Συνέντευξη στη Μαίρη Γκαζιάνη
Ο Βαγγέλης Γιάννος γεννήθηκε στη Ροδιά Τυρνάβου, Λάρισας. Ακολούθησε Παιδαγωγικές Σπουδές στην Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης και Λάρισας και παρακολούθησε σεμινάρια ψυχολογίας. Υπηρέτησε σε διάφορα σχολεία της χώρας, Δημόσια και Ιδιωτικά, καθώς και στο ελληνικό σχολείο του Χαρτούμ, στο Σουδάν. Συνταξιοδοτήθηκε από το 3ο Δημοτικό Σχολείο Κηφισιάς, όπου δίδαξε επί 23 συνεχόμενα έτη.
ΜΑΙΡΗ ΓΚΑΖΙΑΝΗ: «Για του κόσμου τα μάτια» είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου σας. Με τι έρχεται σε επαφή ο αναγνώστης στις σελίδες του;
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΙΑΝΝΟΣ: Το ενδιαφέρον μου, κυρία Γκαζιάνη, επικεντρώνεται στα κοινωνικά δρώμενα, στον ρυθμό της ζωής. Ως συγγραφέας αισθάνομαι την υποχρέωση να διεισδύσω στα παρασκήνια της κοινωνίας. Εκεί που εξελίσσεται η δυσδιάκριτη ζωή, στα ανήλιαγα της ψυχής, σε μέρη όπου διαδραματίζονται πράξεις, συμπεριφορές, που φτάνουν ως την ψυχολογική εξόντωση και όχι μόνο, Εκεί που η ασέλγεια χαίρεται την ανομία, ο εκβιασμός, η αδικία, η περιφρόνηση των ατομικών ελευθεριών, αποσιωπούνται και αντί για τιμωρία, διεκδικούν επιβράβευση και χειροκρότημα, αδιαφορώντας για το κόστος των θυμάτων τους.
Με ένα τέτοιο ψυχογράφημα και αποτύπωμα αυτής της εικόνας θα έρθει σε επαφή ο αναγνώστης στο νέο μου βιβλίο “Για του κόσμου τα μάτια.”
Μ.Γ.: Όσα συμβαίνουν στους ήρωες της ιστορίας που αφηγείστε είναι πάρα πολλά, βασιστήκατε σε πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα ή αφορά εξ ολοκλήρου μυθοπλασία;
Β.Γ.: Είναι μυθοπλασία, αλλά επηρεασμένη από πράξεις και συμπεριφορές ανώνυμων καθημερινών ανθρώπων, που ζουν, δρουν ανάμεσά μας ανενόχλητοι, λόγω της ανοχής, αλλά και της αδιαφορίας της κοινωνίας με μειωμένα αντανακλαστικά.
Μ.Γ.: Αυτοκόλλητο στην πλάτη του γιου της Στάθη ήταν η Πολυξένη. Ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει μια τέτοια σχέση;
Β.Γ.: Υπάρχουν γονείς που στοχεύουν στον απόλυτο έλεγχο της ζωής των παιδιών τους. Αγάπη και ενδιαφέρον αποκαλούν τη συμπεριφορά τους, στην πραγματικότητα όμως τα εξουσιάζουν. Αποζητούν την αυτοεπιβεβαίωσή τους, μέσα από την αδυναμία των παιδιών να αντιδράσουν, ή προσπαθούν μέσα από την ζωή των παιδιών τους να ζήσουν όσα οι ίδιοι στην ζωή δεν χόρτασαν. Ο συναισθηματικός και ο οικονομικός εκβιασμός είναι τα εύκολα όπλα τους.
Παρεμποδίζεται έτσι η αβίαστη ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών, μειώνεται η αυτοεκτίμησή τους, καθυστερεί η ουσιαστική ανεξαρτητοποίησή τους, γεννιούνται σύνδρομα και η αγάπη που έμφυτη στον καθένα είναι, μετατρέπεται σε ανοχή, αδιαφορία και όχι λίγες φορές σε μίσος, αφού φόβος και υπολογισμός ήταν και πια τίποτα να φοβηθούν δεν έχουν.
Ο πυρήνας της ευτυχίας βρίσκεται στην οικογένεια. Είναι απαραίτητη, είναι ουσία αναντικατάστατη η απόλυτη αποδοχή των παιδιών στους κόλπους της, με όσες ιδιαιτερότητες κι αν φέρουν, είναι δωρεά στην ψυχή τους ανεκτίμητη η εμπιστοσύνη και η αποδοχή των επιλογών τους.
Μ.Γ.: Η Αμαλία, από μικρό παιδί, δέχεται bulling στο χωριό που ζει, λόγω της εμφάνισής της. Δεδομένου ότι υπήρξατε δάσκαλος για πολλά χρόνια, ποια είναι η άποψή σας για ό,τι συμβαίνει στην ψυχή ενός μικρού παιδιού όταν βιώνει μια τέτοια κατάσταση;
Β.Γ.: Πολύ καίρια η ερώτησή σας, κυρία Γκαζιάνη. Το bulling δεν περιορίζεται μόνο στην εμφάνιση. Έχει πολλές αφορμές να εκφραστεί και η αιτία είναι πάντα η διαφορετικότητα του άλλου. Οποιαδήποτε κι αν είναι, αρκεί να μην γίνεται αποδεκτή από την πλειονότητα του περιβάλλοντος. Αρκεί να δοθεί η ευκαιρία σε κάποιους, να τονίσουν την λανθάνουσα υπεροχή τους.
Τα παιδιά αυτά ξέρετε, γίνονται πολύ σκληρά, γιατί σε σκληρό και ανταγωνιστικό περιβάλλον γαλουχήθηκαν. Η ειλικρινής αφέλεια όμως που τα διακατέχει, τα εμποδίζει να κρύψουν τις σκέψεις τους και τις εκφράζουν με βιαιότητα.
Ξαφνιάζεται στην αρχή το θύμα, δυσπιστία ακολουθεί για την πραγματικότητα, αλλά η αμφιβολία της αυτοεκτίμησής του, δεν αργεί να ρίξει μέσα του τον σπόρο της περιθωριοποίησής του. Εμφανίζεται αδικαιολόγητος θυμός για τον εαυτό του, διοχετεύεται στα οικεία του πρόσωπα με τη βιαιότητα που αντιμετωπίστηκε, θεριεύει η πάλη μέσα του να αντέξει την απόρριψη, ο φόβος μεγαλώνει και κυριεύεται από αισθήματα κατωτερότητας και ο ψυχισμός του συρρικνώνεται. Δύσκολα σ’ αυτή την κατάσταση να εστιάσει στα προσόντα του και να γευτεί κάποια ικανοποιήση. Αν δεν ασχοληθεί μαζί του κάποιος ειδικός, αυτός ο κατατρεγμός θα τον ακολουθεί και στην ενηλικίωσή του και τα προσωπικά του λάθη θα είναι δυσανάλογα.
Μ.Γ.: Στο βιβλίο σας εμφανίζεται ο έρωτας «με την πρώτη ματιά». Πιστεύετε σ΄ αυτόν; Είναι κάτι που το έχετε βιώσει;
Β.Γ.: Η πλειονότητα των ανδρών σπαταλούμε το σφρίγος της νιότης μας για την επιβεβαίωσή μας. Έρχεται όμως η στιγμή και διαψεύδεται η Χίμαιρα αυτής της ματαιότητας. Η ματιά διασταυρώνεται με κάτι διαφορετικό, άγνωστο ως τότε, πρωτόγνωρο και η καρδιά λιμάνι και απάγκιο γίνεται να φιλοξενήσει τα όνειρα μιας ζωής.
Ναι! Είναι πολύ όμορφοι οι κυματισμοί, οι αναταράξεις, από τους χτύπους της καρδιάς, που προσπαθεί να συντονιστεί με τους παλμούς μιας άλλης, άγνωστης ως τότε.
Μ.Γ.: Αν «ο έρωτας είναι ένα θέμα που έχει τη δύναμη να μετατρέψει έναν άντρα σε πληγωμένο λιοντάρι» όπως γράφετε, τη γυναίκα σε τι μπορεί να τη μετατρέψει;
Β.Γ.: Δεν είναι πάντα αμφίδρομος ο έρωτας, η διάψευσή του έχει την ίδια επίδραση σε άντρες και γυναίκες. Το φίλτρο διαφέρει.
Μ.Γ.: «Τρεις εβδομάδες ψυχικό άλγος, τρεις εβδομάδες πένθους για μια γνωριμία λίγων ωρών, για τα μάτια του κόσμου» ένιωθε ο Στάθης. Ποια έννοια έχει η φράση «για τα μάτια του κόσμου»;
Β.Γ.: Προφανώς δεν αναφέρομαι στους οφθαλμούς και σίγουρα όχι στην απαξιωτική ρήση του λαού, που δηλώνει αδιαφορία.
Είναι εκείνα τα μάτια που γίνονται το παράθυρο της ψυχής. Που επιτρέπουν να διαβάσει κάποιος όσα στην καρδιά και στην ψυχή του ανθρώπου φωλιάζουν. Αισθήματα και συναισθήματα που με σκέψεις επικοινωνούν και μέσω της ματιάς στέλνονται στον αποδέκτη με εγκάρσια κύματα και αθόρυβες δονήσεις. Είναι εκείνα τα μάτια που μιλούν και λένε όσα τα χείλη αδυνατούν να εκφράσουν. Είναι τα μάτια, που το βλέμμα τους άλλους ως μέδουσα τους πετρώνει και σ’ άλλους δημιουργεί όνειρα, επιθυμίες, ζωή, όπως στον Στάθη, που στα μάτια της Αμαλίας είδε όλον τον κόσμο που αναζητούσε.
Μ.Γ.: Ποια συναισθήματα καλλιέργησαν στην ψυχή της Αμαλίας και της αδερφής της Δέσποινας η θεία τους Άσπα και ο σύζυγός της Ανδρέας;
Β.Γ.: Προτιμώ να μην απαντήσω ευθέως σ’ αυτή την ερώτηση, κυρία Γκαζιάνη, φοβάμαι πως θα αποκαλύψω βασικό κομμάτι της ιστορίας και της πορείας των δύο κοριτσιών. Θα ήταν ικανοποίησή μου αυτή τη συναισθηματική διερεύνηση να την κάνουν οι αναγνώστες. Ο καθένας να οδηγηθεί στα δικά του συμπεράσματα.
Το σίγουρο είναι τα συναισθήματα που γεννήθηκαν σε εκείνη την συμβίωση, άλλαξαν την ψυχοσύνθεσή τους.
Μ.Γ.: «Οι ερινύες φορτωμένες τις σκιές του παρελθόντος» εμφανίστηκαν στη Δέσποινα μετά από κάποιο γεγονός. «Έρχονταν στιγμές, θυμάται, που ένιωθε να τη μισεί» (την Αμαλία). Ποια συναισθήματα είχαν χωρίσει τις δυο αδερφές και ποια τις έφεραν πάλι κοντά;
Β.Γ.: Κοινά ήταν τα βιώματά τους, διαφορετική όμως η αντιμετώπισή τους. Στη μία ο φόβος μετατράπηκε σε δύναμη, στην άλλη σε ενοχές. Πολλές οι συγκρούσεις, αλλά η αγάπη μέσα τους ποτέ δεν έσβησε. Τρόπο δεν εύρισκαν να την εκφράσουν. Με την ενηλικίωσή τους βρήκαν τον κώδικα επικοινωνίας, μέσα από τη διαφορετικότητά τους.
Μ.Γ.: «Από μικρή έμαθες να φοβάσαι, να ντρέπεσαι και να κρύβεσαι» είναι λόγια της Δέσποινας προς την Αμαλία. Τι άνθρωπος είναι η Αμαλία;
Β.Γ.: Η Αμαλία βίωσε αντιξοότητες από την παιδική της ηλικία. Την πίστη της στη ζωή όμως ποτέ δεν την έχασε. Προσπαθούσε να ξεχάσει για να προχωρήσει στη ζωή. Τις πληγές της τις μετέτρεψε σε δύναμη ζωής και συντηρούσε άσβεστη την επιθυμία να έρθει η στιγμή να συνοδοιπορήσει με τον αγνό, τον αλτρουιστικό έρωτα.
Μ.Γ.: «Κουράστηκε να φοβάται και αποφάσισε να συγκατοικήσει με τον θυμό και την αγανάκτηση, την εκδίκηση και τη δικαίωση» γράφετε για τη Δέσποινα. Ποια είναι η διαφορά της με την Αμαλία;
Β.Γ.: Ο φόβος τής επέβαλε την άμυνα, η άμυνα εκλήφθηκε ως αδυναμία και η αντεπίθεση έγινε το κάστρο προστασίας της. Σκλήρυνε για να κρύψει τον φόβο της και αργότερα, να καταφέρει να επιβιώσει. Έγινε στάση ζωής αυτή η συμπεριφορά, για να μην ξαναπονέσει. Έχασε τελείως την εμπιστοσύνη στους ανθρώπους. Ακόμα και τις καλές προθέσεις ως παγίδες τις ερμήνευε.
Μ.Γ.: Τι οδήγησε την Αμαλία σε «βαριά πνευματική και ψυχολογική ¨δηλητηρίασ稻 όπως χαρακτηρίζει την κατάστασή της η Δέσποινα;
Β.Γ.: Ήταν μια κατάσταση που της επιβλήθηκε σταδιακά από την παιδική της ηλικία και αυξήθηκε με τις ανατροπές της ζωής της. Ποτέ όμως δεν την δέχθηκε. Αντιστεκόταν στη συναισθηματική σήψη, αν και η Δέσποινα δυσκολευόταν, αρνούταν να το δεχτεί, γι΄ αυτό και οι συγκρούσεις αναπόφευκτες.
Μ.Γ.: «Είχε ανάγκη να πετάξει η ψυχή της (της Αμαλίας) και δανείστηκε τα φτερά του Θωμά». Για πόσο μπορεί κάποιος να πετάξει με δανεικά φτερά;
Β.Γ.: Όσο πέταξε και η ψυχή της Αμαλίας. Σε μικρές και χαμηλές πτήσεις, αλλά με προσγειώσεις επίπονες, τραυματικές και με δυσάρεστες συνέπειες. Τα δανεικά φτερά είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες των δανειστών. Δεν αντέχουν σε ατέρμονα ταξίδια, ούτε στους αέρηδες του χιονιά, είναι μόνο για όσους δεν αντέχουν την ελευθερία, για εκείνους που προτιμούν ένα κλουβί, αρκεί να λάμπουν τα αξεσουάρ του.
Μ.Γ.: Τα δάκρυα φανερώνουν αδυναμία, όπως αναφέρει η κυρία Μαριγώ στη Δέσποινα ή φέρνουν ανακούφιση;
Β.Γ.: Είναι πολυσύνθετο το θέμα των δακρύων, κυρία Γκαζιάνη, εξαρτάται από τις συνθήκες, το περιβάλλον, τη στιγμή, αλλά και την αιτία που δακρύζει κάποιος. Άλλοτε ανακουφίζουν και άλλοτε φανερώνουν αδυναμία. Σίγουρα όμως εκφράζουν συναισθήματα, θετικά ή αρνητικά και λυπάμαι που το λέω, αλλά υπάρχουν πολλοί σήμερα που εκμεταλλεύονται ευάλωτες στιγμές.
Μ.Γ.: «Εμείς δημιουργούμε τις συγκυρίες και δεν μας συναντούν απρόσμενα εκείνες» είναι λόγια που βάζετε και πάλι στο στόμα της κυρίας Μαριγώς. Πιστεύετε στην τύχη, στη μοίρα ή στις προσωπικές επιλογές;
Β.Γ.: Ούτε η τύχη ούτε η μοίρα έχουν την αποκλειστική μας έγνοια. Εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τις πράξεις μας, τη θέση μας, την κατάστασή μας. Αν μερικοί τις σατανικές συμπτώσεις τις βαφτίζουν τύχη η μοίρα, το θεωρώ υπεκφυγές για να μην αναλάβουν τις ευθύνες τους. Σκληρή δουλειά, τόλμη, ψυχικό σθένος και ορθολογισμός μας οδηγούν στις λεωφόρους της ζωής. Είμαστε αποτέλεσμα των προσωπικών μας επιλογών.
Μ.Γ.: «Ξέρεις πόσο πονάει να κρύβεσαι από τα όνειρά σου; Όσο πονάει να ντρέπεσαι μια ζωή για τον εαυτό σου» είναι λόγια της ίδιας. Τι ήθελε να τονίσει στη Δέσποινα;
Β.Γ.: Η κυρία Μαριγώ αγαπούσε την Δέσποινα. Ήταν ο καθρέφτης της δικής της νιότης. Στη συγκεκριμένη σκηνή όμως απλά σκεφτόταν δυνατά τα παθήματά της. Τις μνήμες της εξόρκιζε, να μην επαναληφθούν σε κανέναν πια. Έζησε σε μια εποχή που η ζωή εξουσιαζόταν από την Ιερά Εξέταση του κοινωνικού περιβάλλοντος. Η ίδια ήταν το παράδειγμα της αυθαιρεσίας αυτής. Η παρουσία της Δέσποινας στη ζωή της της έδωσε την ευκαιρία να αφήσει το θετικό αποτύπωμα στη ζωή ετούτη. Έπρεπε να την δυναμώσει.
Μ.Γ.: Η Αμαλία πίστευε πως η προσωπική επαφή του επιμελητή με τον συγγραφέα είναι σημαντική. Τι σας έχει διδάξει η εμπειρία σας ως συγγραφέα γι΄ αυτή τη σχέση;
Β.Γ.: Ο επιμελητής είναι ο πρώτος αναγνώστης του έργου κάθε συγγραφέα, πέραν της ομάδας επιλογής που δεν ασχολείται με λεπτομέρειες. Η γνώμη του λοιπόν και οι παρατηρήσεις του γίνονται σεβαστές. Οι προσλαμβάνουσες όμως του επιμελητή από ένα κείμενο δεν είναι ανεξάρτητες από την ιδιοσυγκρασία του, την πολιτισμική του αντίληψη, την κοινωνική στάση, ανεξάρτητα αν έχει άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας. Οι παρεμβάσεις πολλές φορές είναι εκ διαμέτρου αντίθετες από την αντίληψη του συγγραφέα και αν διακατέχεται από στείρο συντηρητισμό, καταλήγουν σε άκαρπες συζητήσεις για μια φράση ή λέξη ακόμα, που αν αλλάξει, αλλάζει η ροή, το ύφος, ή αποκαλύπτονται τα κρυφά μηνύματα που ο συγγραφέας θέλει να ενεργοποιήσει τον αναγνώστη για την αναζήτησή τους. Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να αλλάξει το νόημα της παραγράφου ή να δίνει άλλη κατεύθυνση σε ολόκληρο το κεφάλαιο. Ναι, πιστεύω πως συγγραφέας και επιμελητής πρέπει να έχουν μια πνευματική συγγένεια, μια χημεία σκέψης, για να μην κάνουν τα κείμενα βόλτες από υπολογιστή σε υπολογιστή.
Μ.Γ.: Ποια ήταν τα συναισθήματά σας όταν γράψατε τη λέξη τέλος στο βιβλίο σας. Ήσασταν ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα; Είχατε περάσει στις σελίδες του όσα θέλατε να μεταφέρετε στον αναγνώστη;
Β.Γ.: Κάθε ΤΕΛΟΣ γίνεται αφετηρία νέας αρχής. Όχι ως αυτοσκοπός, αλλά επειδή ο αποταμιευτήρας ψυχής και πνεύματος δεν έχει στερέψει. Προσωπικά κατά την πρώτη ανάγνωση του βιβλίου μετά την έκδοση, βρίσκω θέματα που έπρεπε να τονίσω περισσότερο ή δεν τα έχω συμπεριλάβει καθόλου. Γι αυτό έρχεται η ΝΕΑ ΑΡΧΗ με καινούρια θεματολογία αλλά νέα ευκαιρία να καλυφθεί το ανικανοποίητο του συγγραφέα.
Μ.Γ.: Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη και σας εύχομαι καλοτάξιδο το βιβλίο σας.
Β.Γ.: Εγώ ευχαριστώ από καρδιάς αγαπητή κυρία Γκαζιάνη, για τη διάθεσή σας να δημοσιοποιήσετε τους στοχασμούς μου, αλλά και για τον σεβασμό που αντιμετωπίζετε τα έργα των δημιουργών. Δεν διαβάζετε τα βιβλία τους, τα μελετάτε σε βάθος και αυτό απορρέει από τις ερωτήσεις που απευθύνετε.
Ευχαριστώ θερμά!
*Το μυθιστόρημα «για του Κόσμου τα Μάτια» του Βαγγέλη Γιάννου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ζενίθ.
Μαίρη Γκαζιάνη
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Μεγάλωσε στην Αθήνα όπου ζει μέχρι σήμερα και εργάσθηκε στον τραπεζικό χώρο. Στο παρελθόν ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, τη ζωγραφική και τα τελευταία δέκα χρόνια με τη συγγραφή. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές.
Την περίοδο 2011-2012 υπήρξε ραδιοφωνική παραγωγός στο magicradiolive. Από τον Νοέμβρη 2014 συνεργάζεται με το now24.gr και έχει πραγματοποιήσει πάνω από εξακόσιες συνεντεύξεις, καθώς και σχολιασμούς βιβλίων και θεατρικών παραστάσεων. Το 2016 συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή «Καλώς τους» του ΑιγαίοTV πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε ανθρώπους των τεχνών. Διετέλεσε Διευθύντρια Σύνταξης του on line Πολιτιστικού Περιοδικού Books and Style από Ιούλιο 2017 έως Μάρτιο 2018 οπότε αποχώρησε οικειοθελώς.
Μεγάλες της αγάπες είναι το θέατρο και ο χορός με τα οποία έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά κι έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.
Τον Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Σου γράφω…», τον Σεπτέμβρη 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ένα φεγγάρι λιγότερο» από τις εκδόσεις Ελληνική Πρωτοβουλία και τον Ιούνιο του 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τα πλήκτρα της σιωπής» από τις εκδόσεις ΄Οστρια. Επίσης, το παραμύθι της «Το ψαράκι του βυθού» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο «Παραμύθια και Μαμάδες» εκδόσεις Βερέττα 2015. Τον Ιούνιο 2017 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Άλικα βήματα» από την Εμπειρία Εκδοτική. Τον Νοέμβριο του 2019 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα «Ζάχαρη άχνη» από τις εκδόσεις Ωκεανός. Τον Ιούνιο 2021 κυκλοφόρησε το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ από τις εκδόσεις Ωκεανός.
