Φτηνότερα από όσο αξίζουν… τα ντουβάρια και τα γραφ
Φρόντισε γι’ αυτό η κυβέρνηση, που έκανε ό,τι μπορούσε για να μείνουν ως τώρα στα αζήτητα όλα τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία και να απαξιωθούν. Μέχρι οι ευρωπαίοι εταίροι να καλέσουν στο Λουξεμβούργο τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου για να του βάλουν “τις φωνές”, πριν ένα μήνα, οι διαδικασίες αποκρατικοποιήσεων βρίσκονταν «υπό το μηδέν» σε όλα: Από το προσφορότερο για πώληση στοιχείο του δημοσίου (πρώην αεροδρόμιο στο Ελληνικό) μέχρι και το μικρότερο (4 αεροσκάφη τύπου airbus της πρώην Ολυμπιακής).
Ούτε 1 αεροπλάνο…
Από τον πρώτο προϋπολογισμό που κατέθεσε ως υπουργός Οικονομικών τον Νοέμβριο του 2009 και έως τώρα, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου δεν κίνησε ουσιαστικά καμία διαδικασία για να βάλει στα άδεια κρατικά ταμεία, όχι βεβαίως τα 15 δισ. που γράφτηκαν φέτος στο Μνημόνιο, αλλά ούτε ένα από τα σχεδόν 4 δισ. ευρώ που προϋπολόγιζε συνολικά για το 2010 και 2011 (2,5 και 1,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα). Τόσα θα είναι όμως έτσι, τα επιπρόσθετα μέτρα που την επόμενη εβδομάδα θα ανακοινώσει η κυβέρνηση πως λαμβάνει “εκτάκτως” για να καλύψει «τρύπες» του 2010 και 2011.
Ακόμα και για τα τέσσερα αεροσκάφη πάντως, που τον περασμένο Δεκέμβριο ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου ανέγραφε στον προϋπολογισμό πως θα έχουν πωληθεί μέχρι τον Μάρτιο, ο σύμβουλος αποκρατικοποίησης που …θα αναλάβει το έργο, ορίστηκε τελικά πριν δέκα μέρες (!) και, ως συνέπεια, η πώληση πρακτικά αναβάλλεται για το τρίτο τρίμηνο του έτους, αντί για το πρώτο που ήταν προγραμματισμένο.
Παγκόσμιο ρεκόρ
Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο, σε χώρα του κόσμου που να βρίσκεται στα όρια της χρεοκοπίας και ενώ «σφαγιάστηκαν» το λαϊκό εισόδημα και θεμελιώδεις κατακτήσεις εργαζομένων και συνταξιούχων, όπου η κυβέρνηση να μην εισπράξει ούτε ένα ευρώ, μέσα σε 18 μήνες θητείας, από πώληση ή αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων του κράτους.
Το θλιβερό αυτό προνόμιο, που αποτελεί και παγκόσμια πρωτοτυπία, διεκδικεί ο έλληνας υπουργός Οικονομικών ο οποίος, εάν ολοκλήρωνε τώρα τον κύκλο του στην κυβέρνηση –σε περίπτωση ανασχηματισμού ή πρόωρης προσφυγής σε κάλπες- θα ήταν ίσως ο μοναδικός υπουργός στον πλανήτη που δεν έβαλε την υπογραφή του σε ούτε μια αποκρατικοποίηση, προκειμένου να μειώσει το δημόσιο χρέος και να στείλει μήνυμα στις αγορές, προκειμένου να αποφευχθούν -εν μέρει τουλάχιστον- και οι θυσίες σε μισθούς και συντάξεις.
Σε κάθε περίπτωση, παρά την ομοβροντία αποκρατικοποιήσεων που τώρα ευαγγελίζεται, οι διαγωνιστικές διαδικασίες μόλις τώρα ξεκινούν και θα απαιτήσουν πολλούς μήνες (ή και χρόνια) για να ολοκληρωθούν.
Χωρίς σοβαρή προεργασία, με ανεπίλυτα θεσμικά και ουσιαστικά ζητήματα (χρήσεις γης, διαδικασίες ενστάσεων, προκηρύξεις, διερεύνηση αγοράς, ασφαλιστικό ΔΕΗ κλπ), με τα spread των κρατικών ομολόγων στα ύψη και την διεθνή εικόνα της χώρας καταρρακωμένη περισσότερο από ποτέ, η ταυτόχρονη πώληση δεκάδων περιουσιακών στοιχείων (συμμετοχές σε τράπεζες, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, παίγνια, συχνότητες, λιμάνια, αεροδρόμια, αυτοκινητόδρομοι, σιδηρόδρομοι, μεταλλεύματα, δίκτυα ύδρευσης, αμυντικές βιομηχανίες, ακίνητα) δεν εγγυάται ούτε την προσέλκυση ικανού επενδυτικού ενδιαφέροντος, ούτε εξασφαλίζει διαπραγματευτική άνεση για επίτευξη του τιμήματος (2 δισ. φέτος και 15 έως το 2013) που μπήκε ως στόχος στο Μνημόνιο για να καλύπτει τις τεράστιες ταμειακές ανάγκες του δημοσίου.
Το λάθος Παπακωνσταντίνου
Προκαλώντας αρχικά την απορία και εν τέλει την έκρηξη των ελεγκτών της Τρόικας, και παρά την πίεση του Μνημονίου, η κυβέρνηση δεν τόλμησε ως τώρα ούτε μία αποκρατικοποίηση. Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών, σε συζητήσεις, υπερασπιζόταν καθ’ όλην την διάρκεια του 2010 την επιλογή του να μην προχωρήσει σε αποκρατικοποιήσεις, με το επιχείρημα ότι «κανείς ξένος δεν θα έρθει να επενδύσει σε μια χώρα όπου οι έλληνες σηκώνουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες», αναβάλλοντας έτσι τα όποια σχέδιά του για το απώτερο μέλλον. Με τη διαφορά ότι, ένα χρόνο μετά, όχι μόνο δεν απομακρύνθηκε η προοπτική κατάρρευσης της χώρας, αλλά εντάθηκε έτι περαιτέρω.
Η κυβέρνηση εγκλωβίστηκε επίσης, τόσο στις προεκλογικές δεσμεύσεις της (διατήρηση 51% της ΔΕΗ) όσο και στην επιλογή της να επιδιώξει επενδύσεις και συνεργασίες αξιοποίησης με διακρατικές συμφωνίες (με Κίνα και Κατάρ) εγκαταλείποντας επί ενάμισι χρόνο κάθε διαδικασία προκήρυξης διεθνούς διαγωνισμού.
Θέλησε με τη μέθοδο αυτή να παρακάμψει το κοινοτικό δίκαιο που επιβάλλει διαφανείς διαγωνιστικές διαδικασίες, με το επιχείρημα ότι είναι χρονοβόρες και πως πρέπει να κερδίσει χρόνο, παραβλέποντας ότι εκτός από υψηλότερο τίμημα, τυχόν εκδήλωση διεθνούς επενδυτικού ενδιαφέροντος θα έβαζε ξανά την Ελλάδα «στον χάρτη», ακυρώνοντας εν πολλοίς και τα δυσφημιστικά πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου ή φρενάροντας την κούρσα των spreads και των CDS.
Μπούμερανγκ
Παρότι δεν τους περνούσε απαρατήρητο και τότε, οι επιτελείς της κυβέρνησης επέλεξαν να καταστήσουν προνομιακό συνομιλητή τους ένα ή δύο κράτη, με αποτέλεσμα η χώρα να απομονωθεί. Εγκλωβίστηκαν σε ατέρμονους διαλόγους που αποδείχτηκαν χάσιμο χρόνου, παρόλο που παρασκηνιακά δεν εξέλειπε ποτέ (ούτε το 2009 ή 2010) το ενεργό ενδιαφέρον επενδυτών για συγκεκριμένες επιχειρήσεις ή ακίνητα (ΛΑΡΚΟ, ΕΛΤΑ, ΟΔΙΕ, ΕΥΔΑΠ κ.ά.).
Θεωρώντας τους υποψήφιους αυτούς συλλήβδην ως αφερέγγυους ή “οιωνεί” τρελούς και απατεώνες, χωρίς καν να αξιολογήσουν την σοβαρότητα των προτάσεων, απέφευγαν να κινήσουν διαγωνισμούς, έστω και εάν αυτοί απέβαιναν άγονοι -που μάλλον φυσιολογικό θα φάνταζε τότε και δεν θα είχε ουσιαστική επίπτωση στο αρνητικό κλίμα της εποχής.
Αντιθέτως επέμειναν στην επιλογή τους αυτή, ακόμα και όταν πριν περίπου ένα χρόνο έλαβαν το πρώτο προειδοποιητικό μήνυμα -το “ναυάγιο” της επένδυσης στον Αστακό- που έδειχνε πως θα ήταν ακόμα χειρότερο “κάζο” για την χώρα, εάν τελικά (πχ μετά από 1 ή 2 χρόνια στο Μνημόνιο και παρότι η χώρα κινείτο «στην σωστή κατεύθυνση») είχε ανάλογη τύχη και η πραγματικά μεγάλη επένδυση στο Ελληνικό, όπως ήδη τώρα πλέον διαφαίνεται.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
Εισπράξεις από Αποκρατικοποιήσεις ανά έτος (σε εκατ. ευρώ)
1998 2.104
1999 3.971
2000 1.830
2001 1.651
2002 1.697
2003 3.148
2004 754
2005 2.101
2006 1.740
2007 1.719
2008 545
2009 884
2010 8*
2011 0
* από συναλλαγή (Καζίνο Κέρκυρας) αποφασισμένη το Σεπτέμβριο του 2009