Μαίρη Γκαζιάνη

Γεννήθηκε στα Ιωάννινα.  Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία ενώ τώρα ζωγραφίζει και παράλληλα γράφει. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.

Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής»  από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015.  Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του  2019 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός.

Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.

Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά.