Η αποτίμηση από την επίσκεψη Ερντογάν

Άρθρο του Γιάννη Κουτσοκώστα

Σκίτσο  του Γιάννη Κουτσοκώστα

Η διπλωματία δεν είναι …ζεμπεκιά. Ούτε κουμπαριά. Δεν είναι  …ρουβίκωνας και δεν επιδέχεται …αδωνισμούς. Είναι τέχνη και μάλιστα σοβαρή, που δεν κρίνεται από τις προθέσεις, τις διαθέσεις και τις  εντυπώσεις αλλά από τον ρεαλισμό, τη γνώση του συσχετισμού δυνάμεων και κυρίως  από τα αποτελέσματα, που συνήθως αργούν.  Έτσι γίνεται παντού και πάντα. Γι΄ αυτό και όσοι βλέπουν τη διπλωματία ως σημαία ευκαιρίας για επικοινωνιακές εντυπώσεις και ανόητες μικροκομματικές  αντιπαραθέσεις καλά θα κάνουν να αλλάξουν ρότα. Γιατί,  εκτός του ότι δεν βοηθούν την εξωτερική πολιτική και τα εθνικά θέματα, κινδυνεύουν να γίνουν και ρεζίλι. Η  επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα και στην Κομοτηνή τους δίνει την αφορμή.

Πολλοί αναρωτήθηκαν αν θα έπρεπε να έρθει ο Τούρκος Πρόεδρος, ιδίως μετά τη  συνέντευξη στον ΣΚΑΙ η οποία ο Ερντογάν, πριν ακόμα πατήσει το πόδι του στην Αθήνα, είχε  ξεδιπλώσει  προκαταβολικά ολόκληρη την ατζέντα των απαράδεκτων και ανιστόρητων διεκδικήσεων της Τουρκίας. Οι επιφυλάξεις φούντωσαν και πολλοί περίμεναν δυσάρεστες εκπλήξεις από τον απρόβλεπτο …σουλτάνο. Άλλοι ειλικρινά, άλλοι φοβικά και άλλοι, πονηρά σκεπτόμενοι προσδοκούσαν μια αποτυχία της επίσκεψης.

Τι τελικά έγινε; Το αναμενόμενο. Χωρίς τακτ και με έναν ασυνήθιστα άγαρμπο τρόπο ο Τούρκος Πρόεδρος άνοιξε όλα τα θέματα: από την …επικαιροποίησης της συνθήκης της Λωζάνης,  μέχρι τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, το Αιγαίο,  το Κυπριακό. Όλα μπήκαν στο τραπέζι και μάλιστα σε υψηλούς τόνους.

To πρωί «λύκος» το βράδυ «αρνάκι»             

Όμως αυτή τη φορά δεν μέτρησαν τα …ζεϊμπέκικα και οι …κουμπαριές.  Μέτρησαν οι απαντήσεις. Σαφείς και καθαρές από την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία, που έδειξε με κάθε τρόπο ότι επιδιώκει σαφείς και καθαρές σχέσεις. Τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλος όσο και ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δεν άφησαν τίποτα να πέσει κάτω, τίποτα δεν έμεινε αναπάντητο. Από ό, τι φάνηκε ήταν και αποτελεσματικοί καθώς πολλοί ψύχραιμοι και σοβαροί αναλυτές παρατήρησαν,  πως στη …διαδρομή από το Προεδρικό Μέγαρο στο Μέγαρο Μαξίμου και από εκεί πίσω για το βραδινό δείπνο, ο Ερντογάν έδειξε μεταμορφωμένος. Από τη «θερμή» κόντρα το πρωί στο Προεδρικό έφθασε στα θερμά λόγια και τις ευχαριστίες το βράδυ στο δείπνο.  Το πρωί έμοιαζε με «λύκο» το βράδυ έδειχνε «αρνάκι».

Τι άλλο είχε μεσολαβήσει; Οι διεθνείς αντιδράσεις και η γενική αποδοκιμασία από ΗΠΑ και Ευρώπη των δηλώσεων Ερντογάν και κυρίως η αμφισβήτηση της συνθήκης της Λωζάνης. Κάπως έτσι ο  Τούρκος Πρόεδρος βρήκε …τοίχο σχεδόν από παντού και έδειξε να αναδιπλώνεται.  Το εύρος της απαιτούμενης από τον ίδιο «αναθεώρησης» της Συνθήκη της Λωζάνης περιορίστηκε, τα «σύνορα της …καρδιάς» του έμειναν στο ράφι και δεν διεκδικούνται, η μονίμως αποκαλούμενη «Τουρκική μειονότητα» της Θράκης …αναφέρθηκε ως μουσουλμανική με πολίτες και τουρκικής προέλευσης, αναγνωρίστηκε ότι το μέλλον της είναι εσωτερική υπόθεση της Ελλάδας,  ενώ μιλώντας ο ίδιος ο Ερντογάν στην Κομοτηνή αποκάλεσε «Έλληνες πολίτες» τους μουσουλμάνους, που τον επευφημούσαν.

                                 Σκληρός, στριμωγμένος και απρόβλεπτος

Συνιστούν όλα αυτά δείγματα ή έστω ψήγματα μιας κυοφορούμενης  στροφής της τουρκικής πολιτικής απέναντι στην Ελλάδα; Ασφαλώς και όχι. Μπορούν να αποδειχθούν βήματα της Τουρκίας προς τον ρεαλισμό και τη συνεννόηση; Πιθανόν. Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν θα υπήρχαν ούτε αυτά, αν δεν γινόταν η επίσκεψη  και αν δεν εξελισσόταν με τον τρόπο που εξελίχθηκε. Και μόνο γι’ αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί επιτυχημένη για τα ελληνικά συμφέροντα.  Είναι σαφές ότι  ο Ερντογάν παραμένει σκληρός «παίχτης» και γι΄ αυτό  δύσκολος. Είναι «στριμωγμένος» και αυτό τον κάνει απρόβλεπτο και επικίνδυνο. Εξακολουθεί όμως, να είναι κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού στην Τουρκία και γι’ αυτό είναι ο ενδεδειγμένος έως και αναγκαστικός συνομιλητής από τη γείτονα χώρα. Κάνει τη «δουλειά» του. Το ίδιο κάνει και η Ελλάδα η οποία σε μια ταραγμένη περίοδο στην ευρύτερη περιοχή προτείνει ένα νέο πλαίσιο στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, βασισμένο στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των συνθηκών. Η επίσκεψη Ερντογάν έδωσε την ευκαιρία στην άλλη πλευρά να κατανοήσει πως οι καλές σχέσεις κτίζονται με καθαρές θέσεις. Και όχι με …ζεϊμπέκικα, που εύκολα μπορεί να γίνει και …χορός του Ζαλόγγου.

Γιάννης  Κουτσοκώστας

(gkoutsok@gmail.com)